Kleine lettertjes, grote gevolgen

Als u vergeet een factuur op tijd te betalen, krijgt u te maken met de algemene voorwaarden die achter op de factuur staan. Bent u daar als particulier door gebonden?

Op de achterzijde van een factuur staan doorgaans de algemene voorwaarden — de ‘kleine lettertjes’ — van het contract. Interessante lectuur is dat niet. Toch zijn die voorwaarden belangrijk wanneer er een dispuut zou ontstaan tussen u en de handelaar. De kans is groot dat de andere partij dan teruggrijpt naar de algemene voorwaarden. Stel dat u de factuur uit het oog ben verloren en die vergeet te betalen. U krijgt dan mogelijk een aanmaning, waardoor u boven op het verschuldigde bedrag nog een extra som moet voldoen door de laattijdige betaling. Dikwijls gaat het om een forfaitaire verhoging van het factuurbedrag met 10 procent intresten, en eventueel een schadevergoeding. Kan dat zomaar? En hoe gaat u het beste met zo’n aanmaning om?

Neem contact op

Als u een aanmaning krijgt, neemt u het beste eerst telefonisch contact op met de handelaar. Leg hem uit hoe het komt dat u de factuur nog niet hebt voldaan, en kondig uw betaling aan. U kunt meteen ook vragen dat de handelaar de bijkomende bedragen laat vallen, al was het maar om u als klant te behouden. Gaat de handelaar daarmee akkoord, dan kunt u het telefonische contact het beste schriftelijk bevestigen, om achteraf verdere discussies te vermijden.

Als de handelaar niet bereid is de bijkomende bedragen kwijt te schelden, dan kunt u controleren of zijn algemene voorwaarden geldig zijn. Vindt u dat ze niet geldig zijn, dan kunt u hem uw argumenten daarvoor via een aangetekende brief kenbaar maken.

Verdedig u

Een eerste argument dat u kunt uitspelen, is dat u de algemene voorwaarden van de handelaar niet kende en dat u zich daar nooit akkoord mee hebt verklaard, bijvoorbeeld omdat u die bepalingen pas voor het eerst hebt gezien op het moment dat u de factuur hebt gekregen. De kans dat u succes hebt met dat argument is reëel. Een contract is enkel geldig als beide partijen ermee akkoord gaan. U bent dus slechts gebonden door de algemene voorwaarden als u zich daar uitdrukkelijk mee akkoord hebt verklaard.

Tekende u eerst een bestelbon waarop die voorwaarden al stonden, dan wordt het moeilijker. De algemene voorwaarden zijn dan wel tegenstelbaar, zodat ze bindend zijn. Als u een bestelbon hebt ondertekend waarop staat dat de klant de algemene voorwaarden kan inkijken op de maatschappelijke zetel van de handelaar, volstaat dat volgens veel rechters niet om geldig te zijn. Hetzelfde geldt als op de bestelbon staat dat de algemene voorwaarden ‘op uw eerste verzoek’ worden overgemaakt, of als die voorwaarden in een andere taal zijn opgesteld — bijvoorbeeld in het Frans, terwijl het Nederlands verplicht is. Als clausules niet duidelijk zijn, geldt het principe dat elke onduidelijkheid in het voordeel van de consument wordt geïnterpreteerd.

De kans dat u wel door de algemene voorwaarden bent gebonden, is groter als u vroeger al zaken met de handelaar hebt gedaan, of als u geen verzet tegen de factuur hebt aangetekend.

Ongeldig of te matigen

Als u wel door de algemene voorwaarden gebonden bent, kunt u nog altijd aanvoeren dat ze ongeldig zijn of dat ze moeten worden gematigd. Daarvoor kunnen twee belangrijke argumenten zijn. Ten eerste bevat de wet op de handelspraktijken een hele rist clausules die een handelaar niet mag opnemen in zijn algemene voorwaarden. Het is bijvoorbeeld onaanvaardbaar als in de voorwaarden een te groot onevenwicht is tussen de rechten van de consument en die van de handelaar. Zulke voorwaarden zijn nietig.

Een handelaar van wie de algemene voorwaarden in strijd zijn met de wet op de handelspraktijken, riskeert problemen met de Dienst Controle en Bemiddeling van het ministerie van Economische Zaken, de vroegere Economische Inspectie. Die dienst kan hem een waarschuwing geven om de voorwaarden aan te passen, en in bepaalde gevallen zelfs een boete opleggen.

Ten tweede stipuleert de wet op de handelspraktijken dat de handelaar moet voorzien in een gelijkwaardige vergoeding die hij aan de consument betaalt als hij zelf zijn verplichtingen niet nakomt. Ook clausules waarin wordt afgeweken van de normale wettelijke regels over welke rechter bevoegd is om een eventueel dispuut tussen de partijen te behandelen, zijn niet toegestaan. Hetzelfde geldt voor bepalingen waarbij de handelaar zijn verantwoordelijkheid uitsluit voor “zijn opzet, grove schuld en het opzet en grove schuld van zijn lasthebbers”.

In de praktijk worden intresten en schadevergoedingen die boven 10 procent op jaarbasis liggen, doorgaans gematigd tot maximaal 10 procent. Sommige rechters gaan daarin nog verder en oordelen dat de intresten van particulieren maximaal tussen 7 en 8 procent mogen liggen.

Reddingsboei

Zijn de algemene voorwaarden geldig en bent u erdoor gebonden, dan kunt u proberen gauw het factuurbedrag te betalen, zonder de intresten en de schadevergoeding te voldoen. Het is mogelijk dat de handelaar het daarbij laat. Heeft die al een advocaat, een gerechtsdeurwaarder of een incassobureau in de arm genomen, dan is de kans kleiner dat hij enkel genoegen neemt met het factuurbedrag. Een incassobureau mag overigens niet zomaar bijkomende bedragen eisen: het mag enkel de bedragen vorderen die contractueel in de algemene voorwaarden zijn vastgelegd.

Overtuigt ook dat de handelaar niet en onderneemt hij toch verdere stappen, dan is het vaak het beste toch maar te betalen. Zo vermijdt u dat wordt gedagvaard. Een rechtszaak brengt vaak nog heel wat meer kosten mee.

JOHAN STEENACKERS

U bent alleen gebonden door de algemene voorwaarden van een handelaar als u zich daar uitdrukkelijk mee akkoord hebt verklaard.