JERSEY. Welkom in Klein België

Wie zei daar weer dat Britten en Fransen als water en vuur zijn ? Die moet dan maar even naar Jersey : hard doet men daar zijn best om het beste van twee werelden te serveren. In peis en vree.

MAX BORKA

FOTO’S : PATRICK FRILET & YVAN TRAVERT / GLOBAL PICTURES

De belangrijkste gebeurtenis van het afgelopen jaar ? Pauline Taylor, voorzitster van de history section van de Société Jersiaise, moet over het antwoord niet al te lang denken. Met niet minder dan 5000 leden houdt de Société zich onledig met de studie en het behoud van zowat alles wat op het eiland Jersey vastzit of beweegt, tot en met de bloemen en de vlinders. Er wordt te hot en te her vergaderd, er worden studies gemaakt, enzomeer. Maar het allerbelangrijkste is toch wel dat onlangs in het hoofdkwartier van de vereniging een lift is geplaatst. Net als de vele andere bestuurders van Jersey die ons die dagen zo uiterst beminnelijk te woord staan, is mevrouw Taylor immers niet echt meer van de jongsten. En hoe moet ze anders probleemloos heen en weer naar die biblioteek op verdieping twee.

Zoals zovele

andere inwoners van Jersey worstelt mevrouw Taylor nog met een ander probleem : als Engelstalige krijgt ze amper die Franse naam van haar vereniging gezegd. En dat heeft natuurlijk te maken met die hoogst vermakelijke schizofrenie die op het eiland heerst. Halverwege tussen Frankrijk en Engeland is Jersey twee landen in één. Alle straatnamen en opschriften zijn er in het Frans, maar Engels is de taal die iedereen hier spreekt. Sterker nog : zeldzaam lijken diegenen die het Frans nog beheersen. In haar jeugd, begin deze eeuw, herinnert mevrouw Taylor zich, had iedereen nog wel dat Normandisch patois gekend. Maar die tijd is inmiddels al lang vergeten. “Jullie Belgen hoef ik dat soort toestanden allemaal niet uit te leggen”, zegt de bibliotekaresse. Ook in haar mond klinkt Société eerder als een wat vreemde variatie op ‘saucisse’. Haar imperium, waar nijver elke letter wordt bewaard die ooit over Jersey is geschreven, heeft de omvang van een kleine Vlaamse dorpsbiblioteek. En met zijn allen zoeken we naar een dokument dat moet bewijzen dat de man aan wie de hoofdstad van het eiland, zijn naam heeft ontleend, St. Helier, zeg maar de founding father van het eiland, een Belg is geweest. Dat zou natuurlijk al voor een deel die schizofrenie kunnen verklaren. Vlakbij, bij de baai van St. Aubin, staat nog steeds de kluizenaarshut, waar de Heilige Helier zou geleefd hebben. Als zoon van een Belgische edelman was hij in de zesde eeuw naar het eiland gestuurd om er de nog heidense bevolking te bekeren. Sommigen konden dat slechts met mate appreciëren. Na vijftien jaar prediken werd hem het hoofd afgehakt. Maar Helier liet zich niet kennen : hij nam het hoofd onder de arm, en wandelde verder alsof er niets was gebeurd. Tot hij, het zicht niet helemaal meer wat het geweest was, over de rand van een klif stapte, en in zee verdween. Het spreekt voor zich dat men daarom ook vandaag nog als Belg op het eiland met grote nieuwsgierigheid wordt bekeken.

Ooit waren

de Kanaaleilanden Normandisch gebied geweest. Maar toen Engeland bij de Slag om Hastings (1066) de kontrole over Normandië verloor, stonden de eilanden voor de keuze : zich bij de Fransen of de Engelsen aansluiten. Het werd het tweede. Zo dankbaar was de Engelse heerser Jan Zonder Land dat hij de eilanden een heel pak privileges beloofde. En die laatste zijn gebleven. Officieel zijn de Kanaaleilanden enkel verantwoording verschuldigd aan de Britse kroon, en heeft geen enkele andere Britse autoriteit, ook het parlement niet, zeggingschap in wat op het eiland gebeurt. De vertegenwoordiger van de Britse kroon vertoont zich slechts zelden. De uiteindelijke bestuursmacht ligt bij een eigen parlement, en een soort van minister-president, de Bailiff.

Langsheen de kustlijn

van Jersey, die meer dan 80 kilometer meet, stuit men ook vandaag nog op de vele torens en kastelen, die doorheen de eeuwen werden opgetrokken, om het eiland te vrijwaren voor een invasie. Maar de enige echte oorlog die hier ooit met al te opdringerige Fransen werd gestreden, dateert inmiddels reeds van eeuwen geleden, en al met al moet die Slag om Jersey één van de kortste veldslagen aller tijden zijn geweest. Na twintig minuten was de vijand alweer verdreven. Jersey is Klein België, maar dan zonder taalstrijd. En vooral ook : zonder regen. De nabijheid van de Warme Golfstroom zorgt voor een uiterst zacht klimaat, met een vroege lente, een milde winter, en driehonderd dagen zon per jaar. Ook over zure regen hoor je er niet klagen. Jersey is één grote bloementuil, die door niets dan landwegen wordt doorsneden. Ze leiden met z’n allen naar stranden die in de Reader’s Digest Good Beach Guide met vier dolfijnen zijn bekroond, de onderscheiding voor het allerbeste water. Op de brede witgoude zandstranden in het westen komen vanwege de sterke branding en huizenhoge golven ook surfers aan hun trekken, terwijl aan de wat wildere noordkust het land door steile kliffen en kleine baaitjes wordt afgerafeld, een paradijs voor snorkelaars en duikers. In het zuiden tenslotte, om en rond de baai van St. Aubin, waant men zich temidden van de palmbomen al snel aan de Franse Riviera. Maar rijdt u het binnenland in, door de groen glooiende heuvels, dan weet u weer : dit is Groot-Brittannië op zijn best.

‘s Avonds klimt men

in één van die tien straten die samen het centrum van de hoofdstad van het eiland vormen, één hoog naar Le Restaurant de la Poste, waar men zich op de grens van Italië en Frankrijk waant. Daarna steekt men gewoon de straat over, waar alweer één hoog, in een onvervalste Engelse pub, pure Amerikaanse jazz wordt gespeeld. Jersey gaat er prat op dat het een pub bezit die tegelijk de kleinste brouwerij ter wereld is, The Star and Tipsy Toad, maar de pub waar wij die avond zijn aanbeland is om een heel andere reden hoogst merkwaardig : de muzikanten die daar wild staan te jammen, hebben stuk voor stuk de leeftijd bereikt waarop anderen zich alleen nog in een rolstoel wagen. En toch : ze spelen heerlijk. Zozeer zelfs dat ik totaal vergeten ben de naam van de pub te noteren.

De hele kustlijn is bezaaid met ruïnes van kastelen en burchten, zoals hier de Royal Bay of Trouville.

Luxueuze manoirs en romantische sunsets over een verbrokkelde kust.

Baaien met hagelwitte stranden en pubs met hoogst originele jazzbands.

POLITIEK

Jersey is met een oppervlakte van 116 km2 en een bevolking van 86.000 inwoners het grootste van de Kanaaleilanden. Maar wat heet groot ? Zelfs het parlementsgebouw heeft iets van een decor dat voor een operette over Lilliputters werd gekonstrueerd, en daarna werd vergeten. Grootse ideeën hebben op de eilanders geen greep. Zelfs politieke partijen hebben hier nooit bestaansrecht gekregen. De parlementsleden zetelen hier allen als independents. Uiterst links in het parlementaire halfrond zetelt Sarah Ford. Dat ze van Nederlandse afkomst is, hebben de eilanders al snel mogen ondervinden, toen ze een liberale seksuele wetgeving trachtte te introduceren. “In Nederland zou iedereen me als rechts situeren, maar hier ben ik zo links als de pest. Al wat nieuw is, daar heeft Jersey het erg moeilijk mee, tenzij het draait om geld”.

FISKAAL

Wie het nog rustiger en nostalgischer wil dan in Jersey, kan naar het naburige Sark. Amper vijf vierkante kilometer groot, wordt het nog op feodale wijze door de kleinzoon van de Dame de Sercq geregeerd. Auto’s zijn er verboden, en er wordt nog met paard en kar gereden. Maar negen hoog in één van de weinige nieuwbouwtorens die Jersey telt, tracht Richard Syvret, direkteur van het plaatselijke Financial Services Department mij inmiddels ook duidelijk te maken hoezeer Jersey als belastingparadijs mee is met zijn tijd. Niet minder dan 45 banken uit 17 landen hebben op het eiland een zetel. De bankindustrie is er goed voor 52 procent van het Bruto Nationaal Produkt, en voortdurend wordt er aan nieuwe voordelen gesleuteld, die de banken ervan moeten overtuigen hun aktiviteiten op het eiland op te drijven. “Maar we hebben anderzijds allerminst zin om een tweede Hong Kong te worden”, zegt Syvret. En uiterst streng blijven dus de maatregelen voor migranten die zich, gelokt door de uiterst gunstige belastingtarieven, op het eiland willen komen vestigen. Slechts een handvol miljonairs wordt jaarlijks tot het eiland toegelaten, op voorwaarde dat ze een tegenprestatie leveren ‘die de hele gemeenschap van het eiland ten goede komt’. Anderen mogen rekenen op een termijn van twintig jaar vooraleer ze op het eiland een eigendom kunnen verwerven.

TOERISME

Toerisme is voor Jersey de tweede bron van inkomsten. “En de reputatie van belastingparadijs heeft zo ook wel zijn nadelen”, zegt Donald Heering, die sinds kort de belangen van Jersey Tourism in België waarneemt. “Velen denken dat een vakantie op dat eiland alleen bestemd is voor het soort mensen dat met een Rolls door het leven laveert. Dat is een fabeltje dat dus dringend uit de wereld moet worden geholpen : een studie heeft onlangs nog aangetoond dat een verblijf voor een familie met twee kinderen goedkoper is dan een vakantie in Spanje. “

HOE ERHEEN ?

Drie touroperators hebben momenteel in ons land aanbiedingen voor de Kanaaleilanden lopen : Petra Tours, Seagull en Travelwing. Met 70 procent van de Belgische klanten is Seagull de enige die een aparte brochure voor Jersey en de Kanaaleilanden op de markt durfde gooien echter de absolute marktleider. Sinds enkele jaren organizeert het tijdens het zomerseizoen wekelijkse chartervluchten naar Jersey. Dit seizoen is dat niet anders. Tot en met 9 september vertrekt elke zaterdag op de luchthaven van Brussel een vlucht van Air UK naar Jersey, en van daaruit gaat de tocht naar Guernsey. Dat maakt de vlucht aanzienlijk korter, want normale lijnvluchten van AIR UK maken een tussenstop op Londen Stansted. Reizigers naar de Kanaaleilanden krijgen bij Seagull trouwens ook de mogelijkheid om hun chartervlucht met een normale lijnvlucht te kombineren als ze korter of langer dan een week op Jersey of een ander Kanaaleiland willen verblijven, of op een andere dag dan zaterdag willen afreizen, zonder dat daarbij een supplement moet worden neergeteld. Een ticket kost 7500 frank (9700 frank in het hoogseizoen). De doorverbinding naar Guernsey is altijd in de prijs inbegrepen.

Natuurlijk kan u ook met de boot naar Jersey. Het makkelijkst kan dat vanuit het Franse Saint-Malo, op zeven uur rijden van België, en de wagen kan dan natuurlijk meegenomen, voor een overtocht die iets meer dan een uur in beslag neemt. De lage belastingen zorgen er echter ook voor dat het ter plekke huren van een wagen biezonder voordelig uitkomt. En de afstanden op het eiland zijn dermate klein dat ze haast even makkelijk met een scooter of een fiets kunnen worden afgelegd.

BED EN TAFEL

Het eiland beschikt over niet minder dan 164 hotels, 173 pensions, 2 vakantiedorpen en 6 kampeerterreinen. Caravans en campingcars zijn ten stelligste verboden. Wie echt in luxe wil baden, moet naar het Longueville Manor Hotel in St. Saviour, een dertiende-eeuws landhuis. Het hotel is aangesloten bij de groep Relais et Châteaux en de keuken van Andrew Baird werd onlangs door de keurders van Michelin met een ster vereerd, de enige overigens die aan het eiland werd toegewezen. Longueville Road, tel. 25501.

Enkele andere aanraders : Restaurant de la Poste, King Street, St. Helier, tel. 71071. Jersey Pottery Restaurant, Gorey Village, Grouville, tel. 851119. Apple Cottage Restaurant, Rozel Bay, St Martin, tel. 861002. Village Bistro, Gorey Village, Grouville, tel. 853429.

Zeer bruikbare tips biedt de Good Eating Guide, verkrijgbaar bij Jersey Tourism. Vis en schaaldieren zijn op het eiland een absolute must. En natuurlijk zijn er ook de Jersey Royals : aardappelen die in de schil worden bereid, met boter en munt. En nu we het toch over specialiteiten hebben : let ook even op de plaatselijke Jersey Cows, die zich van hun soortgenoten onderscheiden door hun bevallige wimpers. Zelfs zij lijken niet gemaakt om te werken.

Inlichtingen : Jersey Tourism, Brusselsesteenweg 525, 3090 Overijse. tel. (02) 657.10.50. Fax : (02) 657.39.18.