‘Echt succes deint uit’

Echt succes deint uit. Je hebt succes nodig, supporters. In deze virtuele wereld meer dan ooit. Dat zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School.

Sinds de Amerikaanse ideologie onze cultuur bepaalt, is de obsessie met succes nooit veraf. Belangrijk is niet gelijkmoedig te zijn, of grootmoedig of evenwichtig, maar te winnen en te scoren. Belangrijk is de beste te zijn, het veld te domineren, bewonderd te worden. Er is geen groter verwijt mogelijk dan een loser te zijn. Bent u ook graag een echte winnaar, luister dan naar de inzichten die ik opgefrist heb door het debat te volgen tussen de twee grote – uiteraard Amerikaanse – goeroes van de succespsychologie: de relatief jonge professor Adam Grant, als een raket omhooggeschoten door zijn boeken Give and Take en Originals, en Malcolm Gladwell, de meest succesvolle journalist voor de sociale wetenschappen en beroemd door zijn Art Garfunkel-krullenbol en zijn boeken The Tipping Point, Blink en Outliers. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat Gladwell niet altijd even zorgvuldig te werk gaat bij zijn extreme stellingen en dat Adam Grant, die zeker beter weet, hem in het gesprek zorgvuldig spaart. De academicus pakt de journalist met fluwelen handschoenen aan. Eerste grote les van succes: maak geen nodeloze vijanden. Houd het positief.

Gladwell en Grant hebben een fijne neus voor het goede voorbeeld en beginnen met dé successporter van het moment: Roger Federer. De Zwitser beantwoordt ook aan het profiel van wie ik het meest bewonder: competent en vriendelijk. Steve Jobs was competent maar niet vriendelijk. Ik heb hem nooit bewonderd. Ik logeerde deze zomer een week in een knappe Italiaanse B&B op het platteland, vlak bij Candarola. Dat stadje is een van de tientallen spookstadjes in het door aardbevingen geteisterde Centraal-Italië. Logeren op een heuvel naast een spookstad was een onthutsende ervaring. Mevrouw en mijnheer waren supervriendelijk, mevrouw kon lekker koken, maar helaas waren de uitbaters niet zo competent. Ze maakten diverse professionele fouten. Spijtig, want ondanks hun gulle hartelijkheid hebben we ons al te veel geërgerd om van een zorgeloze vakantie te genieten. Een eenvoudige checklist had veel problemen vermeden. Ik wil die mensen uit die getroffen streek steunen, maar ik bewonder ze niet. Wel als mens, niet als professional. Geef mij maar Federer. Vooral omdat die man geleerd heeft zijn opvliegende karakter onder controle te krijgen. Beschaafd handelen is primitieve emoties onder controle krijgen.

Ik bewonder nooit iemand die brult, tiert, intimideert, vloekt. Maar verwar vriendelijkheid niet met een zachtgekookt eitje zijn. De vriendelijkheid in de prestatiepsychologie is interpersoonlijke intelligentie: anderen op hun gemak stellen, aanvoelen wat voor hen belangrijk is, ze fan van je maken. Echt succes deint uit. Je hebt fans nodig, supporters. In deze virtuele wereld meer dan ooit. Als je volgers je niet zien als benaderbaar, toegankelijk en vriendelijk, is de kans klein dat ze je boodschap zullen uitdragen. Het is opvallend dat succes telkens opnieuw blijkt samen te hangen met het aansturen van de eigen en andermans emoties. Volharding en bondgenoten maken zijn belangrijker dan natuurtalent, manipulatie of dreiging.

Timing blijft de meest mysterieuze factor bij succes, niet alleen bij het vertellen van een grap. In management en politiek zijn er heel weinig echt slechte beslissingen. Wel beslissingen die te vroeg of te laat komen, desastreuze gevolgen hadden en daarom slecht zijn. Op vele gebieden is niet beslissen de slechtste beslissing. Dat geldt meestal in een zakelijke omgeving. Maar in de ruimtevaart is er het principe dat je een slechte beslissing nooit meer ongedaan kunt maken en dat je beter tijd koopt. De carrière van een wetenschapper is voorbij als hij te snel resultaten publiceert die later onderuit worden gehaald. Succes in een complexe omgeving heeft vooral te maken met een balans tussen snelle, eerder intuïtieve beslissingen en trage, goed doordachte beslissingen. Soms ben je beter een haas, soms ben je beter een schildpad. Als je op de spoedafdeling belandt, heb je waarschijnlijk graag een chirurg die net een tikkeltje meer haas is dan schildpad, maar als een neurochirurg je hersenpan openlegt, heb je waarschijnlijk graag dat hij zijn tijd neemt. Ik denk dat grote successen op heel jonge leeftijd meestal een kwestie van geluk zijn. Hazen bezoeken meer plaatsen dan schildpadden. Maar je succes bevestigen en doortrekken is zelden een kwestie van geluk.