Marc Fisher (biograaf Donald Trump): ‘Wie Trump onderschat, neemt een groot risico’

The Washington Post-redacteur Marc Fisher schreef samen met Michael Kranish de monumentale biografie Trump, de waarheid achter zijn ambitie, ego, geld en macht. “Donald Trump is zowel een groots succes als een enorme mislukking”, oordeelt Fisher.

We bezoeken Marc Fisher op de moderne redactie van The Washington Post. De 140 jaar oude krant gaat onder de nieuwe eigenaar Jeff Bezos, ook de CEO van Amazon, door moeilijke tijden. Dat heeft veel te maken met president Donald Trump. Gevraagd of hij de nieuwe Amerikaanse president geschikt vindt voor de job, oordeelt Fisher: “Donald Trump is zowel een groot succes als een grote mislukking. Zijn bedrijven gingen door zes faillissementen. Trump kan een bedrijf runnen, maar hij kan het ook ten onder doen gaan. Hij is een imperiumbouwer omdat hij heel veel bedrijven heeft opgericht. Maar de meeste hebben het niet gered. De jongste jaren heeft Trump niet veel meer gedaan dan zijn naam op een hotel of een product zetten. Trump is een marketingkanon. Hij verschijnt voor het doorknippen van een lintje, hij houdt een toespraak en komt op tv.”

Die ervaringen kunnen hem goed helpen als president van de Verenigde Staten.

Fisher:“Wie Trump onderschat, neemt een groot risico. De glamour en de sterrenstatus beheerst hij als geen ander. Hij heeft een zeer scherpe geest. Hij heeft een zeer sterk vermogen om een menigte te lezen en te begrijpen waar een publiek emotioneel naar op zoek is. Hij is een uitstekende performer en hij is zich terdege bewust van de manier waarop zijn optredens worden ontvangen. Mensen onderschatten hem omdat hij totaal geen nieuwsgierigheid heeft ontwikkeld en basiskennis ontbeert.”

Toch heeft hij een goed geheugen. Het beste geheugen ter wereld, zei hij zelf onbescheiden.

Fisher:“Hij heeft echt schokkend weinig kennis van zijn eigen familie- en bedrijfsgeschiedenis. We vertelden hem dingen over zichzelf die hij niet wist. Maar hij heeft een buitengewoon goed geheugen voor de zakelijke deals die hij ooit heeft gesloten. Dingen die hij heeft gehoord, onthoudt hij scherp. Mondelinge informatie slaat hij heel effectief op. Als je hem vraagt naar films die hij leuk vond, zoals Citizen Kane, kan hij grote stukken van dialogen citeren.”

Hoe komt Trump over de eerste weken?

Fisher:“Hij is er heel erg op gebrand daadkrachtig uit de hoek te komen. Hij wil de toon zetten en de agenda bepalen. Dat doet hij onder meer door de media aan te vallen. Hij zet zichzelf neer als de enige betrouwbare bron van informatie. Trump overdrijft en verzint dingen, maar hij doet dat om zichzelf groot te maken en zijn aanhang te plezieren. Dat is altijd zo geweest in de afgelopen veertig jaar. Dat zal nooit veranderen.”

Trump was als ondernemer en CEO alleen verantwoording verschuldigd aan zichzelf. Nu werkt hij voor 320 miljoen Amerikanen. Kan hij dat?

Fisher: “We hebben hem die vraag gesteld. Hij zei: ‘Geen probleem. Ik draai gewoon een knop om.’ Er zijn zakenmensen die heel goed voor hun personeel en stakeholders zorgen. Trump zei kristalhelder als zakenman maar één doel te hebben: ‘Ik doe het voor mezelf. Ik neem elk besluit zelf. Als aandeelhouders, mijn concurrenten en mijn eigen personeel daaronder lijden, dan is dat hun probleem.’ Ik denk dat we in zijn eerste week al gezien hebben dat het in zijn wereld alleen om hem draait.”

Kan hij het land leiden als een familiebedrijf?

Fisher:“Hij wordt voor het eerst omringd door mensen die hij nog maar een paar maanden kent. Bij Trump overleven mensen die hem alle eer geven, die instinctief aanvoelen dat alles aan hem moet worden toegeschreven. Je hoort dat nu al in de eerste briefings van zijn woordvoerder, Sean Spicer. ‘De president deed dit, de president wil dat…’ Hij zegt niets over de mensen om hem heen, wat tamelijk ongebruikelijk is voor iemand in die positie.”

Een president moet ook samenwerken en compromissen sluiten.

Fisher:“Het Witte Huis kan hij voor zichzelf opeisen, maar het Congres niet. Elke president moet leren dat hij maar heel weinig ruimte heeft om dingen in een bepaalde richting te sturen. In zijn functie is de kunst van het overtuigen heel belangrijk. Trump kan dat niet. In het presidentschap moet je het publiek voor je winnen en aan je kant krijgen. Trump is een man die handelt via orders en bevelen.”

Op welke beleidsterreinen kan hij in de problemen komen?

Fisher: “Trump ziet beter dan Obama dat mensen economisch zijn achtergebleven. Obama beloofde er wat aan te doen, maar deed het niet. Trump krijgt het niet makkelijk. Het is moeilijk in te zien hoe hij denkt de enorme uitgaven voor infrastructuur door het Congres te krijgen, of een moslimregister, of de extreme veranderingen van het handelsbeleid die hij in gedachten heeft. Veel partijgenoten willen die richting niet uitgaan. Ik vrees dat het heel frustrerend wordt voor Trump. Zijn levensgeschiedenis toont aan dat hij bijzonder slecht omgaat met frustratie.”

Hoe is uw boek tot stand gekomen?

Fisher:“We hadden maar drie, vier maanden de tijd. In de aanloop naar de verkiezingen spraken we met onze hoofdredacteur, Marty Baron, eerst over een boek over Hillary Clinton. Uitgevers waren daar niet erg in geïnteresseerd. De autobiografieën die ze zelf had gepubliceerd, waren geen verkoopsuccessen geworden. Trump was erg beroemd, maar als politieke actor volstrekt onbekend. De enige manier waarmee we recht konden doen aan de complexiteit en de abnormaliteit van zijn leven was dit project met 25 collega’s uit te voeren. Een deel van de verhaallijnen hebben we in de krant gepubliceerd. Andere verhalen staan alleen in het boek.”

Had u Trump al ontmoet voordat u met het boek begon?

Fisher: “Ja, in de jaren tachtig. Maar dat wist ik niet meer. Tijdens onze research kwam een collega een artikel van mijn hand tegen, dat ik totaal vergeten was. Ik bleek hem in 1983 geïnterviewd te hebben, toen ik werkte voor de Miami Herald. Trump was toen volop actief in American football. Later heb ik hem uitgebreid gesproken voor een verhaal over het televisieprogramma The Apprentice. Dat verhaal beviel hem goed. Dat was belangrijk, want toen ik zijn woordvoerder contacteerde voor het boek, zei hij ja. Hij was het stuk nooit vergeten.”

U sprak twintig uur met de man die naar eigen zeggen de media haat. Wat merkte u van zijn haat-liefdeverhouding met de media?

Fisher: “Door zijn narcisme is Trump volledig afhankelijk van de media. Hij nam ons mee naar een vergaderruimte. Een grote tafel was tot elk hoekje bedekt met magazines. Op alle bladen stond zijn gezicht op de cover. Zijn honger naar erkenning is onbegrensd.”

Welk spel speelt Trump met de media?

Fisher:“Trump volgt het nieuws op een zeer fanatieke manier. Hij kijkt de hele dag tv, en het grootste deel van de avond. Hij keek zelfs tv tijdens interviews met potentiële ministers. Af en toe weg liep hij weg om een tweet te dicteren, over iets dat hij op Fox of CNN had gezien. Hij is zeer onder de indruk als mainstream nieuwsorganisaties hem ?krediet geven voor iets, en hij is woedend als ze hem bekritiseren. Trump bleef met ons praten, terwijl hij The Washington Post de toegang ontzegde tot zijn rally’s. Dat is een klassieke Trump-actie. Naar de buitenwereld toe maakt hij de pers een kopje kleiner, terwijl hij achter de schermen probeert de media te manipuleren door met ze te werken.”

Speelt hij hetzelfde spel met bedrijven en landen?

Fisher:“Hij begrijpt natuurlijk ook wel dat die relaties belangrijk zijn. Kijk naar zijn eigen bedrijf. Hij sluit waarschijnlijk evenveel deals in het buitenland als in de Verenigde Staten. Hij begrijpt de wereldmarkt en hoe potentieel winstgevend die is. Maar om politieke redenen heeft hij dat beeld van het nieuwe, nationalistische Amerika geschilderd. Hij zal daaraan vasthouden zolang het lijkt te werken. Maar het is een oppervlakkig engagement van zijn kant.”

Wat bedoelt u daarmee?

Fisher:“Hij vindt het goed klinken. Hij wil het Amerikaanse volk weer vertrouwen geven. Hij vindt het mooi bedrijven aan de schandpaal te nagelen en ervoor te zorgen dat er banen bij komen. Maar hij zal Amerikaanse bedrijven die geld verdienen in het buitenland, niet te veel dwarszitten. Het gebral en de retoriek zullen zeer nationalistisch zijn, maar achter de schermen zal hij proberen veel dingen te houden zoals ze zijn. Hij zal een aantal oppervlakkige veranderingen doorvoeren om te bewijzen dat het nationalisme een fundament krijgt.”

Wat was voor u het meest onthullende feit uit Trumps leven?

Fisher: “Trump zei op een gegeven moment: ‘Ik ben nu niet anders dan toen ik zeven jaar oud was.’ Op die leeftijd maakte hij er een gewoonte van de baby van de buren met stenen te bekogelen, toen die buiten in de box zat te spelen. Toen de moeder van het kind haar beklag deed bij Trumps moeder, zei ze: ‘Donald zou nooit zoiets doen.’ Daaruit en uit alle andere dingen die we ontdekten over zijn pestgedrag op school en zijn wreedheid jegens andere kinderen concluderen we dat dit een man is met een levenslange geschiedenis van gebrek aan empathie. Trump maakt zich alleen zorgen over zichzelf en zijn eigen reputatie.”

Kan dat veranderen nu hij president is?

Fisher:“Ik denk dat hij niet in staat is te begrijpen dat het presidentschap gaat om iets dat groter is dan hemzelf. Alles wat ik geleerd heb over Trump, van zijn jeugd tot vandaag, was zó consistent. Het onvermogen om dingen te zien door andermans ogen zit bij hem diepgeworteld. Alle politici zijn egoïsten, maar daarin stijgt Trump boven iedereen uit.”

Hoe moeten buitenlandse leiders met hem omgaan?

Fisher:“Trump reageert goed op lof over zijn wereldbeeld, ook al heeft hij er geen. Geef hem een pluim. Buitenlandse leiders die beginnen met een conflict, worden uitgesloten en zijn in het slechtste geval het onderwerp van zijn tirades. Trump houdt er in een gevecht van de andere partij eenvoudigweg te vernietigen. Trump is heel gelukkig met een overwinning op de kleinste tegenstanders. Hij heeft altijd gebruikgemaakt van zijn krachtige marketing om zijn zwakke tegenstanders als heel sterk af te schilderen. Hij zal altijd proberen de spanning te laten oplopen en te doen alsof het om een heel grote confrontatie gaat. Zo lijkt het alsof hij een verschrikkelijke vijand heeft verslagen.”

Volgens sommigen is Trump zo onbezonnen dat hij het einde van zijn mandaat niet haalt.

Fisher:“Ik denk dat het hem wel lukt. Ik zie zijn eigen partij niet tegen hem in het geweer komen. Trump heeft enerzijds een absolute toewijding om terug te vechten als hij blootstaat aan kritiek. Anderzijds heeft hij een absolute afkeer van verliezen. Dat zal botsen. Maar uiteindelijk is winnen voor hem het allerbelangrijkste. Een afzettingsprocedure of een voortijdig terugtreden zal nooit gebeuren. Dat zou voor hem een te grote vernedering zijn.”

Gerben Van der Marel

Michael Kranish en Marc Fisher, Trump. De waarheid achter zijn ambitie, ego, geld en macht, Karakter, 2017, 496 blz., 29,99 euro