Stephen Elop krijgt gelijk. De CEO van het Finse Nokia zei enkele maanden geleden dat het bedrijf er even slecht voor stond als de laatste man op een brandend boorplatform. De recente omzetwaarschuwing bewijst dat andermaal. Maar nu komt ook het reddingsplan van Elop onder druk.
“Een man werkt op een boorplatform in de Noordzee. Op een nacht staat heel het platform in lichterlaaie. De man heeft slechts enkele seconden om te beslissen of hij zich laat verteren door de vuurzee of een doodsprong waagt in het ijskoude water.”
Met die beruchte memo kondigde Stephen Elop in februari de koerswijziging van Nokia aan. Hij had enkele maanden de tijd genomen voor een consultatieronde en zijn conclusie was duidelijk. Als Nokia niet snel de sprong in het duister waagt, blijft er enkel een hoopje as over van het bedrijf. En springen deed Elop. In februari besloot hij nieuwe, nog te ontwikkelen smartphones exclusief te voorzien van het mobiele besturingssysteem van zijn vroegere werkgever Microsoft, ten nadele van het eigen Symbian-systeem. Bovendien kondigde hij een ingrijpende herstructurering aan, waardoor 7000 van de meer dan 130.000 personeelsleden moeten vertrekken.
Toen Elop in september 2010 als eerste niet-Fin het roer overnam van Olli-Pekka Kallasvuo bij Nokia, wist de Canadees heel goed waar hij aan begon. Nokia zit al sinds de lancering van de iPhone van Apple in 2007 in het defensief. En met de opgang van het Android-besturingsysteem voor mobiele toestellen van Google, zijn Nokia’s smartphones volledig weggespeeld. Bovendien knagen voornamelijk Aziatische fabrikanten met scherpe prijzen aan het marktleiderschap van Nokia in het segment van de basistoestellen.
De telecomgigant, die op zijn hoogtepunt in 2002 voor liefst 21 procent van Finse inkomsten uit bedrijfsbelasting tekende, ziet dus op alle fronten zijn marktaandeel verdampen. Om het tij te keren koos Nokia voor een outsider. Elop studeerde in de jaren tachtig tegelijkertijd ingenieurswetenschappen en management aan de McMaster University in de buurt van Toronto. Ondanks het zware takenpakket, studeerde hij als tweede af in zijn lichting. Bovendien vond hij nog de tijd om meer dan 22 kilometer netwerkkabel te leggen voor een computernetwerk op de universiteitscampus. Zijn docenten omschreven Elop als briljant, en niet te beroerd om zijn handen vuil te maken.
Na zijn studies koos Elop niet voor een carrière in de software-industrie, maar werd verantwoordelijk voor het IT-beleid bij de Amerikaanse restaurantketen Boston Chicken. Na negen jaar vertrok hij naar Macromedia, dat is gespecialiseerd in software voor webdesigners en ontwikkelaars. Elop groeide daar snel door tot chief operating officer ten tijde van de dotcomcrisis. Hij kreeg er ‘de generaal’ als bijnaam.
Hij was nog geen drie maanden benoemd CEO van Macromedia toen Adobe het bedrijf in 2005 overnam. Bij de overnemer hij de verantwoordelijkheid voor de internationale activiteiten. Maar in die rol kon zich nooit aarden, en hij werd operationeel directeur van de netwerkspecialist Juniper Networks. Na amper een jaar plukte Microsoft-baas Steve Ballmer hem in januari 2008 weg om er de zakelijke divisie te leiden die onder meer het populaire Office-softwarepakket ontwikkelt. Elop leek zich eindelijk te settelen. Hij verzekerde iedereen dat dit zijn laatste carrièreswitch was en zijn vrouw en zijn vijf kinderen waren ook al mee verhuisd naar de VS.
Benard Toch was het aanbod van Nokia in september 2010 veel te aanlokkelijk. Voor het geld hoefde Elop het nochtans niet te doen. Hij had een veel lucratiever contract bij Microsoft. Om het inkomensverlies te compenseren kreeg de Canadees van Nokia een eenmalige premie van ongeveer 6 miljoen euro.
Elop heeft altijd de ambitie gehad om zelf de lakens uit te delen, maar Nokia bevindt zich in een benarde situatie. Het nieuwe winstalarm zet het reddingsplan onder druk, een ommekeer moet er snel komen. Pas tegen eind dit jaar hoopt Nokia een eerste smartphone op de markt te brengen met het besturingssysteem van Windows. Ondertussen zakt de vraag voor de huidige toestellen nog meer in en loopt de concurrentie verder uit, onder meer door de aankondiging van Elop dat Symbian wordt afgebouwd.
In zijn vrije tijd is Elop een amateurpiloot. “Vliegen door slecht weer is uitstekend voor de concentratie”, zei hij ooit. Elop zal de komende maanden al zijn vaardigheden nodig hebben om de turbulentie voor Nokia te overwinnen.
Stijn Fockedey
