Popcornlookalike van waterleliezaden: Zenko brengt eeuwenoude superfoods naar België

De start-up Zenko wil traditionele gewassen herintroduceren in ons voedingspatroon. Na Singapore willen de Belgische oprichters nu ook het eigen land veroveren met hun popcornlookalike gemaakt van waterleliezaden.

Original, BBQ, Spicy en Himalayan Pink Salt: het zouden smaken in het chipsassortiment in de supermarkt kunnen zijn, maar het zijn die van de gepofte waterleliezaden waarmee Zenko naar de Belgische markt komt. De smaak en de textuur van die knabbels zijn vergelijkbaar met die van een doorsneemaïspopcorn, maar ze zijn “glutenvrij, plantaardig, laag in calorieën en bevatten enkel ongeraffineerde suikers”, belooft de verpakking.

De snack ligt al drie jaar in de bedrijfskantines van de Aziatische afdelingen van onder meer Google, Visa en LinkedIn, en in de rekken van premiumretailers in Singapore, waar de oprichters, Jochim Goedeweeck en Wouter Duyck, elkaar leerden kennen.

“Onze pops moeten meer diversiteit in het snackaanbod brengen”, zegt Goedeweeck. “Daarvoor trekken we de wereld rond op zoek naar vergeten superfoods. We verwerken die zaden en granen op een traditionele manier, zodat ze hun nutriënten behouden.”

We willen ons steentje bijdragen om de rijkdom en de verscheidenheid van de planeet te herstellen’ WOUTER DUYCK, ZENKO

Het woord ‘superfood’ katapulteert ons vijf jaar terug in de tijd, toen ontbijtbowls met chia- of hennepzaad het traditionele ontbijt met croissants en pistolets van de menukaart duwden.

“Superfoods zijn een subjectieve term”, zegt Goedeweeck. “In essentie zijn het voedingsmiddelen die al eeuwenlang gegeten worden en hun meerwaarde hebben bewezen. Leliezaden bevatten onder meer veel vezels, proteïnen, micronutriënten en antioxidanten.

“Dus wij beogen de brede benadering van de term. Alleen is die de voorbije jaren ook gekaapt en sexy gemaakt als een nieuwe lifestyletrend in de dieetcultuur.”

Het duo heeft zijn wetenschappelijke huiswerk gemaakt. Een gezond dieet impliceert een gevarieerd voedingspatroon om alle noodzakelijke nutriënten op te nemen, worden we onderwezen. Alleen heeft de monocultuur er de voorbije decennia toe geleid dat ons eetpatroon steeds eentoniger is geworden. Van de zesduizend soorten gewassen die de mens ooit at, blijven vandaag slechts zes basisgewassen over. Vier – rijst, tarwe, maïs en aardappelen – zijn goed voor 60 procent van de wereldwijde calorie-inname.

“Niet alleen wordt zo een onevenwichtig eetpatroon gecreëerd, de traditionele smaken en geuren gaan ook verloren”, zegt Duyck. “We willen ons steentje bijdragen om de rijkdom en de verscheidenheid van de planeet te herstellen.”

Himalaya

Vijf jaar geleden werkte Wouter Duyck, de zoon van Geert Duyck, partner bij CVC Capital en investeringspartner van Anderlecht, als consultant bij een grote multinational in Singapore. Daar leerde hij Goedeweeck kennen, die als salesmanager Azië doorkruiste.

Een van zijn reizen bracht Goedeweeck naar de Indiase deelstaat Bihar, aan de voet van het Himalayagebergte, waar hij de lokale superfood makhana leerde kennen. “Het oogsten, roosteren en poppen van die leliezaden gebeurt alleen in die streek door de lokale vissersgemeenschap”, zegt hij. “Het is een traditionele industrie, waarvan de kennis al honderden jaren van generatie op generatie wordt doorgegeven. Ik liet Wouter weten dat ik precies een wolkje had gegeten.”

Het zaadje – pun intended – voor een nieuwe start-up was geplant. Naar een businessplan was het even zoeken. De landbouwers oogsten jaarlijks amper 60.000 ton zaden, waarvan 90 procent lokaal geconsumeerd wordt.

“Iedereen was wel meteen enthousiast toen we zeiden dat we het product wilden vermarkten”, zegt Duyck. “Uiteindelijk werd het ons plan om een toegevoegde waarde te zijn voor de lokale bevolking door een exportwaardig product af te leveren.”

Toen enkele omwegen langs lokale fabrieken niet het gewenste resultaat opleverden, besloot het duo er zelf een op te starten. Daarvoor haalden ze Basil Tindemans als productieverantwoordelijke in India aan boord. Hij is intussen ook mede-eigenaar van Zenko. De Brusselse start-up pakt nu uit met dat seed-to-snack-model, waarvan Zenko het hele productieproces zelf in handen heeft.

Een naam hadden de jonge ondernemers ook snel gevonden: Zenko is een oude, oosterse godin van de landbouw en bekend voor mythische krachten die ze gebruikt om mensen in nood ze helpen. “Maar denk nu niet dat we als westerlingen onze wil hebben opgelegd om de bevolking te redden en de jarenlange knowhow van die mensen te miskennen”, zegt Duyck. “We hebben enorm veel respect voor hun tradities en kennis. We willen mét en vóór hen werken. Basil woonde een halfjaar bij de vissersgemeenschap, om helemaal ondergedompeld te worden in de cultuur. Ik denk dat ze het als positief ervaren dat ze nu ook wereldwijde erkenning krijgen.”

Het duo pompte eigen kapitaal in hun nieuwe bedrijfje en kon na zes maanden de eerste gepofte leliezaden op de markt brengen. Nu kijken de Belgen ook naar eigen land. De webshop draait al op volle toeren, maar om retailers te overtuigen schuimt Goedeweeck nu filialen van Proxy en AD Delhaize af met proevertjes voor de klanten. Duyck hoopt Zenko komende zomer ook op festivalweides terug te vinden, “al komt die ambitie misschien vooral voort uit mijn goesting om zelf nog eens een festival mee te pikken”(lacht). Andere afzetmarkten waar gezonde voeding hoog op de agenda staat, zoals Australië, Nieuw-Zeeland en Dubai, worden intussen ook onderzocht.

Voedsel van de toekomst

Maar alleen teren op de bestaande pops zou een erg beperkt businessmodel zijn. Daarom wil het bedrijf ook pionier zijn in het herontdekken van andere vergeten superfoods. Er zijn heel veel planten- en vooral zadensoorten die uit ons geheugen zijn gewist. Wetenschappers wijzen er al langer op dat de huidige monocultuur zich meer zal moeten diversifiëren als we aan de vraag van de steeds groter wordende wereldbevolking willen voldoen.

In India hebben nog honderden gewassen de aandacht van Zenko getrokken. Begin dit jaar startte de assortimentsuitbreiding met Ancient Grain. Die snack wordt gemaakt van sorghum, een duurzame graansoort die voorkomt in Afrika, Azië en Amerika en door experts ook wel eens het voedsel van de toekomst genoemd. Sorghum kan wereldwijd geteeld worden en is droogtetolerant. “Ook hier proberen we zo veel mogelijk rechtstreeks met lokale boeren samen te werken. We willen de referentie worden voor snacks die goed zijn voor mens, plant en planeet.”