Fernand Huts is niet alleen CEO van Katoen Natie, hij wordt terecht ook een kunstpaus genoemd, als guardian van zijn stichting The Phoebus Foundation. De opening van een nieuwe tentoonstelling in de Estse hoofdstad Tallinn bood hem en passant de gelegenheid nog eens polshoogte te nemen van de activiteiten van Katoen Natie in de haven van die stad. “We moeten het even uitzweten.”
De drie in het rood gehulde apen centraal op het schilderij zijn zich nog van geen kwaad bewust. Het trio zijn de meest aandoenlijke, en tegelijk de meest naïeve personages op de Allegorie op de tulpenmanie van de barokschilder Jan II Brueghel. De andere apen illustreren hoe early adopters gouden zaken deden in de vroege fase van de tulpenbollenhandel. Tot die helemaal stukliep. Hoop veranderde in wanhoop en pure chaos. Een aap met een echtheidscertificaat in de hand urineert op zijn uitgekomen tulpen, een andere heeft het aan de stok met zijn vrouw, omdat hij zich te ver heeft laten meeslepen door de tulpengekte en zijn gezin financieel te gronde heeft gericht.
‘We werken aan een langetermijnplan om erfgoed aan te kopen voor Vlaanderen, om die werken te bewaren, te onderzoeken en te restaureren’
Het doek is slechts een van de vele geschilderde parodieën op de bollenrazernij. Die hausse in de tulpenhandel ruïneerde talloze gezinnen in het Holland van de zeventiende eeuw. Wat begon als ondernemerschap, mondde al snel uit in een strijd om de mooiste en meest exclusieve tulpen te bemachtigen, tot speculatie met de bloembollen toe. Een ongezonde portie jaloezie tussen concurrenten en overdreven winstbejag van handelaars en later particulieren joegen de prijs van die knollen de hoogte in. Die bereikte een hoogtepunt toen een bol het equivalent kostte van een huis aan de Amsterdamse grachten. Begin 1637 volgde de crash. De tulpenmanie, de eerste uitgebreid beschreven economische bubbel in de wereldgeschiedenis, vertoont zo heel wat gelijkenissen met de beginjaren van cryptomunten.
Tuin der Lusten
De bezoekers van het Kadriorg Art Museum in de Estse hoofdstad Tallinn, waar het schilderij hangt, vertoeven in een heel ander soort bubbel – vol verrassing en verwondering lopen ze rond in de zalen. Het museum kreeg de primeur van Tuin der Lusten. Die tentoonstelling met ruim driehonderd kunstobjecten uit The Phoebus Foundation – de stichting die Antwerps topondernemer Fernand Huts heeft opgericht om zijn kunstcollectie in onder te brengen – vertelt het verhaal van natuur en bloemen in de kunst van de Lage Landen uit de zeventiende eeuw. “Vroeger vond ik bloemenschilderijen stiekem een duf genre, fraai maar voorspelbaar”, zegt de bevlogen Katharina Van Cauteren, de curator en directeur van de stichting. “Tot ik beter keek. Ze vertellen verhalen: van onderzoek en experiment, van status en verlangen, van winst en verlies.” Tot een beursbubbel toe.
Naast werk van Jan II Brueghel sieren ook topstukken van Clara Peeters, Anna Maria Janssens en Jan Davidsz. de Heem de zalen op de eerste verdieping van het museum. Dat is gevestigd in het zomerpaleis dat de Russische tsaar Peter de Grote voor zijn geliefde Catharina liet bouwen en vormt het ideale decor om het heden en het verleden met elkaar te verweven. Voor de scenografie deed Van Cauteren een beroep op Walter Van Beirendonck. De gerenommeerde Antwerpse modeontwerper ontwierp tapijten, kleedde de ruimtes aan met behangpapier waarop prenten uit historische natuurkundeboeken staan afgebeeld en liet hedendaagse modesilhouetten van Dries Van Noten, Comme des Garçons en Van Beirendonck in harmonie leven met de kunstwerken.
Renovatie en transformatie
De expositie doet dromen van wat mogelijk zou moeten zijn in eigen land. Bijvoorbeeld in de iconische Boerentoren die Huts jaren geleden heeft gekocht, met het oog op een totaalrenovatie en een transformatie tot een cultuurtoren. Het eerste ontwerp botste op een storm van protest, terwijl de jongste versie nu zou tegemoetkomen aan ieders wensen. Toch blijkt de nieuwe vergunningsaanvraag nog niet te zijn ingediend.
Het verklaart allicht waarom op donderdagochtend geen federale of Vlaamse ministers op het vliegtuig naar Estland stappen, zoals bij een eerdere uitstap wel het geval was. Zij lijken plaats te hebben gemaakt voor prominenten uit de Antwerpse politiek, onder wie de gedeputeerden Luk Lemmens (N-VA) en Jinnih Beels (Vooruit), en schepen Nabilla Ait Daoud (N-VA). Ingenieurs die betrokken zijn bij het project en de Amerikaanse architect Daniel Libeskind stappen ook aan boord van het gecharterde toestel. Een gesprek over de vorderingen van het project is dan ook nooit veraf. Spoiler alert: het zal naar alle waarschijnlijkheid nog minstens vijf jaar duren voor er activiteiten in de Boerentoren plaatsvinden.
‘Tallinn is de laatste ijsvrije haven, dicht bij Rusland, maar nog altijd onder de paraplu van de Europese Unie en de NAVO’
Ook vrienden, kunstenaars, vertrouwelingen en museumdirecteuren krijgen een zitje op het vliegtuig, evenals Huts’ oudste zoon en Indaver-CEO Karl Huts en zijn jongste broer Stefan, die onder meer verantwoordelijk is voor de overheidsopdrachten van Katoen Natie, en vijf kleinkinderen.
Tweede thuis
Tallinn is stilaan een tweede thuis voor Fernand Huts. In 2021 streek The Phoebus Foundation voor het eerst neer in het Kadriorgmuseum met de expositie From Memling to Rubens: the Golden Age of Flanders. Die tentoonstelling kwam tot stand dankzij de lokale havendirecteur die ook een vriend van het Kadriorg Art Museum was. Nadien volgden nog twee succesvolle passages.
De smaak van Huts is erg veelzijdig. Hij kocht kunst uit de Zuidelijke Nederlanden van de middeleeuwen tot de barok, naast onder meer Belgische kunst van 1880 tot 1930, CoBrA en Latijns-Amerikaanse kunst uit de twintigste eeuw. Toch lijkt zijn liefde voor kunst uit de Zuidelijke Nederlanden het grootst. “Kunst was lange tijd voorbehouden voor de kerk, bisschoppen, koningen en andere edellieden”, zegt Huts, bij wie een geschiedenisles nooit veraf is. “Dat veranderde aan het einde van de vijftiende eeuw toen een nieuwe klasse opstond, de handelaars die door hard te werken een vermogen verwierven.”
Zij wilden hun nieuw vergaarde fortuin uitgeven, waardoor kunstenaars niet langer op commissie werkten, maar ateliers organiseerden. Bloemenschilderijen werden populair als tegenwicht voor de ijdelheid van portretten. Op hun eigen manier vormde hun populariteit een verbindende factor tussen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden tijdens de Tachtigjarige Oorlog. “Hoewel deze tentoonstelling absoluut geen politieke achtergrond heeft, toont ze wel hoe bloemen een brug kunnen slaan tussen vijanden”, voegt Huts eraan toe. “Cultuur, kunst en zeker bloemen zijn zachte diplomatie.”
Zang en dans
Dat beseft Estland als geen ander. De Baltische staat werd pas na de val van de Sovjet-Unie in 1991 onafhankelijk. In tegenstelling tot andere voormalige Sovjetstaten voerde het land geen harde strijd om zijn zelfstandigheid te verwerven, maar slaagde het daarin door verzet met traditionele zang en dans. Met dat verleden nog vers in het geheugen gegrift, staat de oorlog in Oekraïne dan ook prominent op de agenda. Het zal echter moeilijk zijn helemaal los te komen van Rusland, dat amper 200 kilometer van Tallinn is verwijderd.
Toch zag topondernemer Huts in Muuga, de haven van Tallinn, de ideale locatie voor een hub van Katoen Natie. Het bedrijf streek er in 2009 al neer na de overname van het Nederlandse bedrijf Unieveem. Sindsdien bouwde het 63.300 vierkante meter aan magazijnfaciliteiten en verstevigde het zijn marktpositie nog met de overname van het lokale Contimer. “Het is de laatste ijsvrije haven, dicht bij Rusland, maar nog altijd onder de paraplu van de Europese Unie en de NAVO”, verklaart Huts de oostelijke expansiedrift. “Bovendien is de haven zowel op het Europese als het iets bredere Russische spoornet aangesloten.”
‘Als er vrede in Oekraïne komt, vallen de economische sancties weg en gaan de handel en het geldverkeer weer open. We wachten af en doen voort’
Katoen Natie Eesti is gespecialiseerd in de behandeling van cacaobonen en cacaohalffabricaten, koffiebonen, kunststofgranulaten en algemene cargo. Een hele boterham, maar tijdens het bezoek staat ruim de helft van de magazijnen leeg. De site is op deze druilerige zaterdagochtend zelfs verlaten, iets wat in de Antwerpse haven onvoorstelbaar is. “Het conflict tussen Rusland en Oekraïne heeft aanzienlijke uitdagingen meegebracht”, zegt managing director Patrik Naenen. De lokale afdeling werd geconfronteerd met een forse daling van de volumes van cacao en kunststoffen, de voortijdige beëindiging van meerdere contracten en logistieke verstoringen. Zo werden twee wagons van de Katoen Natie-vloot vernietigd bij een Russisch bombardement op Oekraïne.
De omzet van Katoen Natie Eesti bedroeg in 2024 net geen 10 miljoen euro, een daling van 34 procent in vergelijking met een jaar eerder. Toch sloot de hub het boekjaar af met een nettowinst van bijna 1,2 miljoen euro en een bedrijfskasstroom van ruim 2,7 miljoen euro. “We combineerden gedisciplineerd kostenbeheer met de zoektocht naar nieuwe internationale klanten”, zegt Naenen. “We blijven hoopvol en zullen verder investeren in infrastructuurverbeteringen, digitalisering en operationele betrokkenheid.”
Dat illustreert de nieuwe machine die het palettiseren van de loodzware zakken cacaobonen volledig automatiseert, waardoor de werknemers niet langer gebukt hoeven te gaan onder het gewicht. Daarbovenop neemt het toestel meteen stalen uit de juten zakken om de kwaliteit te controleren. De investering kostte 2 miljoen euro, maar was die meer dan waard, klinkt het onder de aanwezigen.
Ook Fernand Huts blijft geloven in de locatie: “We moeten het even uitzweten. Als er vrede komt, vallen de economische sancties weg en gaan de handel en het geldverkeer weer open. We wachten af en doen voort. Dat is mogelijk, zolang we geen verliezen of cashdrain hebben.”
Geoliede machine
Zowel Katoen Natie als The Phoebus Foundation draaien onder pater familias Huts als een geoliede machine. “Ze worden beide professioneel bestuurd”, bevestigt hij, niet zonder een zweem van trots. “Maar wel met een volledig ander doel voor ogen. Katoen Natie draait om de business, om meerwaarde creëren en die te herinvesteren in nieuwe magazijnen of fabrieken. De stichting is het tegenovergestelde. We werken aan een langetermijnplan om erfgoed aan te kopen voor Vlaanderen, om die werken te bewaren, te onderzoeken en te restaureren. We willen een waardevol erfgoedpatrimonium uitbouwen, waarmee we Vlaanderen en België in de rest van de wereld kunnen promoten.”
Rest de vraag of Huts een kunstminnende ondernemer of een ondernemende kunstpaus is. Wat doet hij het liefst? “Gewoon leven”, klinkt het tussen pot en pint aan de open bar. De opvolging van zijn bedrijven is alvast verzekerd dankzij zijn drie zonen in het bedrijf. En die van de The Phoebus Foundation? “Die is voor de kleinkinderen. (lacht) Daarom zijn ze hier ook aanwezig. Zo kunnen ze op een zachte manier al een deel van de kennis tot zich te nemen.” Of hoe ook Fernand Huts zijn nalatenschap met bloemen en zachte diplomatie doorgeeft.
Fernand Huts, ondernemer met gezond boerenverstand
Fernand Huts (75) is een doorgewinterde ondernemer die durf met hard werk combineert. In de jaren zeventig had de ondernemer Het Veldboerke, dat biologische groenten verkocht. Op 31-jarige leeftijd ruilde de jurist van opleiding dat boerenbestaan in voor de magazijnbouwer en logistiekedienstenverlener Katoen Natie. Twee jaar later kocht hij de bestaande vennoten uit. In 2015 werd het bedrijf ook actief als afvalverwerker via de overname van Indaver.
Uit de geconsolideerde jaarrekening blijkt dat Katoen Natie zijn omzet in 2024 met 7 procent zag stijgen tot 3,06 miljard euro. De nettowinst bedroeg net geen kwart miljard. Met bijna 17.500 werknemers actief in 29 landen is Katoen Natie een van de grootste privébedrijven in ons land.
