Er zijn dingen die zelfs voor ruim 106 miljard dollar niet te koop zijn. Een Brits farmajuweel bijvoorbeeld. AstraZeneca komt voorlopig niet in handen van Pfizer. Zelfs al verzekert CEO Ian Read dat Pfizer in Cambridge onderzoek gaat doen.
Sinds Ian Read eind 2010 de touwtjes bij Pfizer in handen kreeg, is de aandelenkoers van het biofarmaceutische bedrijf uit een diep dal gekropen. De hoogdagen van rond de millenniumwissel zijn nog niet terug, maar het Amerikaanse concern is nog altijd ‘s werelds grootste biofarma-onderneming. Een overname van het Britse AstraZeneca zou de voorsprong vergroten en kan de slabakkende pijplijn van het Amerikaanse bedrijf wat ademruimte bieden.
Pfizer botst voorlopig op een Britse nationalistische reflex. De Amerikaanse farmareus heeft het overnamebod op AstraZeneca verhoogd tot 50 pond per aandeel. Daarmee bedraagt het bod ruim 63 miljard pond of bijna 107 miljard dollar (76,7 miljard euro). Tot nader order kan dat reusachtige bedrag de aandeelhouders van AstraZeneca niet overtuigen om de Britse farmagroep aan ‘s werelds grootste farmaconcern af te staan.
Helemaal onlogisch is dat niet. Pfizer-topman Ian Read heeft zich in Groot-Brittannië niet echt populair gemaakt toen hij kort na zijn benoeming besloot om de onderzoeksdivisie in het Britse Sandwich te reorganiseren. Bij die herstructurering verloren 2000 onderzoekers hun baan. De maatregel paste in een grootschalige operatie om het blazoen van Pfizer op te poetsen, de kosten te drukken en het vertrouwen van beleggers te herwinnen. Een operatie, die afgemeten aan de evolutie van de beurskoers de jongste jaren, wel de nodige vruchten heeft afgeworpen. Maar het hoeft niet te verwonderen dat de Britten weinig vertrouwen hechten aan Reads belofte om bij een overname van AstraZeneca een onderzoekstak in Cambridge te openen.
Megalomaan
Ian Read is afkomstig uit Schotland, maar verruilde jaren geleden zijn nationaliteit voor het Amerikaanse staatsburgerschap. Hij studeerde zowel chemie als boekhouding aan het Imperial College in London. Die laatste studie bezorgde hem in 1978 bij Pfizer zijn eerste baan. Read maakte er een carrière die al 36 jaar duurt en hem aanvankelijk vooral in diverse functies in Latijns-Amerika en Europa bracht. Uiteindelijk belandde hij op het hoofdkwartier in New York, waar hij als directielid vanaf 2008 verantwoordelijk was voor ruim 80 procent van de inkomsten van het farmaconcern.
De zeer op zijn privacy gestelde Read volgde aan de top van het Amerikaanse farmaconcern Jeffrey Kindler op. Die had zich verslikt in de overname van Wyeth. Blijkbaar doet elke Pfizer-CEO vroeg of laat een megalomane overname. Kindler betaalde in 2009 ruim 68 miljard dollar voor Wyeth, Henry McKinnel kocht in 2003 Pharmacia en diens voorganger William Steere legde in 2000 zelfs meer dan 100 miljard dollar op tafel voor de aankoop van Warner-Lambert. Dankzij die overname kreeg Pfizer de volledige controle over de cholesterolverlager Lipitor. Die blockbuster is nog altijd het bestverkopende geneesmiddel aller tijden. Toen in 2011 het octrooi van Lipitor verviel, kwam de omzet van Pfizer onder druk. Bovendien dreigde de pijplijn door tegenvallende klinische proeven op te drogen en dus volgde de overname van Wyeth. Niet meteen met het verhoopte resultaat.
Toen Read het roer overnam, wilde hij Pfizer focussen op zijn kernactiviteiten in de farma. Hij zette twee divsies in de etalage. Nestlé betaalde 11,9 miljard dollar voor de tak babyvoeding. De divisie animal health werd afgesplitst en trok als Zoetis succesvol naar de beurs. Voorts sneed de topman veel kosten weg. Alleen al in 2012 ontsloeg Pfizer 12.000 werknemers. Read bespaarde ook fors in onderzoek en ontwikkeling. De jaarlijkse uitgaven voor O&O daalden met 4,5 miljard dollar. Volgens Read moet de onderzoeksdivisie van Pfizer niet per se groter worden, alles voor een nieuwe doorbraak was immers al aanwezig. De toekomstige groei zag Read vooral in het potentieel van de groeimarkten van de opkomende landen en in kleinere overnames.
Tot nu. Hoewel de opkomende markten wel degelijk groeien, heeft de kille boekhouder Read blijkbaar last van expansiedrang. Het zal allicht zijn persoonlijke loonpakket van 19 miljoen dollar per jaar een boost geven. In 2013 had Pfizer een omzet van ruim 58 miljard dollar. Die zou tot meer dan 100 miljard dollar stijgen als de overname van AstraZeneca kan doorgaan.
