De Amerikaanse overheid gaf Jeff Bezos, de topman van de internetwinkel Amazon, vorige week een machtig wapen om zijn overwicht in de e-boekenmarkt te betonneren.
De Amerikaanse overheid gaf Jeff Bezos, de topman van de internetwinkel Amazon, vorige week een machtig wapen om zijn overwicht in de e-boekenmarkt te betonneren. Door de aanklacht van ongeoorloofde prijsafspraken zitten Apple en vijf grote uitgeverijen in het defensief en kan Bezos zich weer als een prijsbulldozer gedragen. Vooral de uitgeverijen zitten in nauwe schoentjes. Tegen hen heeft de Amerikaanse overheid de zwaarste bewijslast. Enkele jaren geleden vergaderden toplui van uitgevers meermaals in het geheim in toprestaurants. Ze spraken af Apple tegen Amazon uit te spelen en zo hogere prijzen te bedingen voor elektronische boeken.
Doordat Apple instemde, moest Amazon buigen en aanvaarden dat uitgevers de prijs mee bepaalden. Drie van de vijf aangeklaagde bedrijven hebben al gekozen voor een minnelijke schikking. De overige uitgeverijen en Apple schreeuwen hun onschuld uit en maken zich op voor een juridische veldslag.
Imagoschade
De afloop daarvan is voor Bezos bijzaak. Hij heeft zijn slag al thuis gehaald. Zijn tegenspelers hebben ernstige imagoschade opgelopen en moeten verdeeld en verzwakt aan de onderhandelingstafel aanschuiven. Belangrijker nog is dat zijn bijna-monopolie in het e-boekensegment wordt getolereerd door de overheid. Daardoor heeft Bezos vrij spel om een digitaal imperium uit te bouwen waar hij zijn klanten naast boeken, ook video en muziek aanbiedt.
De reden voor de digitale expansie is simpel. Mensen willen hun media ‘on demand’ krijgen, en dus wil Bezos dat Amazon die levert. Bij vergaderingen laat Bezos geregeld een extra stoel aanrukken die onbezet blijft. Zo onthouden zijn werknemers dat de belangrijkste persoon niet aanwezig is op de vergadering, de klant.
Marktleider
In achttien jaar heeft Bezos Amazon uitgebouwd van een eenvoudige online boekenwinkel tot een marktleider in de e-commerce, die alles verkoopt, van gewone boodschappen tot uranium. Bezos, van opleiding een fysicus, kreeg het idee voor Amazon toen hij voor een hefboomfonds werkte en zag hoe het aantal internetgebruikers spectaculair toenam.
Het Amerikaanse hooggerechtshof had in een arrest internetwinkels vrijgesteld van een verkoopbelasting, behalve in de staat waar ze gevestigd zijn. Bezos, die was opgegroeid in Texas, koos daarom Seattle in de staat Washington. De regio is relatief dunbevolkt, wat betekent dat het aantal belaste transacties zou meevallen, en lag dicht bij een van de grootste leveranciers aan onafhankelijke boekenwinkels.
De tweepizzanorm Hoewel Bezos in het begin niet de volumekortingen kon krijgen van grote ketens, dook hij gemakkelijk onder hun prijzen. Zijn voornaamste concurrenten moesten namelijk wel belastingen betalen en erg veel uitgeven aan voorraden en vastgoed. Gaandeweg werd de catalogus uitgebreid met de meest uiteenlopende producten, steeds agressief geprijsd.
Zoals Colruyt heeft Amazon de reputatie iedere vorm van vet in de organisatie te mijden. Niemand vliegt in eerste klasse, ook niet het management. Alle bureaumeubelen zijn gemaakt van overtollig triplex. Personeelsleden moeten zelf met schuurpapier de randen met splinters polijsten.
Ondertussen is Amazon uitgegroeid tot een moloch met een omzet van 37 miljard euro en 56.000 werknemers. Bezos blijft wel vasthouden aan kleine teams. Als een werkgroep niet meer gevoed kan worden met twee pizza’s, dan is ze te groot en niet meer effectief, luidt het motief. Bezos duldt weinig tegenspraak. Een ex-werknemer zei over Bezos dat hij alle andere controlefreaks het nakijken geeft.
De topman van Amazon heeft een goed gevoel voor timing. Hij zette heel vroeg in op cloud computing en e-boeken en kon daardoor in beide segmenten een koppositie verwerven. In de tablet-pc’s, belangrijk voor de distributie van digitale media, is hij door Apple op snelheid gepakt. Maar met de Kindle Fire is Bezos vastbesloten de iPad in te halen.
Amazon investeert fors in datacentra, geautomatiseerde logistiek en de ontwikkeling van nieuwe toestellen. Dat het bedrijf daardoor de volgende kwartalen een licht verlies kan draaien, is geen probleem voor Bezos. Een project moet pas na een jaar of vijf renderen. Want oog voor de lange termijn heeft Bezos zeker. Met privékapitaal financiert hij een project om een klok te bouwen die 10.000 jaar moet meegaan.
Stijn Fockedey
