Jet Airways schept 1000 banen

Zaventem wordt eindelijk internationaler, het Indiase Jet Airways trekt nieuwe interconti-nentale verbindingen, vooral naar Azië. Brussel wordt het Europese knooppunt en dat is winst voor de zakenreiziger, voor Brussels Airport en voor Brussels Airlines.

Het bescheiden kantoortje van Jet Airways in Diegem, vlakbij Brussels Airport, contrasteert met de ambities van de grootste Indiase privéluchtvaartmaatschappij om één miljoen extra passagiers naar Zaventem te brengen. Als knooppunt tussen de twee economische groeipolen van morgen, Azië en Noord-Amerika, is Brussels Airport het koninginnenstuk in de internationale strategie van stichtereigenaar Naresh Goyal. Er wonen 2,5 miljoen Indiërs in de Verenigde Staten en 800.000 in Canada. Dat is de clientèle die in Brussel zal overstappen. “De Indiase gemeenschap in Antwerpen is belangrijk, maar je vult er geen dagelijkse vluchten mee,” reageert Emmanuel Menu, verantwoordelijke voor Jet Airways’ Europese hub. “Onder Sabena verwerkte de luchthaven 22 miljoen passagiers, nu 16 miljoen. Zaventem biedt groeipotentieel dat op geen enkele andere Europese luchthaven voorhanden is. Dit gaf de doorslag om van Brussel een nieuw platform te maken, naast Londen,” aldus de nieuwe general manager Continental Europe.

Voorzitter Naresh Goyal is het gezicht van Jet Airways, maar de dagelijkse leiding zit in handen van professionele, internationale managers, gerekruteerd bij topmaatschappijen. Chief executive officer van de groep is Wolfgang Prock-Shauer, ex-Austrian Airways. En de geknipte man om de eerste expansie buiten India waar te maken vond Goyal in de jonge Belg Emmanuel Menu. Hij bekleedde topposities bij Sabena en SN Brussels Airlines, en was vicepresident global sales bij Swissair.

Naresh Goyal werkte zich in de turbulente Indiase markt op tot de belangrijkste speler. Hij won de strijd tussen privé-maatschappijen die sinds de liberalisering van het Indiase luchtverkeer, begin jaren negentig, de snelst groeiende luchtvaartmarkt, na China, inpalmen. Goyals recept: zich altijd en overal in de plaats stellen van de klant. De topman roept personeel ter verantwoording wanneer hij tijdens een vlucht in de cabine ook maar één vingerafdruk ontwaart.

Bloomberg Markets raamt de 80 % aandelen van Naresh Goyal, ondergebracht in de holding Tail Winds op het eiland Man, op 1,37 miljard euro. Maar volgens de Indiase pers zou in het kapitaal van de groep ook geld zitten van dubieuze Bollywoodfilmmagnaten en van diamantairs uit Dubai en Antwerpen. Het aandeel crashte in de lente van vorig jaar, na geruchten over mogelijke financiële banden met terroristische organisaties. Midden vorige maand verklaarden de Indiase inlichtingendiensten voor het Hooggerechtshof van Mumbai (Bombay) echter dat daar niets van aan was. Goyal wuift het allemaal als pure verzinsels van tafel.

Win-win voor Brussel

Zonder internationale connecties (behalve naar de Verenigde Staten en Afrika) gleed Zaventem af tot een dépendance van Schiphol, Frankfurt, Heathrow of Charles-de-Gaulle. Alleen Ethiad vliegt sinds kort rechtstreeks op het Midden-Oosten en de Chinese luchtvaartmaatschappij Hainan naar Peking. Met Jet Airways krijgt Zaventem betere toegang tot Azië: India uiteraard, maar ook Bangkok, Singapore en Kuala Lumpur. “We zullen onze vluchten naar Aziatische bestemmingen, in Mumbai vlot laten aansluiten op aankomende vluchten uit Brussel,” zegt Menu.

Als algemeen directeur van Jet Airways in Londen opende Emmanuel Menu in mei 2005 de eerste routes tussen Heathrow en India. Hij gaat nu van Brussel het belangrijkste Europese knooppunt maken voor nieuwe intercontinentale vluchten tussen India en Noord-Amerika. Indiase reizigers krijgen in Brussel meerdere keuzeopties voor bestemmingen in Noord-Amerika. Omgekeerd kunnen passagiers van over de plas of die vanuit Brussel vertrekken, dagelijks naar vijf bestemmingen in India. In een latere fase worden de Europese hub en het eigen Aziatische netwerk zo goed mogelijk in elkaar geschoven (zie kader: Zaventem wordt internationaler).

De nieuwkomer zal, door zijn basis in Brussel te vestigen, ongeveer 25 personen tewerkstellen als administratief personeel en nog eens evenveel op de luchthaven. Maar een miljoen extra reizigers aantrekken op Brussels Airport betekent dat er op de nationale luchthaven enkele duizenden nieuwe banen kunnen bijkomen. Zo blijkt uit onderzoek van York Consulting dat London Heathrow per miljoen passagiers 1013 directe nieuwe jobs bij kreeg; Frankfurt 1330; Amsterdam 1358 en Zurich 872. “Voeg daar per recht- streekse baan nog twee indirecte gecreëerde jobs aan toe, want naast banen bij de airline zelf komt er meer werk voor catering, behandeling van bagage, winkels op de luchthaven, restaurants, taxi’s, hotels en zo meer,” zegt Wim Van der Beken van Idea Consult. Aviapartner zal door de komst van Jet Airways 25 % meer maaltijden voorbereiden, goed voor 50 extra jobs. Van der Beken, die in opdracht van de Vlaamse regering het ontwikkelingspotentieel van Zaventem onderzocht, verwacht dat nieuwe intercontinentale lijnen Zaventem ook als cargoluchthaven ten goede zullen komen.

Emmanuel Menu schat dat 70 % van de nieuwe Jet Airwaystrafiek op Zaventem uit transitverkeer zal bestaan, de overige 30 % zal vanuit de Belgische markt komen en aangetrokken worden uit het Europese netwerk van Brussels Airlines via codesharing naar een 25-tal steden . Daarnaast kondigt Jet Airways aan ten minste 150 piloten te zullen opleiden bij Flight Academy, de vroegere vliegschool van Sabena.

Top vijf

Jet Airways, waarvan 20 % genoteerd is op de Indiase National Stock Exchange en op de beurs van Bombay (BSE), heeft een marktkapitalisatie van 1,69 miljard euro en een vloot van 110 vliegtuigen. Recentelijk werden tien nieuwe Boeing 777 en tien Airbus 330 geleverd voor verdere internationale expansie. Naresh Goyal wil Jet Airways optillen tot de omvang en het kwaliteitsniveau van Singapore Airlines: “Binnen vijf jaar staan we in de top vijf van de wereld, qua reputatie en kwaliteit van de dienstverlening,” zegt hij.

Zijn rolmodel is Dhirubhai Ambani, Indiaas tycoon en stichter van Reliance Group, één van Indiaas grootste con-glomeraten. De Ambani’s staan tweede in de top 40 van Forbes‘ rijkste Indiërs (2006), Goyal 36ste. Zijn vader maakte ambachtelijke juwelen, maar kon op zijn tiende het schoolgeld niet meer betalen. In 1967 begon Goyal op zijn achttiende als hulpje in het reisbureau van zijn oom, deed vervolgens public relations voor Iraqi Airways en werd regionaal manager van Royal Jordanian. Met 600 dollar geleend geld richtte hij in 1974 een reisbureau op, verwierf de representatierechten van een twintigtal buitenlandse luchtvaartmaatschappijen en besloot in 1992, na de liberalisering van de luchtvaart, het binnenlandse monopolie van Indian Airlines te breken. Hij overtuigde vrienden en buitenlandse bedrijven om 12 miljoen dollar te lenen. Gulf Air en Kuwait Airlines kreeg hij zover om elk 4 miljoen dollar in Jet Airways te steken.

In 1997 kocht Goyal iedereen uit, maar om de schuldgraad te verlichten en buitenlandse expansie te financieren, werd 20 % van Jet Airways in februari 2005 op de beurs genoteerd. De beursgang was een gigantisch succes, maar sindsdien slonk het aandeel met ruim 30 %, al kruipt het sinds het dieptepunt van midden 2006 langzaam overeind. In het fiscale jaar 2006-2007 was de Ebidtar-marge (de operationele kasstroom vóór betaling van huuruitgaven – volgens analisten de beste graadmeter in de luchtvaartsector) gezakt tot 14,3 % (zie ook: Stijgende omzet en dalende winst). In het voorjaar kocht Jet Airways rivaal Sahara Air-lines, om er de lagekostenmaatschappij ‘Jet Lite’ van te maken, zodat de groep met 44 binnenlandse bestemmingen 43 % marktaandeel in India heeft. Wellicht krijgt Naresh Goyal in zijn thuismarkt en straks ook daarbuiten meer concurrentie van de agressieve nieuwkomer en groeier Kingfisher Airlines.

In navolging van Jet Airways kijkt staatsmaatschappij Air India voor haar trans-Atlantische vluchten ook uit naar een Europese hub.

Erik Bruyland