Zowat elke baan zal veranderen door de razendsnelle digitalisering van de economie. Als u niet uitgerangeerd wilt worden door een robot, mogen deze vaardigheden niet ontbreken op uw cv.
De doorbraken in de artificiële intelligentie blijven elkaar opvolgen. Software is steeds beter in staat beeld, geluid en taal te interpreteren. Binnenkort kan een robot of een computerprogramma elke min of meer repetitieve taak beter en goedkoper uitvoeren dan de mens. Zelfs zelfrijdende auto’s en robotadvocaten zitten eraan te komen. De beste manier om niet uitgerangeerd te worden, is digitale vaardigheden te verwerven. Zo haalt u het maximum uit al die nieuwe mogelijkheden in plaats van dat u tegen robots moet concurreren. We maken een lijst van de vaardigheden die niet mogen ontbreken op een cv in de digitale economie.
Programmeren voor iedereen
Softwarecodes kunnen schrijven is de ultieme digitale vaardigheid om uw professionele toekomst veilig te stellen. Maar er studeren te weinig mensen af als ICT-expert. De technologiefederatie Agoria schat dat er jaarlijks tot 16.000 ICT-vacatures niet ingevuld raken door een tekort aan programmeurs of mensen met geavanceerde ‘harde digitale skills’. En dan hebben we het nog niet over de vele vacatures waarvoor een notie van programmeren een pluspunt is.
Het is niet altijd vanzelfsprekend voor mensen die werken om zich te herscholen”
Volgens Marcel Molenaar, de countrymanager van LinkedIn in de Benelux, heeft de sociaalnetwerksite voor professionals 726.000 leden die in het Brusselse werken. Een kwart van de profielen die Python of andere programmeertalen op hun cv hebben, is het voorbije jaar van baan veranderd. Soortgelijke percentages zijn er voor expertise in onlinemarketing, data-analyse en de ontwikkeling van mobiele apps.
“Brussel is een magneet voor talent”, zegt Molenaar. “De stad trekt hooggeschoolden uit 188 landen aan. Er is de aanwezigheid van de Europese Unie en andere overheden, maar ook de privésector is er sterk uitgebouwd. In de vacatures op LinkedIn zien we een grote vraag naar sterke technische vaardigheden. Voor één op de drie vacatures in de publieke sector zijn die nodig. Bij kmo’s is dat één op de twee vacatures. Maar er zijn duidelijk veel te weinig mensen met die vaardigheden.”
Voor mensen die zich willen herscholen, is dat een kans. De voorbije tien jaar heeft Syntra het aantal deelnemers aan informaticaopleidingen zien stijgen van ongeveer 200 naar 900. Maar slechts 240 cursisten volgden het voorbije jaar een opleiding tot analist-programmeur. De schaarste noopte ICT-bedrijven ertoe zelf mensen op te leiden. Cegeka, een van de grootste ICT-dienstverleners, startte begin dit jaar met de Cegeka School, waarbij het een dertigtal mensen zonder ICT-diploma aanwierf en ze in veertien weken klaarstoomde tot programmeur.
“Het is niet altijd vanzelfsprekend voor mensen die werken om zich te herscholen. Ze hebben te weinig tijd of vinden het een te groot financieel risico om weer te gaan studeren”, zegt Nathalie Lenaerts van Cegeka. “We hebben die twee obstakels weggenomen. Ze krijgen meteen een loon en de opleiding gebeurt tijdens de kantooruren. We plannen een tweede editie in september, want de vorige verliep heel positief. Slechts enkele personen hebben afgehaakt, maar we hadden wel veel aandacht besteed aan de instroom. Bij de screening van de kandidaten gaf niet zozeer de ICT-ervaring de doorslag, wel de motivatie en het algemene leervermogen.”
De 25-jarige Sanne Vermeiren is een van de kersverse programmeurs. Ze had marketing en economie gestudeerd en een MBA behaald. Met zo’n cv kun je overal aan de slag, maar ze wilde toch leren programmeren. “Tijdens mijn MBA werd ik er voortdurend met de neus op gedrukt dat software overal een centrale rol speelt. En ik vond het een groot gemis dat ik er niets vanaf wist. De opleiding was bijzonder intensief. Velen van ons hebben geregeld moeten doorbijten, want het tempo lag zeer hoog. Maar het voordeel is dat je het niet in je eentje hoeft te leren, er is altijd een van de medestudenten die je vooruithelpt. We leerden hier ook programmeren in duo’s. De nadruk op teamwerk was geen verrassing. Bij de sollicitaties was het duidelijk dat teamwerk belangrijk zou zijn.”
“Je werkt zelden alleen als IT’er”, vertelt Frank Louwers van Openminds. “Door de manier van werken, met methodes zoals Agile en Scrum, is er voortdurend contact tussen collega’s. Je moet je code kunnen verantwoorden, met kritiek kunnen omgaan en op een respectvolle manier feedback kunnen geven, zelfs al ben je nog groen achter je oren. IT’ers worden ook al lang niet meer afgeschermd van de klant. Helder kunnen communiceren is daarom ook heel belangrijk.”
Leergierig zijn
“Bij digitale vaardigheden ligt de focus vaak op leren programmeren. Maar dat is veel te eng”, zegt Saskia Van Uffelen, de CEO van Ericsson Belux. “Voor mij zijn het alle vaardigheden die iemand relevant houden in de digitale samenleving, dus ook analytisch en creatief denken, en innovatieve businessmodellen ontwikkelen.” Van Uffelen zet haar schouders onder het Digital Champions-project van minister van Digitale Agenda Alexander De Croo (Open Vld) om digitale vaardigheden te stimuleren in België.
“Volgens een Europees onderzoek zal 65 procent van de banen tegen 2020 niet meer bestaan in zijn huidige vorm”, zegt ze. “Vroeger konden mensen na hun studie de rest van hun carrière met hun diploma verder, nu wordt levenslang leren de norm. Iedereen moet voortdurend werken aan nieuwe vaardigheden om mee te blijven in zijn baan of een compleet nieuwe functie op te nemen. ING betaalt 1500 mensen om thuis te blijven. Dat had vermeden kunnen worden, als die mensen vroeg genoeg een twee skillset hadden ontwikkeld. Iedere werknemer is de CEO van zijn eigen carrière. Een bedrijf kan enkel een omgeving scheppen waardoor mensen zich kunnen bijscholen. Bedrijven moeten ook meer rekening houden met kennis en competenties, in plaats van zich te fixeren op het diploma.”
“Ik hecht weinig belang aan het diploma als ik mensen aanwerf”, vertelt Frank Louwers, de operationeel directeur van het hostingbedrijf Openminds, een onderdeel van de Intelligent Group. “Een van mijn beste programmeurs is opgeleid als chauffagist. Vaardigheden zoals leergierigheid en probleemoplossend vermogen wegen veel zwaarder. Die mag het hoger onderwijs zeker meer stimuleren.”
Iedereen manager
We splitsen nog liever een functie op dan dat we een organisatie worden waar mensen elkaar voortdurend intern moeten briefen
Zelfstandig kunnen werken is geen holle frase op het cv van de toekomst. Digitale pioniers zoals bol.com proberen bijvoorbeeld een complexe hiërarchie te vermijden. “We kiezen bewust voor een vlakke organisatie met veel persoonlijke verantwoordelijkheid”, zei topman Daniël Ropers onlangs in Trends. “Iedere medewerker heeft daardoor letterlijk een uniek stuk van bol.com in handen. We splitsen nog liever een functie op dan dat we een organisatie worden waar mensen elkaar voortdurend intern moeten briefen, terwijl ze het eigenlijk veel efficiënter zelf kunnen opvolgen.”
Klassieke bedrijven, en zeker de grote, hebben meestal wel een sterk uitgebouwde structuur met verschillende managementlagen. Maar ook die proberen hun organisatie te vereenvoudigen: “Voor die klassieke bedrijven is een netwerkorganisatie onhaalbaar”, zegt Valerie Taerwe, die dit jaar door Datanews werd verkozen tot Young ICT Lady of the Year en werkt voor de zakelijke adviseur AE, een specialist in digitale transformatie. “In een klassieke structuur botst het vaak met de hiërarchie. Maar zij proberen wel te evolueren naar meer zelfsturende teams met meer autonomie, omdat de snelheid van handelen steeds belangrijker wordt, zeker als ze digitale processen starten.”
Expert in sociale media
Sociale media zijn niet meer weg te denken uit ons leven, ook niet uit het bedrijfsleven. Hun belang voor marketing en interne communicatie blijft toenemen. Uit een onderzoek van de Vlerick Business School bij Vlaamse bedrijven die snel groeien, bleek dat bijna 90 procent ervan actief inzet op LinkedIn en Facebook. Vlot kunnen communiceren met sociale media wordt dus een onmisbare vaardigheid.
“Dat is niet vanzelfsprekend”, zegt Miel Van Opstal, een expert in sociale media en onlinemarketing. “Het is niet zomaar doen wat je op je persoonlijke profiel doet. Je moet goede en beknopte teksten kunnen schrijven, en weten welke tijdstippen en kanalen het best geschikt zijn. Ik geef nog vaak basiscursussen waar ik vooral uitleg wat sociale media echt zijn. De expertcursussen gaan vooral over het leren promoten van posts: hoe je goed op een website zoals Facebook adverteert. Bedrijven moeten ook realistisch zijn: niet iedereen is geschikt om de communicatie via de sociale media te verzorgen.”
“Sociale media zijn heus niet alleen belangrijk voor retailers of bedrijven die een rechtstreekse relatie met de consument hebben. Het wordt ook steeds belangrijker op de business-to-businessmarkt. Dat moet verder gaan dan louter de verkoopfolder online zetten. De verkoopdienst heeft de kans daar met de inkopers van andere bedrijven te communiceren.”
Creatief met Excel
De OESO onderzoekt regelmatig de ICT-vaardigheden van de bevolking in de aangesloten landen. Vlaamse volwassenen scoren daarin heel goed. De meerderheid van de ondervraagden kan op een computer vrij geavanceerde taken uitvoeren, zoals het invullen van complexe formulieren. Maar om mee te kunnen in de digitale economie, zijn zulke vaardigheden alleen maar basiskennis.
Minister Alexander De Croo pleit er daarom voor om ICT-vaardigheden een belangrijkere plaats te geven in de eindtermen van het middelbaar onderwijs. Uit het onderzoek van de OESO blijkt wel dat jongeren daarin over het algemeen goed scoren, maar dat betekent nog niet dat ze alle kneepjes onder de knie hebben. “Bij de interne opleidingen die we geven aan schoolverlaters, merk ik dat ze goed met Word of Excel kunnen werken, maar het blijft vooral bij basiszaken”, stelt Nick Van Maele van TriFinance, een bedrijf dat is gespecialiseerd in consultancy, vervangingsopdrachten en de rekrutering van financiële functies. “Ze zijn zich vaak niet bewust van de echte mogelijkheden van Excel. Ze willen bijvoorbeeld meteen macro’s leren en programmeren. Maar ik leer hen de vele geavanceerde functies te gebruiken die Excel heeft. Dat maakt programmeren in Excel minder nodig.”
Ook in Vlaanderen is er nog een grote groep van digitale achterblijvers. Volgens de OESO zijn de ICT-vaardigheden van 15 procent van de Vlamingen ondermaats of zelfs onbestaand. De OESO legt een verband tussen ICT-vaardigheden en goed kunnen lezen en rekenen: die digitale vaardigheden opkrikken kan dus alleen door het algemene scholingsniveau aan te pakken. Aangezien de schooluitval nog altijd hoog is, vooral bij de allochtone bevolking, wordt dat een grote uitdaging. Vorige maand lanceerde minister De Croo daarom een digital skills fund. Hij stelt 18 miljoen euro ter beschikking voor niet-commerciële projecten die laaggeschoolde jongeren en andere kwetsbare groepen in de samenleving digitale vaardigheden aanleren – van een introductie tot algoritmisch denken tot vlot programmeren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier