Is de elektrische fiets een alternatief voor de auto?

De mobiliteitsconcepten voor morgen reserveren een niet onbelangrijke plaats voor de (elektrische) fiets. Maar, zoals zo vaak, is dit soort concepten het werk van wetenschappers die ver van de dagelijkse realiteit af staan. Dat kan niet worden gezegd van autojournalist Erik Klerckx die voor zijn dagelijkse verplaatsingen vaak gebruikmaakt van zijn elektrische fiets.

De files en slechte luchtkwaliteit dwingen ons ertoe om minder de auto te gebruiken en meer gebruik te maken van milieuvriendelijke verkeersmodi zoals openbaar vervoer, autodelen en ja, de fiets of scooter, al dan niet elektrisch aangedreven. Autojournalist Erik Klerckx gebruikte een jaar lang een elektrische fiets voor zijn dagelijkse verplaatsingen en doet hier zijn verhaal. Is de (elektrische) fiets daadwerkelijk een alternatief. “Ja en neen. Ja: als je tegen een stootje kan, tenslotte zit je in weer en wind. Je moet graag fietsen, anders wordt het niks. Met een elektrische fiets en zeker met een speedelec ben je wel verlost van een aantal nadelen van fietsen: wind tegen of steil bergop. Je verliest ook weinig tijd ten opzichte van de auto als je binnen een straal van 30 km blijft. Je staat niet in de file, je hoeft geen parkeerplaats te zoeken en je bent niet bekaf als je ter plaatse aankomt. Wat niet wil zeggen dat er onderweg niet moet gewerkt worden.”

“Ook op een speedelec moet je trappen en als je wil opschieten zelfs flink trappen. Voor het woon/werkverkeer zou de werkgever douches en oplaadpunten kunnen installeren. Neen: ga maar eens met je fiets naar het containerpark, dat is ondoenbaar. Ook boodschappen doen is moeilijk. Het kan, mits een goed fietspadennetwerk. Maar dat is blijkbaar verboden in Vlaanderen. Zelfs in Limburg, dat van fietsen haast een corebusiness maakt, is het gewone fietspad slecht onderhouden en de nieuwe zijn slecht en slordig aangelegd. Alleen de toeristische fietspaden zijn min of meer in goede staat. Op gewone fietspaden zijn de extra kilo’s van de boodschappen een marteling voor de fiets. Elk fietspad zou een skeelerproef moeten aankunnen, dan kan je er ook fietsen met boodschappen op de bagagedrager, of met een fietskar.”

Marteling voor fiets en mens

Doet de overheid voldoende inspanningen om ons ervan te overtuigen onze auto in te ruilen voor een (elektrische) fiets?

“Als je mensen op de fiets wil krijgen, moet je die daartoe de gelegenheid bieden en zorgen voor een fietsinfrastructuur die naam waardig. Ik fiets veelal in Limburg en daar is die infrastructuur aanwezig, zij het dat die in een lamentabele toestand verkeert. De wegbeheerder heeft blijkbaar niet in de gaten dat putdeksels, rioleringen, afwateringen, naden, ongelijk liggende betonplaten en putten een marteling zijn voor fiets en mens. Hoe kruispunten en rotondes zijn ontworpen, hoe zelfs de afsluitpalen op fietspaden geplaatst zijn: uit alles blijkt dat de wegbeheerder geen flauw benul heeft van wat zich afspeelt op een fiets. Blijkbaar is de redenering: er ligt een fietspad, we gaan toch niet beginnen zeuren?”

“Bij nacht en ontij mag je al die ongemakken met factor drie vermenigvuldigen, want fietspaden zijn vaak slecht tot helemaal niet verlicht. Elke fietser kan de overheid per dag meermaals aanklagen voor schuldig verzuim. Het is een raadsel waarom dit niet gebeurt, zelf heb ik het ook nooit gedaan. In de driehoek Gent-Leuven-Antwerpen zijn er wel een pogingen om zogenaamde fietsostrades in te richten, maar zolang die niet conflictvrij zijn en je dus moet stoppen op kruisingen, schiet dat als fietser niet echt op. In de stad fietsen is hoe dan ook gevaarlijk. Niet dat automobilisten fietsers bewust in gevaar willen brengen, ze zijn gewoon niet gewend om met de factor fiets om te gaan in het verkeer.”

Meer vrijheid op de fiets dan in de auto

Wat moet er veranderen voor een goed fietsbeleid?

“Veranderen? Er is gewoon geen beleid. Dat kan je pas voeren als je weet welke factoren er spelen en waarom. Weet men vanaf welke afstand de fiets een haalbaar alternatief is? Neen. Heeft men de mogelijkheden fiets-openbaar vervoer al bestudeerd? Nauwelijks. Heeft de overheid al eens onderzocht hoeveel voordelen het voor de algemene gezondheid zou opleveren als de Vlaming geregeld zou fietsen? Vermindering van fijn stof, betere algemene conditie, betere weerbaarheid tegen allerlei infecties? De overheid weet niet welke winst dat oplevert. Maar ze weet wel dat wie op een speedelec rijdt een helm moet dragen. Hoe weet ze dat? Ik zou de overheid willen adviseren om alle maatregelen die het fietsen minder aantrekkelijk maken, achterwege te laten.”

“Schep ook duidelijkheid: waarom moet ik met mijn speedelec een verzekering, een nummerplaat en een helm hebben en de wielertoerist die aan mijn achterwiel hangt niet? Het is, typisch Belgisch, een koterij van wetten: ligfietsen met of zonder carrosserie, 250 W fietsen, bakfietsen, doe-het-zelf elektrische fietsen, hybridefietsen, het wordt allemaal ad hoc gereglementeerd. Of niet, zolang ze onder de radar blijven. Er is geen touw aan vast te knopen en dat is allesbehalve een stimulans om te gaan fietsen. Er is nul rechtszekerheid, wat vandaag is, is morgen waarschijnlijk anders.”

Dan toch spijt van je aanschaf?

“Neen, ik amuseer me met mijn fiets. Ik ben weer meester van mijn reistijd, ik hoor en snuif de omgeving op en ik beweeg. Dat ik zeven paar ogen moet hebben in het verkeer, maakt het er alleen spannender op. Er is meer vrijheid op de fiets dan in de auto. Maar als ik alleen een fiets zou hebben, zou ik – zoals de samenleving nu georganiseerd is – aan de zijkant staan, zoveel is duidelijk. Fietsers die zo’n hip plakkaatje aan hun zadel hebben hangen met ‘weer een auto minder’ op, maken zichzelf iets wijs.”