Oprichter-CEO Bob Grietens weg bij XenICs

Bij de imec-spin-off XenICs is topman Bob Grietens vertrokken. Dat bevestigt Willy Vanden Poel, de bestuurder die voorlopig optreedt als CEO. Een bijzondere algemene vergadering bespreekt in december een correctie van de jaarrekening 2014.

Uitleg over het vertrek van XenICs-CEO Bob Grietens is niet gegeven. “Wij hebben elkaar beloofd dat niet te doen”, zegt bestuurder-CEO Willy Vanden Poel, een veteraan uit het Limburgse bedrijfsleven, die zelf ook een kleine aandeelhouder is. Wel vertelt hij dat er binnenkort een bijzondere algemene vergadering van XenICs komt om de vele aandeelhouders uitleg te geven.

Die vergadering, zo blijkt uit de uitnodiging, heeft maar één agendapunt: “Verslag herziening jaarrekening 2014, Audit BDO”. BDO is de bedrijfsrevisor van XenICs. Naar we elders vernemen, zijn er bij XenICs onorthodoxe verrichtingen gebeurd, die nu zullen worden gecorrigeerd.

Bob Grietens antwoordde niet op zijn gsm. Hij richtte het bedrijf op 18 oktober 2000 op, samen met een groep imec-onderzoekers naar infraroodlichtgevende en -gevoelige materialen. Tot dan werkte Grietens, die zelf doctoreerde op infraroodlasers, bij imec in business development. Zijn opdracht was spin-offs op te zetten en te evalueren. Hij heeft ook een master in internationaal bedrijfsbeheer.

XenICs groeide tot een onderneming met meer dan 10 miljoen euro omzet en volgens de website 85 werknemers, van wie er twaalf in Boston, Singapore en Moskou werken. Volgens de LinkedIn-pagina van Bob Grietens verzamelde hij meer dan 7 miljoen euro aan durfkapitaal en meer dan 25 miljoen euro aan onderzoeksfinanciering.

Uitgesloten uit defensie

XenICs boekt echter al vier jaar op rij een bedrijfsverlies. Vorig jaar was dat 1,4 miljoen over 12,8 miljoen euro bedrijfsopbrengsten (waarvan 10,7 miljoen omzet).

Dat is opmerkelijk op een moment dat in Antwerpen de ploeg rond Cmosis, dat ook actief is in beeldsensoren en ongeveer tegelijk bij imec is ontstaan, voor de tweede keer een exit doet met de lucratieve verkoop aan ams.

Een van de grote verschillen is dat XenICs met een al bij al bescheiden team een enorm brede reeks activiteiten aanpakt in een zeer nauw gebied: ontwikkeling van eigen infraroodbeeldsensoren, software-ontwikkeling, infraroodcamera-ontwikkeling (ook met elders ingekochte beeldsensoren) en ontwikkeling van toepassingen in een gebied van gezondheidszorg tot mijnbouw en grensbewaking. Bij de ebolacrisis leverde XenICs bijvoorbeeld nog camera’s die in een grote groep mensen met een temperatuurafwijking kunnen aanwijzen.

“XenICs mist recurrente verkopen. Die moet je hebben als je echt naar volumeproducten wil gaan”, zegt een voormalig personeelslid. “De grootste intellectuele eigendom van XenICs zit in beeldsensoren op maat. Maar voor een hightechbedrijf is het cruciaal om voldoende ‘sexy’ technologie te hebben voor een grote markt. Die heeft XenICs niet”, zegt een ander.

De ‘sexy’ markt voor infrarood – vooral detectie van warmte – zit echter in defensietoepassingen. “Landen beschouwen die kennis als strategisch en geven de opdrachten aan hun nationale kampioenen”, vertelt een ander voormalig personeelslid. Wegens zijn mogelijkheden voor ‘dubbel gebruik’ zit infraroodtechnologie ook vast aan allerlei exportbeperkingen. Daardoor specialiseerde XenICs zich in eerste instantie in camera’s voor wetenschappelijke en industriële toepassingen, vooral sorteertoepassingen. Daar gaat het om relatief kleine aantallen, met soms zeer lang doorlooptijden voor een bestelling. “XenICs heeft daarin een aantal jaren goed geboerd, maar die markten raken verzadigd”, zegt de insider.

Belangrijke overheidssteun

XenICs is daardoor wel een vaste klant voor de grote onderzoeksprogramma’s, genre Horizon 2020. Twee van zijn grootste projecten krijgen overheidsleningen in het kader van de steun voor de Belgische deelname aan het Airbus A380-programa. IPSA probeert via glasvezel in de structuren de veroudering van composietmaterialen in vliegtuigen te meten. Bolero wil dan weer het automatisch landen van vliegtuigen in alle omstandigheden mogelijk maken.

De langetermijnleningen voor die projecten – bijna 18 miljoen op de balans 2014, in de buurt van twee keer de omzet – moeten terugbetaald worden in functie van de omzet en de winst uit die projecten. Intussen zijn die zo onwaarschijnlijk geworden, dat XenICs daar vorig jaar al in overleg met de fiscus 1,5 miljoen euro van kon schrappen en boeken als uitzonderlijke winsten. Dat verminderde het nettoverlies tot goed 400.000 euro.

Octrooiportefeuille biedt geen soelaas

XenICs heeft wel degelijk enkele octrooien, onder meer dankzij senior designer Urbain Van Bogget, die intussen met pensioen is. Het probleem daarmee is dat die pas echt waardevol worden als er ernstige volumes omzet mee worden gedraaid. Dat is dus voorlopig niet het geval.

Grote concurrenten van XenICs zijn het Amerikaanse FLIR en het Japanse Hamamatsu Photonics. Dat een bedrijf als FLIR nog sterker gehandicapt is door de Amerikaanse regelgeving, betekent ook dat XenICs probeert te exporteren naar landen die buiten die invloedssfeer liggen, zoals Rusland of Azië.

De aandeelhouders zijn vandaag het imec-filiaal Fidimec (21,6%), Fortis Private Equity (18,7%), Mondo van Jan Callewaert (16%), Software Holding & Finance (11,8%), medewerkers en management (18%) en een groep met onder meer Dexia en Vanden Poel (12,6%). Het bedrijf heeft tientallen aandeelhouders door de drie warrantenplannen waarop personeelsleden en consultants konden intekenen. De laatste converties dateren van juli 2014 tegen 4 euro per aandeel, wat het bedrijf op 8,4 miljoen waardeerde.

Moeilijke keuzes

Investeerders van het eerste uur zoals Fortis Private Equity (toen nog V.I.V.) betaalden in 2000 10 euro per aandeel, al tekenden ze later ook in op aandelen en warrants tegen 2 euro. Toen de omzet naar 2012 toe bleef stijgen, hoopten zij nog tegen een goede prijs te verkopen.

Nu de omzet al twee jaar daalt en er twijfels zijn over het resultaat voor 2014, verwachten insiders dat het nieuwe management grondig zal bijsturen. “Opnieuw break-even draaien is de eerste opdracht”, meent een aandeelhouder. XenICs zat eind 2014 nog op een geruststellende 4 miljoen euro aan liquide middelen, maar zonder uitzonderlijke opbrengsten was de cashflow negatief.

De raad van bestuur besloot al op 24 september om de algemene vergadering te vragen Bob Grietens te ontslaan. Behalve Grietens zelf, die voor volgens een medeaandeelhouder 6 procent van de aandelen heeft, is ook zijn echtgenote vertrokken. Zij coördineerde bij XenICs de uitvoering van de inkomende bestellingen. In juli was ook al de financieel directeur vertrokken.

Francky Demeester, ex-Metris, werd eerder dit jaar wereldwijd verantwoordelijk voor sales en marketing. Hij werkt nu met interim-CEO Vanden Poel.

Geen van de bestuurders die we contacteerden belde terug.