Kinderarbeid is een recht

Sociale labels en ethische gedragscodes maken opgang. Bedrijven willen bewijzen dat ze, zeker in lagelonenlanden, op een sociaal verantwoorde manier functioneren. Kinderarbeid is dus uit den boze.

Dat is mooi, maar hebt u er al bij stilgestaan dat kinderen ook recht op arbeid kunnen eisen en waarom ze dat doen? Het is een delicaat thema. Lingeriegroep Van de Velde was een van de eerste productiebedrijven die een sociaal label verwierven, een soort certificaat van goed gedrag en zeden. Maar tegelijk herinnert topman Herman Van de Velde eraan dat zijn beursgenoteerde groep ontstaan is uit kinderarbeid van zijn grootmoeder bij toenmalig lingerieproducent DéWé (zie blz. 54).

Met het oog op de Olympische Spelen in Athene hebben Schone Kleren Campagne en de vakbonden ACV en ABVV de sportkledingfabrikant Adidas in het vizier. Maar Adidas, Nike, Ikea, Carrefour en vele andere sturen intussen ook sociale inspecteurs op pad tegen wantoestanden. Ze betalen doorgaans beter en waarderen hun medewerkers meer dan lokale bedrijven. De bureaucratie van een sociaal label zal daar niet veel aan veranderen. Het probleem ligt vooral bij onderaannemers die ze niet altijd en overal onder controle hebben. Daar begint immers het niemandsland of de limes, zoals de Franse schrijver en medeoprichter van Artsen zonder Grenzen Jean-Christophe Rufin het verwoordt in zijn nieuwste boek ‘Globalia’.

Wat achter de limes ligt (bij de Romeinen was dat de grens tussen de beschaving en de barbaren), is een grijze zone waar westerse productmanagers en inkopers, ABVV, ACV of zelfs NGO-medewerkers amper inzicht in hebben: gigantische sloppenwijken en informele economie, gebroken en verstoorde gezinnen, promiscuïteit, straatkinderen, uitzichtloze werkloosheid, lage opleiding, slechte behuizing, drugs en criminaliteit.

Daar halen inkopers knuffelbeertjes, babykleding en uw teakhouten tuinmeubels. En daaruit komen de naaistertjes van de Nikes en de Adidassen, de intoetsers van gegevens voor backoffices van Lufthansa, Citibank of Coca-Cola. Gelukkig maar, want dat zijn beter betaalde jobs. Het probleem ligt achter de limes, onttrokken aan ons oog.

De hoofdverantwoordelijken voor deze mensonwaardige toestanden zijn de plaatselijke politieke en economische elites, die uiteraard ook aan deze kant van de limes wonen in chique villa’s van Lima, Sao Paolo, Kinshasa, New Delhi, Peking of Jakarta. Op het micro-economische vlak zijn zij vaak uw bevoorrechte zakenpartners in joint ventures of als toeleveranciers (want eenmaal politicus af komen ze doorgaans in het bedrijfsleven terecht).

Toch kunt ook u, in een gedelokaliseerde productieafdeling, de limes een beetje opschuiven. Door meer begrip voor de levensomstandigheden van uw personeel, door een werkend kind ontplooiingskansen te geven. Of te kiezen voor een bekwaam iemand uit dat milieu, in plaats van de voor de hand liggende keuze: een fils à papa uit de betere klasse. Het sociale label is een abstracte procedure, maar zo’n aanwerving is een sociaal engagement. Zo zou de grootmoeder van Herman Van de Velde erover gedacht hebben.

Erik Bruyland