‘Kmo’s zijn cruciaal voor Europese toekomst’

Volgens Steen Jakobsen, de Deense hoofdeconoom van Saxo Bank, moet Europa zichzelf dringend heruitvinden en meer ademruimte geven aan de kmo’s. Enkel zo kan de groei duurzaam aangezwengeld worden.

De Europese obligatiemarkten zijn een oase van rust. De Spaanse vijfjarige rente is zelfs onder de Amerikaanse gedoken. Gelooft u in het herstel van Europa, of is het stilte voor de storm?

STEEN JAKOBSEN. “Het is de Europese Centrale Bank (ECB) die ervoor gezorgd heeft dat het niet meer loont om te speculeren tegen Spaanse overheidsobligaties. De Europese banken hebben gratis geld gekregen van de ECB en hebben daarmee Europese overheidsobligaties gekocht, wat de rentevoeten heeft doen zakken. Dit staat volledig los van de economische toestand of de inschatting van de obligatiemarkten zelf.

“Er zijn veel tegenstrijdige signalen: enerzijds zeggen de beleidsmakers ons dat we in een herstel zitten, maar anderzijds vertellen de bedrijfswinsten ons dat de Europese consument nog niet terug is. Ik verwacht dat de economische groei in Europa tegen eind dit jaar zal stilvallen, zelfs in Duitsland. De voorbije jaren heeft Europa geprofiteerd van de Aziatische vraag naar kapitaalgoederen (machines, zwaar materieel,…), vooral uit China. Maar Azië is op zoek naar meer kwalitatieve, en dus ook lagere, groei. Dit zal de vraag naar Europese exportproducten doen zakken. De VS zullen dat gat niet opvullen, want ook daar zwakt de groei af door de afbouw van de monetaire stimulus door de Federal Reserve. Het Europese handelsoverschot zal dit jaar dus kleiner worden.”

Dreigt voor Europa een Japans deflatiescenario?

JAKOBSEN. “Het enige wat Europa kan behoeden voor een Japans scenario van jarenlange stagnerende groei en deflatie, zijn structurele hervormingen, van de pensioenen, de sociale zekerheid, de banksector, de bureaucratische uitwassen, enzovoort. Voorlopig zie ik nergens ernstige hervormingen. De enige manier om politici aan te zetten tot hervormingen, is een nieuwe crisis. Mogelijk komt die er eind dit jaar wanneer de groei in Europa helemaal stilvalt.

“Het Japanse scenario is geen slecht nieuws voor mensen met veel geld. De koopwaarde ervan stijgt, en heel wat zaken zullen goedkoper worden. Deflatie is wel slecht nieuws voor zij die schulden hebben: bedrijven, overheden en jonge mensen. Omdat zij politiek zwaarder wegen dan gefortuneerde gepensioneerden, verwacht ik dat de centrale banken de deflatie met alle middelen zullen bestrijden.”

Wat kan Europa doen om de groei aan te zwengelen?

JAKOBSEN. “Europa kan uit de weg gaan staan van de kmo’s. Ik ben ervan overtuigd dat we een ander Europa nodig hebben: kleiner, efficiënter, transparanter en democratischer. Met minder bureaucraten en regeltjes. Er zijn 26 miljoen kmo’s in Europa. Stel je voor dat die elk één extra werknemer aanwerven. Zelfs de Europese Commissie geeft toe dat de kmo’s de voorbije jaren de enige bron van jobcreatie waren, niet de grote ondernemingen. Kmo’s vormen de ruggengraat van de Europese economie en zijn de belangrijkste bron van innovatie.

“Het grote probleem is dat mensen met nieuwe ideeën nog maar moeilijk aan krediet raken. 95 procent van alle bankkredieten gaat naar de beursgenoteerde ondernemingen. Je ziet dat die ondernemingen hun geld vooral aanwenden om eigen aandelen in te kopen in plaats van innoverende kmo’s over te nemen — wat de natuurlijke gang van zaken zou zijn. De grote ondernemingen geven het signaal dat ze geen betere, meer productieve opportuniteiten voor hun geld vinden dan hun eigen aandelen. Kredieten aan de kmo’s zijn de sleutel voor duurzame groei. De kredietschaarste voor kmo’s is een immens probleem in Europa.”

MATHIAS NUTTIN