Intel krijgt sterke concurrent

Met de nieuwe Athlon-processor van AMD krijgt Intel eindelijk een concurrent van formaat. Kan AMD de druk aan?

Voor het eerst in twee jaar heeft Intel niet meer de beste IBM-compatibele processor op de markt. De Athlon die Advanced Micro Devices ( AMD) vorige week aankondigde, is superieur aan Intels nieuwste Pentium III. Het lijkt weinig waarschijnlijk dat die voorsprong zo efemeer zal zijn als in 1997, toen AMD binnen de twee weken het haasje werd. Vooral de power users en multimediagebruikers mogen zich in de handen wrijven over de nakende concurrentiestrijd die zich nu ook tot de duurdere pc’s zal uitstrekken.

Vorige week schreven we nog hoe Intel zijn enige belangrijke concurrent, AMD, het vuur aan de schenen wilde leggen met een geïntegreerde multimediaprocessor. Deze zou de bouw van goedkopere pc’s mogelijk maken en het terrein terugwinnen dat Intel in de onverwacht grote low-end-markt aan AMD heeft verloren.

De aankondiging van de AMD Athlon is andere koek. Ze treft Intel recht in de portefeuille. Intel haalt immers zijn forse winsten uit zijn hoogste gamma, waarvan het 600 Mhz topmodel bij duizend stuks nog 669 dollar kost. Vroeger kon AMD alleen omzet winnen door zich in het eigen vlees te snijden, nu kan het ook verkopen op basis van prestaties. De nieuwe Athlons zullen bij duizend stuks tussen de 249 dollar (500 Mhz versie) en 849 dollar (650 Mhz-versie) opbrengen. De 600 Mhz Athlon, die pal tegenover de 600 Mhz Pentium III komt te staan, is 54 dollar lager geprijsd, maar kost nog altijd 615 dollar.

Alpha, de snelle bus

AMD pakt uit met iets wat nog niet eerder is vertoond: het kopieert niet langer Intels standaard interface tussen processor en moederbord (zie kader Lexicon), maar lanceert zelf een nieuwe. Tot nog toe was dat het voorrecht van Intel, dat daarvan handig gebruik maakte om niet alleen een nieuwe processor uit te brengen, maar meteen ook een aangepaste chipset en dito moederborden. Dat liet Intel toe meer toegevoegde waarde te leveren en dwong pc-bouwers om een duidelijke keuze te maken – voor Intel natuurlijk, want dat bedrijf leverde de krachtigste, meest winstgevende systemen. AMD volgt nu dezelfde weg en brengt meteen ook een eigen chipset uit.

De nieuwe processor van AMD, met zijn 22 miljoen transistoren, past niet meer in de oude trouwe Socket 7, waaraan AMD tot nog toe vasthield (en vasthoudt voor zijn oudere modellen). De Athlon oogt helemaal zoals de Intel Pentium II’s en III’s en past in een sleuf die fysiek lijkt op de Slot-1-sleuf van Intel, maar die bij AMD Slot-A heet. Dit is méér dan marketing. AMD heeft een licentie genomen op het Alpha EV6 busprotocol van werkstationbouwer Digital Equipment (nu Compaq). Daardoor kan de snelheid van de vitale systeembus, waarover een hoop kritische onderdelen van de pc met elkaar communiceren, meteen verdubbeld en later zelfs verviervoudigd worden, tot 400 Mhz. Het gaat niet alleen om extra klokcycli. De manier waarop de bits tussen de bus en de processor worden uitgewisseld, maakt dat zelfs bij gelijke kloksnelheid de Athlon dubbel zoveel gegevens kan uitwisselen als de Pentium III, namelijk 1,6 gigabytes per seconde.

Geen wonder dat AMD volgend jaar nog een Athlon Professional versie voor superkrachtige pc’s en later nog een Ultra versie plant voor werkstations en servers. Intel mag nu zelfs concurrentie verwachten in zijn meest exclusieve jachtdomein: Windows-compatibele multiprocessorsystemen. En ook hier zal de Alpha EV6-bus ervoor zorgen dat verscheidene Athlon processors efficiënter samenwerken dan verscheidene Pentiums.

De vergelijking

Gedelegeerd bestuurder Philippe Van der Mersch van de Belgische pc-bouwer Kaiser nv (met het merk Stein), wijst erop dat één en ander een groeipad veronderstelt: “De bussnelheid is voorlopig op slechts 100 Mhz gezet. De synchronisatie van de signalen tussen processor, geheugen, systeembus en grafische bus stelt bij 200 Mhz hoge eisen aan de producenten van moederborden. Intel heeft trouwens gelijkaardige problemen met de nieuwe Rambus-geheugens en de Camino 820 chipset ( nvdr – die later dit jaar uitkomt en de Intel-systeembus tot 133 Mhz opkrikt).”

Maar ook met een op 100 Mhz afgeklokte bus levert de Athlon betere prestaties. “Op 600 Mhz en zelfs op 650 Mhz heeft de Athlon helemaal geen stabiliteitsproblemen als gevolg van de temperatuur, de Pentium III 600 Mhz heeft dat wel,” weet Van der Mersch.

Bij elke verhoging van de kloksnelheid met 10% wint de Pentium slechts 5% aan performantie. “Bij de Athlon is dat 8%,” stipt Van der Mersch aan. Als Intel de kloksnelheid van zijn Pentium op termijn van 500 naar 1000 Mhz kan verdubbelen, zullen de prestaties slechts met de helft verhogen. Bij de Athlon van AMD zal dat 80% zijn. Voegt Van der Mersch eraan toe: “Een significant verschil. Dat maakt duidelijk waarom Intel op dit ogenblik hemel en aarde beweegt om klanten aan Pentium-processoren te binden.”

Volgens de benchmarks die AMD heeft gepubliceerd, presteert de Athlon gemiddeld 15% beter dan een Intel Pentium III met dezelfde kloksnelheid. In sommige zware 3D ( games) en rekenintensieve toepassingen scoort hij soms zelfs meer dan de helft beter. Van der Mersch: “Het enige minpunt is dat de Athlon door zijn ontwerp, zijn 0,25 microntechnologie ( nvdr – overigens dezelfde als de Pentium III) en de nieuwe systeembus veel stroom verbruikt. Er is dus een goede voeding nodig.”

Dit nadeel zal vlug verdwijnen. In het najaar begint AMD met de productie in het Texaanse Austin op 0,18 microntechnologie. Dat doet de chip krimpen van 184 mm² tot 100 mm² en vermindert het elektriciteitsverbruik en de warmteverspreiding overeenkomstig. Begin volgend jaar zal de 0,18 micronchip ook in de gloednieuwe fabriek van AMD in het Duitse Dresden worden geproduceerd.

Moet Intel beven?

Wankelt het Intel-imperium? De beurs dacht van niet. Analisten gaven geen koopadviezen voor AMD na de aankondiging. Het AMD-aandeel steeg wel, maar ging niet door het dak. De beproefde beleggers herinneren zich hoe AMD zichzelf met hardnekkige productieproblemen in het verleden de das heeft omgedaan. “AMD heeft geen goede reputatie als het om de regelmaat van leveren gaat,” reageert Philippe Van der Mersch. Bovendien is niet alleen de levering van de processor een probleem, ook de fabrikanten van de nieuwe moederborden zullen in het begin moeilijk kunnen volgen.

“Oktober 1999,” waagt de Belgische pc-bouwer als lanceerdatum voor zijn Athlon-systemen. IBM en Compaq hebben er al aangekondigd. Maar Kaiser kan zich troosten: wie eerst is, neemt ook de kinderziekten mee.

BRUNO LEIJNSE