‘Meet je slaapkwaliteit, en doe het nu’

Zelfontplooiing is ons ding, en tegelijk leveren we ons onvoorwaardelijk over aan tirannieke apps. Dat zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School.

We zijn vrijgevochten, een tikkeltje rebels zelfs, we staan op onze zelfstandigheid. Zelfontplooiing is ons ding, en tegelijk leveren we ons onvoorwaardelijk over aan tirannieke apps die zeggen hoeveel uren we hebben bewogen, hoeveel calorieën we hebben verbruikt, en of we onze 10.000 stappen hebben gezet. De Fitbits van deze wereld doen gouden zaken. Geachte ondernemer, manager of professional, weet jij hoe goed je de voorbije nacht hebt geslapen? Neem alsjeblief geen genoegen met een subjectieve indruk – ‘geen oog dichtgedaan’, ‘elk uur van de torenklok horen luiden’, of ‘geslapen als een blok’ – maar zorg voor een technologisch betrouwbare meting.

Sinds Fitbit de slaapmonitoring introduceerde, zijn met die armband niet minder dan 3 miljard metingen van slaapkwaliteit gedaan. Daarnaast bestaan er meetsystemen via hoofdbanden, sensoren in hoofdkussens en sferische bollen naast het bed. We leveren onze slaap zelfs over aan de computer. We zijn er trots op dat we worden gemonitord, dag en nacht.

Die slaapcontroleurs zijn een vreemde zaak. Veronderstel dat je een slechte slaper bent. Houden die dingen om je pols je dan niet nog meer uit je slaap? En veronderstel dat je een goede slaper bent. Waarom zou je dan zo’n ding gebruiken? Toch niet om ongerust te worden en slecht te slapen, omdat de kwaliteit van je slaap niet helemaal voldoet aan de eisen die het toestel stelt?

Slaapklinieken in de Verenigde Staten rapporteren al een verhoogd aantal patiënten die op consultatie komen. Ze monitoren hun slaapduur, raken niet aan het magische getal acht, krijgen stress en slapen slechter. En ze raken in paniek als ze beseffen dat de commerciële toestellen het aantal uren slaap meestal wat overschatten. Een exacte meting krijg je alleen in een slaaplaboratorium. Er is al een woord voor mensen die niet goed meer slapen doordat ze toestellen dragen die hun slaapkwaliteit monitoren: orthosomnia. Het beste criterium voor de kwaliteit van slaap is uiteraard hoe je je voelt de volgende dag. Daar heb je zelden een app of een armband voor nodig.

We zijn niet tevreden over onszelf. We willen ons almaar verbeteren. We zoeken digitale persoonlijke coaches om talen te leren, gezonder te leven, meer te bewegen, anders te eten. En het managementdenken sluipt ons persoonlijke leven binnen. Met Wunderlist kun je lijstjes maken voor alles. Welke films wil je nog zien? Welke groenten moet je nog kopen? Welke bestsellers moet je nog lezen? Je kunt herinneringen instellen of de taak delegeren aan een van je vele vrienden. Als het je allemaal te veel wordt, kun je apps gebruiken die je helpen beter, intenser en langer te mediteren.

Veel toepassingen maken dezelfde fundamentele fout. Ons brein is een enorme verwachtingsmachine. Wat er met ons gebeurt, vergelijken we steevast met wat we verwachten dat zal gebeuren. Als wat gebeurt onder de verwachtingen ligt, ervaren we verlies, irritatie en wrevel. Vele toestellen informeren ons over vrij arbitraire normen, zoals het aantal stappen dat goed is voor onze gezondheid, het aantal uren diepe slaap of het percentage vezels in onze voeding. Als we die normen niet halen, voelen we ons niet oké. Maar wie legt die normen vast? Waar komt dat criterium van 10.000 stappen per dag vandaan? In het allerbeste geval komt het uit een lijn die door een statistische puntenwolk wordt getrokken. Iedere statisticus weet dat de afwijkingen tegenover die lijn veel groter zijn dan de verschillen tussen gezonde en minder gezonde mensen. Misschien heb ik 5000 stappen nodig en mijn buurvrouw 15.000. Gemiddeld heb je 10.000 stappen nodig. Maar ondertussen ben ik wel ongelukkig met mijn 7500 stappen en de buurvrouw blij met haar 12.000.

Voor wie zich zorgen maakt over zijn slaapkwaliteit, is er goed nieuws: recent onderzoek heeft aangetoond dat een kort middagdutje – liefst ongeveer twintig minuten – erg heilzaam is. Let wel op: we slapen in cycli van ongeveer driemaal dertig minuten. Als je die na een uur onderbreekt, zul je je vooral duizelig en verward voelen. Is daar een oplossing voor? Uiteraard, er zijn al nap-apps op de markt. Zo snel mogelijk aanschaffen!