Alle Vlaamse gemeenten verkochten geheel of gedeeltelijk hun commerciële stroomactiviteiten. Alle gemeenten? Neen. Merksplas blijft in eigen beheer elektriciteit verkopen, ook in een vrije markt. “Omdat die optie rendabeler is,” becijferde de gemeente.
Elektriciteit verkopen is een commerciële en dus risicovolle aangelegenheid. Zo’n business is geen spek voor de bek van de Vlaamse gemeenten. Als op 1 juli de hele Vlaamse elektriciteitsmarkt vrij is, zullen de gemeenten zich nog alleen bezighouden met het gemeentelijke monopolie op de distributie van elektriciteit en gas. Maar de verkoop van stroom, neen, dat is verleden tijd.
Is dat de trend in heel Vlaanderen? Neen. Eén enkel dorpje wil zelf nog zijn mannetje staan in die vrije stroommarkt. Merksplas, 8000 inwoners rijk in de Antwerpse Kempen, wil zelf nog klanten ronselen en prijzen bedingen. “Het is gewoon de rendabelste optie,” zegt burgemeester Frank Wilrycx ( Leefbaar Merksplas). Maar hoort een gemeente zich wel bezig te houden met een pure handelsactiviteit? “Het is zeker geen gemeentelijke kerntaak, maar Merksplas is een landelijke gemeente en daarom moeten we wat creatief zijn om voldoende inkomsten te genereren,” zegt de burgemeester. Bovendien heeft Merksplas heel wat ervaring in de sector. Het beheert net als Izegem en Essen een zogenaamde regie, waarmee de gemeente de elektriciteitsdistributie altijd op eigen houtje heeft georganiseerd. Alle andere gemeenten verzamelden zich in gemengde intercommunales (met privé-partner Electrabel) of in de zuivere intercommunales (zonder privé-partner).
Scheiding van distributie en verkoop
Maar ook Merksplas moest, zoals de wet voorschrijft, distributie en verkoop van elektriciteit uit elkaar halen. Merksplas bracht de distributieactiviteit onder dak in het Autonoom Gemeentelijk Elektriciteitsnet Merksplas (Agem), terwijl de commerciële activiteit is ingebracht in Elektriciteitsbedrijf Merksplas ( Ebem). De gemeente is van beide vennootschappen de enige aandeelhouder. Die klus was in Merksplas nog relatief makkelijk te klaren, omdat er geen privé-partner in het spel was en alles in eigen huis blijft. Het is een veel moeilijker karwei om de gemengde intercommunales te ontrafelen.
Volgens de wet moet Agem onafhankelijk opereren en dezelfde dienst aanbieden aan concurrenten van Ebem die in Merksplas klanten willen werven. Agem mag ook geen commerciële informatie doorspelen aan Ebem. De ene zit op het gelijkvloers van het gemeentehuis, de andere houdt kantoor op de derde verdieping. De boekhoudingen zijn uit elkaar gehaald.
Ebem verkoopt stroom aan de twintig hoogspanningsklanten en wil vanaf 1 juli ook zo’n 3000 laagspanningsverbruikers uit de gemeente tot zijn klantenbestand rekenen. In juli van vorig jaar bemachtigde het energiebedrijf de leveringsvergunning van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor Elektriciteit en Gas (Vreg). Deze klanten verbruiken jaarlijks ongeveer 38 gigawattuur elektriciteit en mogen straks allemaal een andere leverancier kiezen. Ebem is de vreemde en kleine eend in de bijt, die het moet opnemen tegen gevestigde waarden als Electrabel en Luminus, of nieuwkomers zoals Wattplus en Nuon.
Ebem kan een belangrijk strategisch wapen in de strijd werpen: de eindafnemers uit Merksplas die geen keuze maken voor een nieuwe stroomleverancier krijgen automatisch Ebem als standaardleverancier toegewezen. De verwachting is dat 90 % van de Vlaamse gezinnen dat keuzerecht zal laten varen en gewoon niets zal doen. Deze slapende klanten belanden als vanzelf in het klantenbestand van Ebem.
Directeur zonder medewerkers
Ebem telt vandaag op één werknemer en die mag zich meteen directeur noemen. Stijn Lenaerts mikt in zijn tweede boekjaar op een omzet van ongeveer 2,5 miljoen euro. “We hopen 90 % van de particuliere markt in Merksplas te behouden. Voor de rest proberen we wat klanten te werven in de buurgemeenten. Op lange termijn willen we ons jaarlijkse verkoopvolume iets optrekken: van 38 tot 45 à 50 gigawattuur.” Ebem blijft hoe dan ook een lokale en kleine speler, want dit streefvolume is ongeveer 0,06 % van het totale jaarlijkse elektriciteitsverbruik in België.
In heel Vlaanderen schreeuwen de gemeenten moord en brand bij de vrijmaking van de energiemarkt, omdat ze vrezen dat de energiedividenden uit de intercommunales, gemiddeld goed voor 9 % van de gemeentebegroting, tot de helft zouden verschrompelen. “We hopen dat we de schade kunnen beperken,” zegt Frank Wilrycx.
De regie verdiende totnogtoe voor de gemeentekas een jaarlijkse winst van 1,12 miljoen euro op een omzet van 4,5 miljoen. Die elektriciteitsinkomsten waren daarmee goed voor 15 % van de ontvangsten, op een gemeentebegroting van 7,5 miljoen euro. Merksplas diende daarbij de energiedividenden niet te delen met de privé-partner. De knowhow werd in huis gehaald door de technische kant van de zaak uit te besteden aan de zuivere intercommunale Iveg, die ook na vandaag zal blijven werken voor Agem.
“We rekenen in een volledig vrije markt nog op 0,6 tot 0,7 miljoen euro inkomsten uit de elektriciteit, dus nog meer dan de helft van vroeger,” zegt Stijn Lenaerts. Dat kan omdat de distributieactiviteit een gemeentelijk monopolie blijft, en via Agem zal dus nog altijd een flinke en gegarandeerde som naar de gemeentekas van Merksplas stromen. “Maar voor Ebem zal de verkoopmarge wat dalen in een vrije markt. Concurrentie is er vandaag vooral van Wattplus en van Electrabel voor de grotere bedrijven,” zegt Stijn Lenaerts.
De elektriciteitsprijs is in Merksplas niet hoger of lager dan in de rest van Vlaanderen. “Vooral de distributiekosten zijn bepalend voor de prijsevolutie,” zegt Lenaerts. Maar omdat de transport- en distributietarieven nog altijd niet bekend zijn, is het heel moeilijk de klanten vandaag al een duidelijke offerte aan te bieden. Lenaerts: “Voor onze hoogspanningsklanten boden we een all-intarief aan en namen wij dus het risico van de tarieven. Daar zijn we van afgestapt. We overwegen een strategie om het risico te delen met de klant.”
De gemeente dankt u
Geen leverancier kan vandaag in Vlaanderen een vast tarief aanbieden. Ondoorzichtigheid is troef en vergelijken tussen leveranciers bijna onmogelijk. “Verwacht in elk geval geen te sterke daling van de prijzen,” zegt Lenaerts. “Zoals de nettarieven nu op tafel liggen, zal de energieprijs maar 35 % van de totale prijs uitmaken voor laagspanningsklanten, de rest is transport, distributie en taksen, steeds meer taksen. In Merksplas is Ebem zeker een goede optie vanwege onze concurrentiële tarieven. Bovendien is het in Merksplas duidelijk wie er beter van wordt: de gemeente.”
Ebem koopt de stroom die het verkoopt bij de publieke producent SPE, de historische partner van de regie. Ebem sloot begin dit jaar een nieuw driejarig contract met SPE. Lenaerts: “We verkozen een Belgische producent van stroom, want het invoerrisico en de transportkosten zijn anders te hoog.”
De inkomsten uit elektriciteit zijn goed voor 15 % van de ontvangsten van Merksplas.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier