‘Spaar ons van president Zuckerberg’

Het risico op belangenvermenging is bij Zuckerberg zo mogelijk nog groter dan bij Trump. Dat zegt Trends-redacteur Stijn Fockedey.

De speech van Mark Zuckerberg in zijn alma mater Harvard gaf velen de hoop dat hij in 2021 Donald Trump wil opvolgen als president van de Verenigde Staten. Er zijn al maanden geruchten over de politieke ambities van de CEO van Facebook. De politieke toon van zijn speech deed de geruchtenmolen nog wat sneller draaien. De miljardair riep de afstuderende Harvard-studenten op een voorbeeld te nemen aan de generatie die de mens naar de maan bracht. Het was Make America Great Again voor de Facebook-generatie. Tegelijk was de speech een complete afkeuring van de manier waarop Trump de VS in al hun glorie wil herstellen. Zuckerberg pleitte voor hogere belastingen voor grote vermogens zoals hijzelf, voor investeringen in hernieuwbare energie in de strijd tegen klimaatverandering, en voor migratie. Trump wil onder meer de erfenisbelasting afschaffen en alle uitgaven op een crashdieet zetten (behalve voor defensie en veiligheid), en hij timmert aan een bijzonder streng migratiebeleid.

Losers

Trump gaat altijd uit van een zero-sum game, waarbij hij alleen mag winnen en rest losers moeten zijn. Komieken konden zich een paar weken geleden uitleven toen uitlekte dat Trump in het Witte Huis twee bolletjes ijs krijgt bij het dessert en de andere aanwezigen slechts één. Veel minder onschuldig is dat Trump ook zo over internationale handel denkt. Hij is duidelijk nog steeds in de ban van zijn campagnebeloftes om internationale akkoorden op te blazen en desnoods een handelsoorlog te starten. Dat hij er in de marge van de G7-top van rijkste landen mee dreigde Duitse auto’s te weren van de Amerikaanse markt, was onheilspellend.

Zuckerberg gelooft meer in globalisering, maar ook hij wil de boel domineren. De agressieve koers van Zuckerberg als CEO is minstens even gevaarlijk als het protectionisme van Trump. Facebook is intussen zo verweven in het dagelijkse leven van een doorsneegebruiker dat die nog moeilijk kan overstappen naar een ander netwerk. Facebook dreigt zo de concurrentie lam te leggen die bedrijven dwingt te innoveren op een manier dat de samenleving er beter van wordt. Die drive is niet alleen belangrijk in de techsector. De Britse premier, Theresa May, mag zich bijvoorbeeld gelukkig prijzen met de bikkelharde concurrentie tussen de klassieke Britse supermarkten en uitdagers als Lidl en Aldi. De onzekerheid over de brexit deed het Britse pond zakken, waardoor retailers meer betalen om voedsel en andere producten te importeren. Door de concurrentiestrijd kunnen retailers die gestegen kosten niet volledig doorrekenen aan de consument. May ziet haar voorsprong nu slinken in peilingen. Maar ze zou in de aanloop naar de verkiezingen nog slechter presteren als de Britten almaar meer zouden betalen voor dezelfde producten in hun winkelkar.

Drieste strategie

Geen enkel bedrijf houdt van zware concurrentie, maar weinige zijn zo machtig als Facebook en kunnen de concurrentie in hun sector elimineren. Zuckerberg is daar bijzonder goed in. Toen Instagram en WhatsApp in respectievelijk 2012 en 2014 een bedreiging vormden, kocht Zuckerberg ze gewoon op. Na een afgewezen miljardenbod zet hij nu alles op alles om Snapchat te kraken. Facebook kopieert schaamteloos de belangrijkste functionaliteiten van de nieuwe uitdager in zijn eigen diensten. Zuckerberg volgt een minstens even drieste strategie om de pakweg 2 miljard internetgebruikers in ontwikkelingslanden in te lijven. Facebook investeert miljoenen in drones om zelfs in de meest afgelegen gebieden of minder goed uitgeruste landen goedkoop mobiel internet te kunnen leveren, en gratis Facebook. India weigerde al het vergiftigde geschenk. Andere diensten zouden nog moeilijk kunnen concurreren op een netwerk dat volledig door Facebook wordt gecontroleerd.

President Zuckerberg

Er is nog een reden waarom we Trump beter niet inruilen voor de meer aimabele miljardair. De 33-jarige Zuckerberg heeft met 63 miljard dollar een vermogen dat wellicht zeker tien keer groter is dan dat van Trump. In vergelijking met Zuckerberg heeft Trump een bescheiden vastgoedbedrijf. Het is onwaarschijnlijk dat Zuckerberg op korte termijn zijn ijzeren greep op Facebook lost, wat het risico op belangenvermenging zo mogelijk nog groter maakt dan bij Trump. De machtspositie en miljardenwinsten van Facebook zijn bijvoorbeeld sterk afhankelijk van onder meer het privacy- en mededingingsbeleid in de VS. Zuckerberg heeft er veel bij te winnen op het beleid te kunnen weggen. Wellicht heeft zijn politieke ontwaken evenveel te maken met eigenbelang als met idealisme. Met president Zuckerberg is de wereld even slecht af.