‘Kanker overwinnen is geen kwestie van wilskracht’

De behandeling van kanker is een lange periode waarin de illusie van controle systematisch wordt ondermijnd. Dat zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School.

De warmste week ligt al een tijdje achter ons. Daarom vraag ik uw aandacht voor een koude ziekte: kanker. Wist u dat er jaarlijks 70.000 nieuwe gevallen van kanker worden vastgesteld in België? En dat een groot percentage van die mensen aan het werk is?

Merkwaardig detail: in Nederland wordt geschat dat het aantal werkende kankerpatiënten door de arbeidsduurverlenging van 65 naar 69 jaar met een derde zal stijgen. Na de diagnose is de kans groter dat u met kanker sterft dan aan kanker. Patiënten hebben een grote kans dat ze na de ziekte opnieuw aan de slag kunnen.

Opnieuw gaan werken is vaak een mijlpaal die een periode – min of meer, helaas – afsluit. Vooral voor managers is dat psychologisch heel belangrijk. Zij die zo graag de touwtjes in handen nemen, maken tijdens de behandeling een lange periode door waarin hun illusie van controle systematisch wordt ondermijnd.

Aanvaarden

Kanker overwinnen is geen kwestie van wilskracht of regelmatig je oefeningen doen, maar vooral van aanvaarden – niet: berusten – en van hopen dat de keizer aller ziektes geen onverwachte troef uit zijn mouw schudt, die alle therapie onderuithaalt. Geduld en omgaan met grote onzekerheid zijn belangrijke eigenschappen van kankerpatiënten.

Als collega’s weer aan de slag kunnen, zijn ze vaak bijzonder kwetsbaar. Een van de meest frequente symptomen van de ziekte en de behandeling ervan is vermoeidheid. Bij drie op de vier patiënten verdwijnt die gelukkig met de tijd, maar bij een significante minderheid verdwijnt die nooit volledig.

Een sleutelelement is alleszins: proberen een regelmatig leven te leiden. Vergelijk het met langeafstandslopers die vrij lang in groep samen blijven, tot een Keniaan een tempoversnelling doorvoert. Dan spat het groepje uiteen. Wees alsjeblief niet de Keniaan van dienst, nodig de collega niet uit tot overuren, de extra mile, de leuke party of de een of andere extra inspanning. Gun iedereen wat tijd, ook al weten we met z’n allen dat net die grondstof o zo schaars is.

Een delicaat gegeven , vooral voor managers, is dat een van de nevenverschijnselen van de ziekte en haar behandeling een zwakkere cognitieve capaciteit is. Het lichaam van de collega is door een agressieve periode gegaan en zijn hersenen hadden toen wel wat belangrijkers te doen dan vierkantswortels trekken of inzoomen op de oorzaken van de Tweede Peloponnesische Oorlog.

Langdurig concentreren en hoog cognitieve taken kunnen wat moeizamer verlopen. Zet de collega vooral niet onder verhoogde druk. Zelfs voor een perfect fitte persoon is hoge druk zelden een zegen voor de vlotte werking van zijn executieve brein.

Communicatie

Tijdens de eerste fase van de integratie ligt de nadruk vaak op de praktische zaken. Aangepaste werkuren, een toilet in de nabijheid misschien, niet in drukke landschapskantoren werken. Help de collega vooral geleidelijk weer de illusie van controle te verwerven, te ervaren dat hij een verschil kan maken, dat hij werk kan plannen, uitvoeren en opvolgen. En zoals bij alles in de managementwereld geldt: open en frequente communicatie, met respect voor alle partijen, is nog altijd het beste hulpmiddel.

Wilt u meer weten over kanker in een managementomgeving? Lees dan het merkwaardige boek van Erik Van Vooren: Het kankerperspectief. Ook als gezonde professional kun je er veel uit leren. Check even bij je hr-afdeling of ze meewerken aan initiatieven tot re-integratie.

Zoek misschien contact met een ziekenhuis in de buurt. Er zijn verschillende bedrijven die meewerken aan lokale initiatieven, want steeds meer experts in de zorgsector beseffen dat de nazorg bij kanker doorslaggevend is voor het blijvende herstel van de levenskwaliteit.

Ik heb deze inzichten verworven op 11 december tijdens de studiedag ‘Over lief en leef na kanker’ van het CedricHèle Instituut, een structurele partner van Kom op tegen Kanker.