Kaapse kerels

Sinds de afschaffing van de apartheid komen Vlamingen naar Zuid-Afrika om te overwinteren of om er zich definitief te vestigen. Velen zijn actief in de horeca. ‘Welkom in die Kaap.’

Wanneer je niet allergisch bent voor muren, tralies, prikkeldraad, beschermingscamera’s en kilometerslange overbevolkte slopjeswyke is Zuid-Afrika een paradijselijk land. Het is zelfs mogelijk om je eigen taal te spreken, waarna je getrakteerd wordt op een portie verrukkelijk Afrikaans. Champagne is dan vonkelwyn en frieten zijn aardappelskyfies.

Het Afrikaans verwijst naar het verleden, naar het jaar 1652, toen de Vereenigde Oost-Indische Compagnie een nederzetting in de Tafelbaai vestigde. De rest van de vaak bloederige geschiedenis van de boeren en de slaven kennen we – niet iets waar het blanke ras trots op mag zijn. De huidige maatschappij lijkt het verleden echter te willen vergeten of heeft het wrede verhaal van de apartheid in de koelkast gestopt. Het ziet ernaar uit dat alle culturen die zich in Zuid-Afrika hebben genesteld (het land telt elf officiële talen) in vrede willen samenleven. Wel hebben veel blanken in Zuid-Afrika schrik dat dit na de dood van Nelson Mandela zou kunnen veranderen. Ze vrezen ook dat het geplande wereldkampioenschap voetbal in 2010 de oude conflicten weer kan bovenbrengen.

Ondertussen zorgen regeringsprogramma’s als de Black Economic Empowerment (BEE) ervoor dat de zwarte middenklasse zich snel uitbreidt. Wat ook snel groeit, is het aandeel van de blanken onder de armen (een tiende van de blanken moet nu overleven met minder dan twee euro per dag). Binnen de bedrijven verliezen vooral laag opgeleide blanken de concurrentiestrijd met zwarte werknemers. Dat komt omdat wetten voor positieve discriminatie de bedrijven verplichten om meer zwart personeel aan te werven.

Tussen kunst en antiek

Het boutique guesthouse (vijf sterren) Rutland Lodge ligt in Oranjezicht, een relatief rustige, residentiële buurt tussen het centrum en de voet van de Tafelberg. Het exclusieve gastenverblijf beschikt over zes kamers en één suite (van 160 tot 220 euro per dag), die zijn ondergebracht in een riante woning uit 1904 in Hollandse Kaapstijl. Het huis is getekend door de bekende architect Herbert Baker.

Eigenaars zijn de Zwitserse Franziska Aebi en de in Antwerpen geboren Belg Benoît Raymakers. Tijdens hun reizen voor humanitaire organisaties sprokkelden de twee een prachtige collectie kunst en antiek bijeen, waarmee de vertrekken smaakvol werden gedecoreerd.

De Fransman Jo Dorval staat in voor de ontvangst en de dagelijkse uitbating. Deze hoffelijke man is een perfecte gastheer, die verwent met een heerlijk ontbijt aan een koninklijk gedekte tafel, advies geeft over toeristische bezienswaardigheden en ‘s avonds in de salon de gasten verzamelt rond een glaasje Kaapse wijn.

Gastenkamer op toplocatie

Ann De Paepe en Kris Van Cappellen hebben hun guesthouse De Tafelberg enkele kruispunten verder. Zij kochten hun ‘Toscaanse paleisje’ tien jaar geleden, installeerden acht gastenkamers en wisten de lat telkens wat hoger te leggen. Ann verzorgt de decoratie en gaf het interieur een koloniaal Afrikaans tintje. Vandaag is De Tafelberg een viersterren-guesthouse dat zijn gasten in luxe en weelde onderdompelt.

Spijt van het vertrek uit België heeft het paar nooit gehad. Kris had een bloeiend bedrijf in decor- en standbouw met veel stresserend werk. Tijd voor de familie was er nauwelijks. Kris en Ann waren een paar keer op vakantie naar Zuid-Afrika geweest en raakten verliefd op het land met de oneindige mogelijkheden. Tien jaar geleden was er met weinig geld nog veel mogelijk. Vandaag moet je kapitaalkrachtig zijn. Problemen met de positieve discriminatie hebben zij niet, hoewel Kris verwacht dat hun kinderen het moeilijker zullen krijgen. Volgens hem is er alleen toekomst voor mensen met een zelfstandigenprofiel. De dochters studeren rechten en juweeldesign en de zoon toont interesse in het koksberoep. De familie hangt hecht aaneen, wat normaal is als je in een ander land woont. Het leven is duur vanwege de privéverzekeringen en de privéscholen. Het huis, dat op een toplocatie ligt en aan de voorkant uitkijkt over de stad en aan de achterkant over de Tafelberg, is op tien jaar tijd veel geld waard geworden.

Adembenemend uitzicht

Les Cascades de Bantry Bay is een op de heuvel gebouwde elegante vijfsterrenlodge met drie zwembaden en volledige hotelservice. De kamers (van 100 tot 160 euro) bieden veel comfort en je kijkt uit over een van de meest exclusieve baaien van de Atlantische kust. Het plekje is geliefd bij iedereen die het zich kan permitteren, omdat de Bantry Bay en een gedeelte van het nabijgelegen Clifton beschut zijn tegen de vaak zeer krachtige zuidoostenwind. Het uitzicht over de Atlantische Oceaan is adembenemend. Les Cascades omvat tien luxekamers van verschillend formaat en verschillende prijs (van 165 tot 265 euro), verdeeld over twee panden die met elkaar zijn verbonden. Klanten komen van over de hele wereld.

De lodge is een realisatie van Luc en Els Deschouwer. De twee zijn niet aan hun proefstuk toe. De 53-jarige Luc Deschouwer had een hotel-restaurant in Leuven en verliet België twintig jaar geleden. Hij besloot om zijn zakelijke belangen te verankeren in Zuid-Afrika en keert nog maar zelden naar zijn geboorteland terug (de laatste keer was zeven jaar geleden). Toch voelt de ondernemer zich vandaag meer Belg dan vroeger. Ver weg van huis kwam het bewustzijn dat je als Vlaming een eigen cultuur hebt, een eigen taal en dat je Vlaams denkt. Volgens Luc Deschouwer is de goede tijd nog niet voorbij, wel de tijd van de koopjes.

Het is voor deze Vlaamse ondernemer duidelijk welke kant Zuid-Afrika de volgende vijf jaar opgaat. Hij denkt niet dat de grote problemen snel opgelost geraken. Afrika gaat vooruit, maar dat is relatief, want ook Europa gaat intussen vooruit. Hij ziet veel blanke Zuid-Afrikanen terugkomen die bij het wegvallen van de apartheid het land verlieten. Luc Deschouwer verwacht dat hij later, wanneer hij oud is en verzorging nodig heeft, zal terugkeren naar Europa. Dat zal in geen geval naar België zijn, maar eerder Italië of Griekenland. Dat komt door het klimaat: pas als je een paar jaar onder de zon hebt geleefd, begin je het weldadige effect te herkennen.

Van kaas naar wijn

Mooi Bly is genesteld tussen Paarl en Wellington, tegen de flank van de Du Toit’s Kloof, op een flink uur rijden van Kaapstad. Het wijnlandgoed beschikt over vijf cottages met witgekalkte muren en rieten dak, waar bezoekers op hun patio kunnen genieten van een zelf klaargemaakte Afrikaanse braai (bbq) en het mooie uitzicht.

Mooi Bly is het Afrikaanse woord om van iemand afscheid te nemen en betekent het ga je goed. En dat laatste kan je zeggen van de eigenaars, de familie Wouters. Die verruilde in 1999 haar bekende Antwerpse kaashandel Vervloet voor Mooi Bly. Ook dochter Liesbeth en schoonzoon Erik kwamen mee en zij zijn het die het aangekochte wijndomein exploiteren.

Liesbeth is gastvrouw en verzorgt de huisjes en de dertig bedden (van 15 tot 20 euro per persoon), Erik ontpopte zich als een succesvolle wijnmaker, die waakt over 32 hectaren wijnstokken. Luc is financier én klusjesman. Hij trekt het liefst met vrienden in konvooi met zijn Landrover Defender naar Namibië, Botswana en Zimbabwe om in een tent op het dak tussen de wilde dieren te slapen. Hij keert zo weinig mogelijk terug naar België. Zijn vrouw Anne-Marie verzorgt de boekhouding en is het liefst bij de kleinkinderen Joppe en Simon. Zij keert jaarlijks naar België en de familie terug. Het domein is ommuurd en wordt bewaakt door zes honden, onder meer Rhodesian Ridgebacks, die een hekel hebben aan kleurlingen.

Op het terras van het hoofdhuis in victoriaanse stijl vertelt de Antwerpse kaashandelaar dat hij als achttienjarige al droomde om weg uit België te gaan. De kaashandel liep als een trein maar iedereen in de familie had het gevoel dat hij geleefd werd. Na 23 jaar werd de kaashandel verkocht. Vader en dochter wilden iets met de natuur en omdat Zuid-Afrika bovenaan de verlanglijst stond, vormde Mooi Bly de ideale kans. Toen Luc Wouters in Zuid-Afrika aankwam, had hij het vreemde gevoel dat hij eindelijk thuiskwam. De familie kon bij aankomst wijn proeven maar geen wijn maken. Daarom werd aanvankelijk een beroep gedaan op specialisten. Het bleek dat er veel regels en vergunningen zijn: in Zuid-Afrika kan je echt niet doen wat je wil. Zuid-Afrika evolueert naar een modern land en Luc Wouters kijkt de toekomst met vertrouwen tegemoet.

Erik verwacht een productie van 80.000 liter. De familie is trots op de verkwikkende Mooi Bly chenin blanc met de frisheid van groene appel en het tropische parfum van ananas en abrikoos. De fles behaalde meteen brons. De Mooi Bly chardonnay met kracht en karakter wist zilver in de wacht te slepen. De wijnen worden in België verdeeld door Euro-Vin uit Tessenderlo (www.eurovin.be).

Bij de walvissen

L’Etoile is een spiksplinternieuw luxegasthuis met vijf uiterst comfortabele kamers (100 euro voor een tweepersoonskamer) en met uitzicht op de prachtige kustlijn. Vanuit de kamers zie je met wat geluk de walvissen zwemmen. L’Etoile kan wedijveren met de beste adressen uit het mondaine Hermanus, de kustplaats waar de gegoede bewoners van Kaapstad het weekend komen doorbrengen. “Welkom”, zegt eigenaar Maurice Douree. Hij komt in korte broek de poort openen en is net terug uit België, waar hij zich ergerde aan de bekrompen mentaliteit en de regelgeving in het verkeer. Hij is blij om weer thuis te zijn.

Maurice Douree kan terugblikken op een gevuld leven. Hij kwam als student naar Leuven, opende met een aantal gelijkgestemden het studentencafé Harp en later De Wereld en was als ‘Rissi van de Wereld’ manager van de Leuvense blueslegende Big Bill. Maurice was ook een van de stichters van Marktrock. Toen hij merkte dat België te klein voor hem werd, trok hij naar Afrika. Hij was achtereenvolgens executive chef van een groot hotel en opende voor een klant een voedingsfabriek. Daarna begon hij voor zichzelf en opende, samen met de Zuid-Afrikaanse Irma Bezuidenhout, in Hermanus The Ocean Basket. In het restaurant kwamen tot 800 hongerigen per dag over de vloer. The Ocean Basket werd verkocht en van het geld werd een stuk grond op een toplocatie gekocht en een guesthouse gebouwd.

Maurice Douree maakt zich zorgen over de grote toestroom van arme, zwarte Afrikanen uit de omliggende probleemlanden. Voor de Zuid-Afrikaan gaat de toestand erop vooruit. Het land is mooi, de mensen zijn vriendelijk, het klimaat is aangenaam, het onderwijs en de geneeskunde zijn goed en de rand is sterk: Zuid-Afrika heeft alles.

VOOR EEN LIJST MET ALLE NAMEN VAN VLAMINGEN IN DE ZUID-AFRIKAANSE HORECA: HTTP://USERS.SKYNET.BE/VZA/HORECA.HTM

Pieter van Doveren