U meent uw goede voornemens toch niet

“Wie zich aan zijn voornemens wil houden, moet gebruikmaken van een ‘engineering’-strategie”, zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School.

Het nieuwe jaar, de tijd van de goede voornemens. Tijd om onze wilskracht aan te spreken en onze slechte gewoontes te vervangen door goede. Dit jaar dus wél veel sporten, groenten eten, uw mails dadelijk beantwoorden, uw belastingbrief op tijd online invullen en wat meer geduld hebben. Ik heb ook geloofd dat wilskracht wat op een spier lijkt. Dat die spier vermoeid kan geraken. Dat ons mentaal reservoir leeg kan geraken. Wilskracht is eindig, denken vele pseudo-experts. Maar in oktober 2015 heb ik er in een column in dit blad op gewezen dat almaar meer onderzoekers die visie radicaal ter discussie stellen. En kijk: nu staat het ook in Harvard Business Review, meer dan een jaar later. Op die manier versterk ik mijn persoonlijke goede voornemen: u dit jaar al informeren over de trends die pas volgend jaar voor de anderen zichtbaar zullen worden.

Het debat is niet zuiver academisch. Twee visies staan lijnrecht tegenover elkaar en die hebben totaal verschillende implicaties. De meest bekende school – die van Roy Baumeister – stelt dat wilskracht eindig is. Studenten die alleen radijsjes kregen en van de koekjes moesten afblijven, presteerden op een proefje minder dan studenten die wél van de koekjes mochten genieten. Een streng dieet volgen vraagt veel wilskracht en je diep ingraven in een technisch ingewikkeld dossier vraagt dat ook. Als uw wilskracht eindig is, dan zou u het beste die twee dingen niet tegelijkertijd doen. Een van de twee zal eronder lijden. Als u overdag op het werk al uitgebreid een beroep hebt moeten doen op uw wilskracht om te luisteren naar prietpraat, dan mag uw partner niet verwachten dat u dat ‘s avonds nog eens overdoet. Uw vaatje ‘geduldig luisteren naar prietpraat’ is leeg. Dat uw voorraad wilskracht leegloopt, heet ‘ego-depletion’ in het vakjargon. Het feit dat we dit herkennen bewijst helaas niets, want we herkennen ook het omgekeerde.

De moderne school twijfelt aan dat leeglopende vaatje en heeft met nieuwe experimenten Baumeister onderuitgehaald. Uiteraard kunt u vermoeid zijn, maar dat heeft niets met wilskracht te maken. Maar als u denkt dat uw wilskracht eindig is, en dus te veel naar Baumeister hebt geluisterd, dan zal uw wilskracht ook effectief eindig zijn. Maar als u gelooft in ‘waar een wil is, is een weg’, bijvoorbeeld als uw inspanningen in een motiverend perspectief passen, dan lijkt uw wilskracht eindeloos. Ook dat herkennen we bij wetenschappers, kunstenaars, ondernemers en waarschijnlijk ook bij onszelf op de momenten dat we met onze passie bezig zijn. U kunt dan eindeloos doorgaan. Critici merken dan op: ja, maar dat doe je graag, daar heb je geen wilskracht voor nodig. Quod erat demonstrandum. Een triatleet heeft wel degelijk wilskracht nodig om elke dag aan zijn saaie training te beginnen en dat eindeloos vol te houden.

Veronderstel dat u het meent, en u wil dit jaar uw goede voornemens uitvoeren. Als u beseft dat dat de voorbije tien jaar niet echt gelukt is, kunt u mijn scepticisme begrijpen? Reken dus vooral niet op uw wilskracht, dat is een slechte strategie. Gebruik een ‘engineering’-strategie. Wilt u gezonder eten? Verhuis naar Thailand. Wilt u meer sporten? Zoek een lotgenoot en maak een eenvoudige afspraak. De zondagochtend om 8 uur bel ik bij jou aan. Voorzie een straf, die snel escaleert. Het begint met een pintje, maar bij de vierde keer zit u al aan diner bij een restaurant naar keuze van de ander. Doe dat alleen als u aan de gierige kant bent, en u dineren in driesterrenrestaurants tijd- en vooral geldverlies vindt. Maar als ik ziek ben? Doe de deur toch open, jog vijftig meter mee en zeg dan: ik keer terug, ik ben ziek. Wilt u de belastingbrief op tijd invullen? Spreek met uw partner een datum af. Als het dan nog niet gebeurd is, zal uw laptop verdwijnen tot u die gebruikt om de brief online in te vullen. Wilt u te voet naar de bakker? Geef uw autosleutels aan uw oudste die ze zorgvuldig moet verstoppen. Maar het regent pijpenstelen… Neem een paraplu. En zeur niet, het regent in België slechts ongeveer 7 procent van de tijd. Als dat geen goed nieuws is om het jaar mee te beginnen!