Janus Smalbraak leidt de consolidatie in de fietssector

Als de onbekende Nederlandse familiale groep Pon de grootste fietsenfabrikant ter wereld wordt, is dat dankzij Janus Smalbraak, een vriend van het Nederlandse koningspaar.

Pon Holdings is in Nederland vooral bekend als de importeur van onder meer Volkswagen en Audi, maar het bouwt sinds 2011 ook vlijtig aan een fietsenimperium. Vorige week lanceerde Pon een overnamebod van 846 miljoen euro op het beursgenoteerde Accell. Door de overname van de maker van Batavus, Koga, Sparta en Focus zou het grootse rijwielbedrijf ter wereld ontstaan. Vooral op de exploderende markt van de elektrische fietsen staat de gecombineerde groep dan ijzersterk.

De overname van Accell moet voorlopig de kroon worden op het werk van Janus Smalbraak, die Pon een jaar na zijn aantreden als CEO de fietssector inloodste. Hij startte in 2011 met de acquisitie van het bekende merk Gazelle en kocht vier maanden later voor 210 miljoen euro Derby Cycle, dat de merken Focus, Raleigh en Kalkhoff omvat. Smalbraak kaapte Derby weg onder de neus van Accell. In 2012 verwierf hij Cervélo, en in 2015 volgden Santa Cruz, Faraday en de fietsonderdelen- en accessoireproducent BBB.

“We zijn niet voor niets een van de grootste producenten van fietsen. Onze blik is gericht op de vernieuwing van het transport in de meest brede zin”, stelde Smalbraak vorig jaar in het boek De versnelde beweging. Daarin blikte hij ook terug op dieselgate, het gesjoemel van Volkswagen met de uitstoot van dieselwagens, dat bij Pon insloeg als een bom. “Die affaire heeft hier het inzicht versterkt dat onze verantwoordelijkheid verder reikt dan enkel de verkoop van auto’s. Wij zijn een familiebedrijf en willen een rol blijven vervullen als mobility provider. Dan kan je niet je ogen sluiten voor congestie en vervuiling.”

Domme manoeuvres

Hoewel Pon, net zoals het Belgische D’Ieteren, rijk en groot is geworden met de import van auto’s van de VW-groep, houdt het veel meer ijzers in het vuur. Pon is een bonte verzameling van ruim tachtig bedrijven, die naast auto’s en banden ook producten en diensten leveren voor een breed gamma, gaand van graafwerken en elektrotechniek tot afvalapparatuur en warmte-krachtcentrales. In 2015 leidde Smalbraak Pon ook de scheepvaart in. “Fietsen, marine, energievoorziening: ze hebben heel goed meerdere pijlers onder het bedrijf gezet”, zegt Paul Nobelen, een voormalig directielid van de autotak van Pon, in Het Financieele Dagblad. “Als iemand goed kan acquireren, is het Janus Smalbraak wel. Zijn achtergrond in private equity komt mooi van pas, en ik heb ze nog geen domme of onbegrijpelijke manoeuvres zien verrichten.”

Smalbraak, die rechten studeerde in Amsterdam, startte zijn carrière als investmentmanager bij de investeringsmaatschappij NeSBIC (Fortis). Hij was nauwelijks 29, toen hij directeur bij Van Ommeren Shipping werd. In 2000 stapte hij over naar Pon, eerst als directeur voor strategie en ontwikkeling. Nadien werd hij COO en sinds april 2010 is hij er CEO. Ook nu nog heeft Smalbraak goede banden met de wereld van het durfkapitaal. Zo is hij adviseur van Gilde Buy Out Fund en CVC Capital Partners.

Smalbraak en zijn echtgenote, de ambassadeursdochter en adellijke Vanessa Loudon, zijn persoonlijke vrienden van de Nederlandse koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Op het huwelijk van Smalbraak en Loudon stelde Willem-Alexander Máxima trouwens voor het eerst voor aan zijn familie en zijn vriendenkring.

Stierensperma, jagen en golf

Maar Smalbraak is vooral een vertrouweling van de 73-jarige Wijnand Pon, de eigenaar van Pon Holdings en de kleinzoon van stichter Mijndert Pon. Die begon in 1895 met het importeren van fietsen en naaimachines van Opel, en later ook van auto’s van Opel. Maar nadat GM Opel had overgenomen, moesten zijn twee zonen een nieuwe leverancier zoeken. Dat werd Volkswagen. Een van de zonen, Ben, zou naar verluidt voor Volkswagen de schets hebben gemaakt van wat zou uitgroeien tot het beroemde Volkswagenbusje.

Wijnand Pon bezit 95 procent van Pon Holdings, en staat met een geschat vermogen van 1,7 miljard euro in de top vijf van rijkste Nederlanders. Maar een operationele taak in de groep heeft hij nooit gehad. De 13.000 werknemers hebben hem zelden of nooit gezien. Wijnand Pon heeft dan ook geen zwak voor auto’s of fietsen, maar des te meer voor koeien, en hij voelt zich vooral boer. Zo is hij de eigenaar van de runderfokkerij Koepon – hebt u ‘m? – die ook stierensperma verhandelt. Pon houdt zich daarnaast vooral onledig met jagen en met golf.