Wie denkt dat een daling van de werkloosheid in onze groodsteden ook een einde maakt aan de criminaliteit, vergist zich. Statistieken tonen aan dat recessies en stijgende werkloosheid niet noodzakelijk tot meer misdrijven leiden.
Rellen in Londen, bedrijven die wegvluchten uit een Brusselse gemeente als Molenbeek omdat hun werknemers bijna dagelijks het slachtoffer zijn van criminele feiten: het heeft op het eerste gezicht een eenvoudige verklaring. De torenhoge werkloosheid, zeker bij jongeren. Die woekert als een kanker in een aantal Brusselse gemeenten en kan bijna niet anders dan een belangrijk deel van de bevolking in de misdaad duwen.
Eind 2010 verscheen een studie van de Leuvense politoloog Marc Hooghe die aantoont dat werkloosheid en sociale achterstelling de belangrijkste verklaring zijn voor criminaliteit. Ook de Franse econoom Francis Kramarz ziet een duidelijk verband tussen stijgende werkloosheid en criminaliteit.
Logisch gevolg hiervan is dat de criminaliteit tijdens de recessie van 2009 zou moeten gestegen zijn. Maar in tal van landen zijn de misdaadcijfers tijdens de recessie van 2009 net gedaald. Volgens het British Crime Survey (BCS) daalde het aantal inbraken in 2009 (-12%), het aantal diefstallen met geweld (-21%) en de gewapende overvallen (-11%). Nochtans telde het Verenigd Koninkrijk 7 miljoen werklozen extra in 2009.
In de VS, het land dat zo zwaar werd geraakt door de huizencrisis en waar de werkloosheid is gestegen tot bijna 10 procent, zijn de criminaliteitscijfers eveneens gedaald. In België is de situatie dubbelzinnig. Tussen 2000 en 2008 namen de geregistreerde criminele feiten in Brussel met 9,1 procent toe. Nationaal steeg de geregistreerde criminaliteit in dezelfde periode slechts met 1,47 procent. Maar tussen 2008 en 2009 is de criminaliteit in Brussel niet gestegen maar zelfs gedaald (met 8,9%). Een daling die in schril contrast staat met een lichte stijging van de misdaad in heel België met 1,9 procent.
Correlatie, geen oorzakelijk verband
Al die cijfers wijzen er niet eenduidig op dat werkloosheid automatisch tot meer misdaad leidt. Criminologen benadrukken hier de nood aan nuance. Er bestaat inderdaad een verband of correlatie tussen werkloosheid en criminaliteit. Maar ervan uitgaan dat het gebrek aan een job dé determinant is voor crimineel gedrag, is nog iets anders. Andere oorzaken moeten ook in rekening worden genomen zoals het gebrek aan sociale cohesie, een moeilijke integratie van allochtonen of verstoorde gezinsverbanden.
Marc Cools, criminoloog aan de universiteit van Gent, vindt dat er in het onderzoek naar de oorzaken van criminaliteit vaak vergeten wordt dat een misdrijf gewoon een rationele daad is. Cools: “De persoon die een misdrijf begaat maakt een kosten- batenanalyse. Wat levert het mij op? In zijn kosten-batenanalyse houdt hij ook rekening met de pakkans en de strafmaat.”
Alain Mouton
