De Antwerpse ziekenhuisgroep ZNA verliest zijn baas. Maar Bruno Holthof kan met opgeheven hoofd vertrekken naar het prestigieuze Oxford University Hospitals. Tenslotte is hij de architect van de indrukwekkendste turnaround die de Vlaamse ziekenhuiswereld ooit heeft gekend.
Een decennium geleden was het nog een opvallende demarche: een consultant zou de groep OCMW-ziekenhuizen in Antwerpen leiden. Elf jaar later zijn die verlieslatende instellingen uitgegroeid tot Ziekenhuisnetwerk Antwerpen, kortweg ZNA, een winstgevende ziekenhuisgroep met 6000 werknemers. De consultant die deze omslag in tien jaar verwezenlijkte, heet Bruno Holthof. Hij is afkomstig uit Antwerpen, maar heeft in feite een internationaal profiel.
Voor hij in 2004 naar ZNA kwam, werkte Holthof nagenoeg uitsluitend bij McKinsey. Nagenoeg, want halverwege de jaren tachtig was hij ook twee jaar assistent aan het Rega Instituut in Leuven. Holthof is opgeleid als arts in Leuven, heeft een MBA van Harvard op zak en schreef een doctoraat in de gezondheidseconomie (KU Leuven). Het maakt dat hij in een ziekenhuiscontext weet waar hij over spreekt. Mooi meegenomen als je een ziekenhuisgroep moet leiden. Artsen dwingen nu eenmaal makkelijker respect af bij het medisch corps. Vandaag is dat misschien minder de regel, tien jaar geleden gold die ongeschreven wet nog veel sterker.
Tegelijk heeft Holthof baat gehad van zijn carrière bij McKinsey. Naar eigen zeggen ontwikkelde hij daar een sterk analytisch vermogen en de nodige managementervaring. Zo was Holthof een hele tijd adviseur voor het directiecomité van een van de grote Amerikaanse farmabedrijven. Hij verhuisde ervoor naar New Jersey.
Mission impossible
Al die ervaring had hij ook nodig bij ZNA. De Antwerpse OCMW-ziekenhuizen waren destijds een molensteen voor de begroting van de Scheldestad. Eind 2003 was hun schuldenberg opgelopen tot 300 miljoen euro. Een fusieoperatie die de tien ziekenhuizen groepeerde in de vzw Ziekenhuisnetwerk Antwerpen (ZNA), moest redding brengen. De banden met het OCMW werden doorgeknipt, één ziekenhuis ging dicht en 620 werknemers stonden op straat. En toen nam de directie Bruno Holthof aan om het fusieziekenhuis uit de financiële put te trekken.
Uiteindelijk deed hij er wat langer over dan gepland. Toen hij in 2004 begon, was de boekhouding van het ziekenhuis een puinhoop. “Er vielen lijken uit de kast die ik niet had zien aankomen”, zei hij daarover een paar jaar geleden aan Trends. Het eerste jaar zonder verliezen zou pas in 2009 volgen.
Intussen is er naar verluidt geen enkel ziekenhuis dat betere financiële resultaten kan voorleggen. En daar is de manager Holthof trots op. De gezonde bedrijfskasstroom, ongeveer 10 procent van de omzet, gebruikt de vzw om te herinvesteren. De financiële overschotten gaan onder meer naar de bouw van een nieuw ZNA-ziekenhuis in Antwerpen-Noord, een investering van 600 miljoen euro. Tegen 2018 moet het klaar zijn.
Mission accomplished
Over het succesvolle traject dat Holthof met ZNA aflegde, bestaat nog weinig discussie. Zo bestempelde schepen van Sociale Zaken Fons Duchateau (N-VA) het vertrek van Holthof als een verlies. Toch was er enkele jaren geleden ook wel gemor van de medische staf en de bonden. Te veel topartsen zouden zijn vertrokken en het verbeterde resultaat zou deels gestoeld zijn op boekhoudkundige handigheid.
Holthof wist zich te handhaven. Hij kon daarbij steevast rekenen op de steun van de bevoegde schepenen voor Sociale Zaken. Vooral met Monica De Coninck (sp.a) had hij naar verluidt een goede verstandhouding. Anders gezegd: hij kent de waarde van het netwerk, nog iets dat de visionaire ziekenhuisdirecteur heeft geleerd bij McKinsey. Bovendien verzamelde de ziekenhuisdirecteur bekwame mensen in zijn managementteam. Zo liet bijvoorbeeld financieel directeur Natasja Van Bael zich opmerken.
Holthof hield het afgelopen decennium steevast een pleidooi voor samenwerking. Zijn visie is dat niet elk ziekenhuis in alles moet investeren. Het maakt dat de ZNA-ziekenhuizen zich profileren met enkele gespecialiseerde takken. Daarmee voorspelde Holthof eigenlijk hoe de moderne ziekenhuizen zullen werken. In de recente plannen van minister Maggie De Block (Open Vld) staat bijvoorbeeld de duidelijke beleidslijn dat niet elk ziekenhuis alles moet doen.
Ondanks de verwezenlijkingen bij ZNA heeft het vrij lang geduurd eer Holthof, die intussen ook bestuurder is bij bpost, een nieuwe uitdaging op zich nam. Via een headhuntersbureau is hij bij de Oxford University Hospitals terechtgekomen, die hij vanaf oktober zal leiden. Het ziekenhuis hoort tot de meest vooraanstaande instellingen in de wereld. Holthof krijgt de leiding over vier ziekenhuizen met in totaal 11.500 werknemers.
