Het economisch beleid van Donald Trump: brokkenpiloot of de nieuwe Reagan?

Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes houdt de Amerikaanse presidentsverkiezingen tegen het licht. Wat mogen en kunnen we verwachten van de nieuwe president?

De eerste woorden van de president Donald Trump klonken al helemaal anders dan die van de kandidaat Donald Trump. In zijn eerste speech sloeg Trump niet langer wild om zich heen en zijn eerste beleidsintentie kon zelfs op instemmend geknik rekenen. De aankondiging om fors te investeren in de verouderde openbare infrastructuur van de VS is zonder meer verstandig. De Amerikaanse economie kan een opknapbeurt van de infrastructuur goed gebruiken om het fel verzwakte groeipotentieel te ondersteunen, en extra overheidsuitgaven kunnen het economische herstel een zetje geven, zeker nu het monetaire beleid buiten adem raakt.

De financiële markten reageerden vrij opgelucht na de eerste speech, maar dat betekent niet dat Donald Trump de volgende jaren geen economische brokken zal maken. Behalve meer investeringen belooft Trump ook een serieuze belastingverlaging, die slechts gedeeltelijk gefinancierd wordt met besparingen op de uitgaven. Het resultaat zal een oplopend overheidstekort zijn, op een ogenblik dat de VS nog altijd kampen met een vrij hoog begrotingstekort en een grote overheidsschuld. Veel beleidsruimte om budgettaire avonturen te organiseren is er dus niet.

De extra fiscale stimuli vallen ook op een moment dat de Amerikaanse economie het einde van de conjunctuurcyclus nadert. De economie schuift op richting volledige tewerkstelling, getuige de sneller stijgende lonen. Te grote fiscale stimuli monden in deze omstandigheden vrij snel uit in een hogere inflatie. Het slimme geld dat op de obligatiemarkten rondtolt, kreeg dit al snel in de smiezen. Na een korte vlucht naar veiligheid, steeg de Amerikaanse langetermijnrente deze morgen. De kans bestaat dat Donald Trump, toch minstens in de VS, een punt zet achter een tijdperk van trage groei, zwakke inflatie en lage rentes, om plaats te maken voor een comeback van een scheut inflatie en van een hogere nominale rente. Maar of ook de economische groei volgt? Dat valt af te wachten.

Want Donald Trump zou eerder inflatie dan groei kunnen oogsten als hij het meent met de inperking van de internationale handel. Het opzeggen van vrijhandelsakkoorden of het invoeren van invoertarieven zou niet alleen de economische groei beknotten in de VS en in de rest van de wereld, het zou ook voor een extra dosis ongezonde kosteninflatie zorgen via een duurdere import. De gunstige effecten van publieke investeringen en van een losser fiscaal beleid kunnen dus gemakkelijk teniet gedaan worden door minder vrijhandel, en door het verstikkende effect op de economie van te hoge inflatie en hogere rentevoeten.

De vraag is ook hoe de Amerikaanse centrale bank (Fed) zal reageren op deze nieuwe beleidsmix en op een stijgende inflatie. Mogelijk knijpt Fed-voorzitter Janet Yellen in een eerste fase een oogje toe en laat de Fed een extra scheut inflatie toe, richting 3 of zelfs 4 procent, omdat een hogere inflatie en een hogere nominale groei een doeltreffend middel zijn om de hoge schuldenlast, zowel bij de overheid als in de private sector, af te bouwen. Maar vroeg of laat moet de inflatiegeest weer in de fles, wat een strakker monetair beleid en een mogelijke Amerikaanse recessie betekent. Ook Donald Trump zal moeten vaststellen dat er geen monetaire wondermiddelen bestaan die voor een duurzame economische groei kunnen zorgen.

In het beste geval wordt Donald Trump een nieuwe Ronald Reagan, de president die aan het begin van de jaren 80 met een aanbodbeleid van deregulering en belastingverlagingen, de verstarde Amerikaanse economie nieuw leven inblies. Trump kan dat kunststukje overdoen als hij naast de beloofde belastingverlaging, ook de innovatieve kracht van de economie versterkt door de marktwerking te verbeteren, kartelvorming tegen te gaan, meer te investeren in onderzoek en ontwikkeling, en door vooral de kwaliteit van het onderwijs fundamenteel te verbeteren.

In het slechtste geval zaait Donald Trump de kiemen voor stagflatie, een combinatie van een stagnerende economie en hogere inflatie, als hij met een protectionistisch en onbezonnen fiscaal beleid het vertrouwen van de financiële markten en van de bedrijven en consumenten verliest. Hoe deze cocktail zal opgediend worden, zal ook afhangen van de vrijheid die de nieuwe president van zijn Republikeinse Congres krijgt, en van de kwaliteit van de adviseurs en ministers in zijn regering. Die onzekerheid zal de markten nog lange tijd parten spelen. Het handboek Trumponomics moet nog geschreven worden.