In de Griekse tragedie die heel Europa in de ban houdt, speelt de Griekse minister van Financiën, Evangelos Venizelos, een hoofdrol.
“Ik beloof jullie bloed, zweet en tranen”, zo sprak Evangelos Venizelos in pure Winston Churchill-stijl vorige week de Griekse bevolking toe. De uitspraak kwam er na het zoveelste robbertje vechten met de trojka van ECB, IMF en EU over de besparingen die Griekenland moet realiseren voor het land een volgende schijf noodhulp krijgt.
Als die schijf van 8 miljard euro er niet komt, dan is het geld in de loop van oktober op en gaat Griekenland failliet, met mogelijk catastrofale gevolgen voor de Europese economie. Maar de geldschieters zijn het getreuzel en getalm van de Grieken om de besparingen uit te voeren beu als koude pap en voeren de druk zo hoog mogelijk op. Tot vorig weekend probeerde Venizelos de voorwaarden te heronderhandelen en Europa te chanteren door te stellen dat Griekenland moest gered worden, omdat het alternatief nog veel pijnlijker zou zijn, ook voor Europa.
Daar heeft Evangelos Venizelos een punt natuurlijk. Officieel wil Europa van geen Grieks faillissement of een exit uit de euro weten omdat dit, vooral via dreigende besmetting naar andere landen, het hele Europees banksysteem in de val zou meesleuren. Maar dit officiële axioma staat steeds meer ter discussie en een gecontroleerde harde Griekse schuldherschikking wordt hoe langer hoe minder een taboe. Want één zaak is kristalhelder: Griekenland kan zijn schulden nooit terugbetalen en is dus eigenlijk al failliet. Alleen de officiële vaststelling moet nog gebeuren.
Een Griekse kolos
De cijfers spreken voor zich. Griekenland torst een overheidsschuld van 165 procent van het bbp of ongeveer 350 miljard euro die, omdat de Griekse private sector ook te weinig spaart, grotendeels in buitenlandse handen is. De Grieken kunnen hun buitenlandse schulden alleen aflossen via grote exportoverschotten. Maar daar knelt net het schoentje. De Grieken leven al jaren op de poef van het buitenland en missen de industriële basis en de concurrentiekracht om de hoge handelstekorten in een oogwenk om te toveren in exportoverschotten.
De draconische besparingen om de overheidsfinanciën op te schonen en de concurrentiekracht te herstellen duwen de Griekse economie intussen in een economische depressie en sociale desintegratie. In deze omstandigheden kan Griekenland alleen een nieuw perspectief krijgen als een pak schulden wordt kwijtgescholden en als een stevige devaluatie de concurrentiepositie nieuw leven inblaast. Als Griekenland dus uit de euro stapt.
Evangelos Venizelos probeert dit eindspel nog uit te stellen. Een kolos van een vent, met een fonkelende blik, een scherpe tong, grove grappen en een korte lont. Hij heeft al zijn charisma en uitstraling nodig om de Grieken het uiterst onpopulaire saneringsbeleid door de strot te rammen. Premier George Papandreou benoemde hem kort voor de zomer tot minister van Financiën, hoewel ze rivalen zijn binnen de regerende sociaaldemocratische Pasok-partij.
Venizelos probeerde in 2007, na twee verkiezingsnederlagen, Papandreou uit het zadel te lichten, maar beet in het zand. Als minister van Financiën speelt Venizelos wel de eerste viool. Hij leidt de onderhandelingen met de trojka, hij verkoopt het bittere medicijn aan de Grieken en hij riep Papandreou vorig weekend terug uit vakantie. In Griekenland staat Venizelos bekend als een briljant jurist, gespecialiseerd in grondwetmateries, en een welbespraakt politicus. Hij studeerde in Parijs en was tien jaar docent aan de universiteit van Thessaloniki. Zijn politieke carrière kwam van de grond toen hij Andreas Papandreou, de vader van, als advocaat had geholpen in een corruptiezaak. Intussen kent Venizolos het klappen van de politieke zweep en is hij gelouterd in de omgang met de machtige Griekse vakbonden.
Een Grieke held
De volgende schijf noodfinanciering kan Venizolos misschien nog lospeuteren, maar in december, en in maart volgend jaar staan dezelfde onderhandelingen, dezelfde stress, hetzelfde straatje zonder eind op het menu. Zo kan en mag deze etterbuil Europa niet verder gijzelen, dat maken de financiële markten de Europese politici al langer duidelijk. Een harde Griekse schuldherschikking, die gepaard gaat met een herkapitalisatie van de banken, de Griekse op de eerste plaats, dringt zich op. Daarna zal het land op eigen kracht verder moeten. Ook Venizelos speelt alles of niets. Hij zal mee ten onder gaan, of de geschiedenis in gaan als een Griekse held.
Daan Killemaes
