Martin Schulz: ‘Mijn machtsdrang zweet uit al mijn poriën’

Hij was nooit minister in Duitsland, en hij zat zelfs nooit in de Bondsdag. Toch laat de sociaaldemocraat Martin Schulz bondskanselier Angela Merkel in de peilingen ver achter zich.

De federale verkiezingen worden pas in september gehouden, maar het valt op dat de SPD het in jaren niet zo goed heeft gedaan in de peilingen. Er is nog altijd een kloof met de christendemocraten – 28 tegenover 34 procent – maar die wordt elke week kleiner. Meer nog: kandidaat-bondskanselier Martin Schulz staat ruim voor op de zittende bondskanselier Angela Merkel (50 tegenover 34%).

Beelden spreken boekdelen: Merkel, die sinds 2005 aan de macht is, oogt als een vermoeide regeringsleider. Martin Schulz straalt van geluk, sinds zijn partij hem eind januari heeft aangewezen als boegbeeld. Het is geleden van Gerhard Schröder, die bondskanselier was van 1998 tot 2005, dat de SPD nog zo’n zelfbewuste kandidaat had. Van Schröder wordt verteld dat hij als jongeman voor de ambtswoning van de bondskanselier stond, schudde aan het traliehekken en riep: ‘Ik wil daarin!’

Schulz is al even ambitieus. “Mijn machtsdrang zweet uit al mijn poriën”, liet hij in het Duitse weekblad Der Spiegel optekenen. En dat is niet ironisch bedoeld. Toen hij in 1994 Europees Parlementslid werd, maakte hij vooraf een rondje met enkele collega’s in de lege parlementszaal in Straatsburg. Hij vlijde zich even neer op de voorzittersstoel. “Op een dag zal ik hier zitten”, liet hij zelfbewust weten aan zijn verbaasde metgezellen. Zo geschiedde: van 2012 tot vorige maand was de Duitser voorzitter van het Europees Parlement.

Van dronkaard tot burgemeester

Het is voor zijn partij een troef dat Schulz van bescheiden komaf is. De zoon van een politieman groeide op in de schaduw van een bruinkoolmijn in Hehlrath, aan de Belgisch-Nederlandse grens. “Ik versta Nederlands”, zegt hij steevast wanneer hij met Nederlandstalige media praat. Nadat hij twee keer moest zittenblijven, werd hij van school gejaagd. Hij was vooral actief op het voetbalveld en droomde van een profcarrière. Daar mocht hij een kruis over maken na een meniscusletsel. Hij begon een opleiding als hulpje in een boekenwinkel, maar raakte aan de drank. Hij volgde een ontwenningstherapie van vier maanden. Hij was 24. “Sinds toen heb ik geen druppel meer gedronken”, zei Schulz later.

Martin baatte een boekenwinkel uit in Würselen, ten noorden van Aken, van 1982 tot 1994. Zijn gebrek aan diploma’s compenseerde hij met het verslinden van tonnen literatuur uit zijn winkel. Schulz werd actief in de SPD. Hij werd gemeenteraadslid in 1984 in Würselen, en was er burgemeester van 1987 tot 1998.

In 1994 werd hij verkozen tot Europarlementslid. Schulz ontpopte zich – anders dan Merkel – tot een bevlogen Europeaan. Al pleitte hij er wel dat de Europese Commissie zich zou terugplooien op haar kerntaken: vrijhandel, muntunie, milieu en migratie. Hij kan dat heel concreet maken. “Waarom heb je een Europese aanbesteding nodig voor de renovatie van een schoolgebouw in een gemeente?” vroeg de voormalige burgemeester van Würselen zich af.

Geen uitstervend ras

Maar euro-obligaties vindt Schulz wel kunnen. Het verweer in Europa tegen die gezamenlijke financiering van de overheidsschuld van de lidstaten kwam hoofdzakelijk van bondskanselier Merkel. Schulz verdedigde ook een schuldverlichting voor Griekenland.

Hij is echter geen voorstander van een terugkeer naar het oude, dieprode socialisme. Hij wil hogere lonen in Duitsland, maar geen hogere belastingen en dus meer uitgaven in de sociale zekerheid. Het kernpubliek van de SPD blijft de Duitse industriearbeider. Dat is geen uitstervend ras in Duitsland. In tegenstelling tot de blue collar in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten is de Duitse industriearbeider de winnaar van de globalisering. Hij maakt topproducten voor de hele wereld – van machinebouw, over chemie tot premiumwagens.

Met een exportwaarde van 1200 miljard euro en een handelsbalansoverschot van 260 miljard euro was Duitsland vorig jaar alweer de exportwereldkampioen. De Duitse industriearbeider behoort tot de best betaalde middenklasse. Maar hij ziet ook het grote verschil tussen bruto en netto. Martin Schulz is niet de kandidaat van links die dat verschil verder wil doen oplopen.