50 jaar Rock Werchter: van wei tot wereldberoemd

In 1975 begon het als een kleinschalig chirofestival, nu is Rock Werchter een icoon van de vaderlandse jeugd, een toonbeeld van muzikale en technologische innovatie, en een internationaal merk.

In de Canon van Vlaanderen van 2023 staat Rock Werchter vermeld als een symbool van de Vlaamse festivalcultuur. Het eerste weekend van juli is al generaties lang het moment waarop jongeren al headbangend of lekker op de wei liggend de examenstress verdrijven. Het festival staat garant voor muzikale en andere rites de passages in het leven van menige adolescent. Al lang afgestudeerd blijven ze komen, soms met hun tienerkinderen, naar hetzelfde festival. Ondenkbaar in de jaren zeventig, toen de kloof tussen de generaties onpeilbaar was. De epische taferelen van met modder gooiende festivalgangers, tergend traag aanschuivende pendelbussen of door de brandweer natgespoten festivalmenigtes van vroeger zijn geëvolueerd tot een festivalervaring waar comfort, lekker eten en een vlotte mobiliteit centraal staan. Er wordt ook voetbal gekeken wanneer de Rode Duivels een toernooi spelen, of zelfs de seizoensfinale van Thuis.

Dat Rock Werchter de canon haalde, zegt iets over de status van het muziekfestival, dat de roem van zijn legendarische voorganger Jazz Bilzen ver heeft overstegen. Dat komt omdat er met Herman Schueremans – zijn bijnaam ‘de Schuer’ leeft voort in The Barn, een van de podia op de wei – een briljante ondernemer aan het hoofd stond. Zo chaotisch Jazz Bilzen was, zo professioneel werd Rock Werchter. Het festival ging niet bij andere festivals leentjebuur spelen, maar pionierde zelf. Het leidde onder meer tot een bedrijf als Stageco, wereldmarktleider in verplaatsbare podia. Andere organisatoren kwamen kijken hoe Rock Werchter het aanpakte. In de consolidatiegolf rond de eeuwwisseling gidste Herman Schueremans – hij was ondertussen een heuse BV geworden en zou later in de politiek gaan – zijn festival naar veilige wateren door onderdak te zoeken bij het Amerikaanse mediagroep Clear Channel, die in 2005 Live Nation Entertainment werd en later naar de beurs trok. Schueremans leidt nog altijd de Belgische tak, Live Nation Belgium.

Live Nation Belgium is een financieel gezonde en capabele festivalmachine, maar gevoelig voor operationele kosten, zegt Pascal Flisch, analist van Trends Business Information op basis van het jaarverslag 2023 – dat van 2024 is nog niet beschikbaar. “De Belgische afdeling is gezond, genereert veel cash en heeft de banken niet nodig om zichzelf te financieren”, zegt Flisch. De groep bestaat uit drie bedrijven. Live Nation Festivals is de festivalpoot. Het exploiteert het vierdaagse Rock Werchter en de dagfestivals TW Classic en Werchter Boutique – volgend jaar komt er met Werchter Parklife een derde bij. Maar ook de Limburgse meerdaagse festivals Pukkelpop en Graspop behoren tot deze stal. “De omzet is blijven groeien tot 83 miljoen euro, met een historisch resultaat van 10,3 miljoen, twee keer zoveel als in 2022”, zegt Pascal Flisch. “Het is de bankier van de groep geworden. Live Nation Festivals is de moedermaatschappij van Live Nation, dat concertzalen als Sportpaleis, Lotto Arena en Vorst Nationaal beheert. Die poot kende een moeilijker jaar in 2023, analyseert Pascal Flisch: “De omzet daalde tot 63,7 miljoen euro. Hoewel de algemene onkosten fors gereduceerd werden, zijn de personeelskosten fors gestegen, wat maakt dat het verlies boekte.” Boven die twee staat de holding Live Nation Belgium Holdings, die wordt gefinancierd met leningen van de groep.

Door de coronapandemie gingen twee festivaljaren verloren, maar voor zijn vijftigste verjaardag is het festival helemaal terug. De oorspronkelijke missie werd nooit uit het oog verloren. Rock Werchter overstijgt het muzikale hokjesdenken, houdt de vinger aan de pols van de jeugd, is technologisch vernieuwend, maar vooral, het blijft de grootste bands ter wereld en de nieuwste talenten naar België halen. Omdat Rock Werchter een vierdaags festival is – met 88.000 bezoekers per dag – blikken we in viervoud terug.

1. Yo Van Saet, festivaldirecteur Rock Werchter

Yo Van Saet is sinds jaar en dag festivaldirecteur van Rock Werchter. Ze ging er in 1981 aan de slag nadat ze verschillende keren op de festivalwei had gestaan – ze is een kind van de streek. Alles wat buiten de programmering van Rock Werchter staat, valt onder haar bevoegdheid, legt ze uit: “De ticketing, budgetten, sponsoring, marketing, veiligheid, campings, logistiek. Live Nation Belgium telt 70 à 80 vaste medewerkers, ons hoofdkantoor is in Mechelen. Maar half mei verhuist het vaste team iedere keer naar de wei in Werchter en zijn onze kantoren daar in containers, de podia worden dan opgebouwd. Tijdens het festival breidt mijn team zich uit tot 10.000 mensen. We hebben een hele structuur opgezet met freelancers die elk jaar terugkeren, en toeleveringsbedrijven voor bijvoorbeeld de catering. Ik vergelijk zo’n festival altijd met een tijdelijke stad van 100.000 mensen. Je hebt de 88.000 betalende bezoekers per dag, plus de bewoners, plus de overheden. Naast Rock Werchter organiseren we hier ook TW Classic en Werchter Boutique, telkens één dag met 55.000 bezoekers.”

“Het hele jaar door zit ik in werkgroepen met overheden, waarin we overleggen over zaken als de veiligheid en de mobiliteit. Wij moeten als bedrijf voldoen aan alle wetgeving en normen, maar geen enkele wet is geschreven op maat van een tijdelijk festival. We lopen soms tegen problemen aan die moeilijk op te lossen zijn. Daarom is tijdens het festival de netwerking zo belangrijk, het is het enige moment in het jaar waarop we aan de overheden en politici kunnen tonen wat we doen.”

“Qua duurzaamheid ligt onze grootste impact natuurlijk in de mobiliteit. Hoe meer mensen met het openbaar vervoer komen, hoe meer onze CO2-voetafdruk vermindert. We werken nu met twee stations, Leuven en Aarschot, van waaruit er er shuttles rijden naar het festivalterrein. We doen natuurlijk ook andere zaken. We hebben met zonnepanelen, twee windmolens, waterbesparende maatregelen, we proberen ons afval zo veel mogelijk te verminderen… We zien dat mensen daar elk jaar beter mee meewerken.”

De medewerkers van festivals tonen doorgaans een betrokkenheid waar bedrijven in andere sectoren van dromen. “Mijn man (Walter D’Haese van PRG, dat licht, geluid en video levert voor events als Werchter, nvdr) zegt altijd dat het een beetje een circusfamilie is, iedereen kent iedereen, we zijn met elkaar verbonden. Dat komt ook omdat festivals mensen aantrekken die graag creatief bezig zijn, die van muziek houden en zich willen smijten. Ze hebben er meestal geen probleem mee ’s avonds laat of in het weekend door te werken. Zeker de jongste tien jaar merk ik ook dat er meer vrouwen op belangrijke posities in de festivalsector komen; in het beginperiode waren het allemaal mannen. Bij Live Nation zijn veel vrouwen aan het werk, ook in de productie, bij de podium- en decorbouwers, tot in kaderfuncties op directieniveau.

“Rock Werchter heeft internationaal gezien een belangrijke positie. We krijgen veel bezoek van andere festivals. Over het algemeen is er een goede verstandhouding tussen de festivalorganisatoren, we wisselen veel uit over zaken als productie en veiligheid. Sinds de beginjaren hebben we een lange weg afgelegd tot waar we nu staan. We hebben veel zelf moeten uitvinden en verzinnen, om dat vervolgens steeds meer te finetunen. Net zoals Tomorrowland een standaard heeft gezet in aankleding en beleving, hebben wij voor veel festivals een standaard gezet voor veiligheid, en ondertussen hebben we onze aankleding ook veel strakker getrokken dan vroeger. Elk jaar willen we weer beter doen. We kunnen niet nog meer tickets verkopen, maar willen op andere manieren onze festivals blijven ontwikkelen. Het is onze missie om artiesten en fans samen te brengen, om hen in de beste omstandigheden de livemuziek te laten beleven.”

2. Peter Decuypere, docent eventmarketing en oprichter Fuse en I Love Techno

Peter Decuypere is de oprichter van danceclubs als 55, Fuse en Fill Collins Club en van het festival I Love Techno, waarvoor hij samenwerkte met Herman Schueremans. Hij bestempelt zichzelf als ervaringsdeskundige voor evenementen en festivals, en doceert eventmarketing en eventduurzaamheid in Antwerpen. “Ik heb als tiener Jazz Bilzen nog meegemaakt. Daar stond wel iets als een podium en er waren groepen, maar enige service was er niet. Het was de tijd dat er op de dag zelf nog weleens werd gezegd dat een groep toch niet kon komen, dat soort toestanden. Herman was de eerste die er serieuze business in zag, die doorhad dat je succes kon hebben, als je een festival goed en stevig organiseerde, met veel service voor de bezoekers, zoals sanitair en catering. Als je een festival leefbaar wil maken, dat moet je ervoor zorgen dat je bezoekers terugkomen. Nu kopen mensen tickets terwijl de line-up nog niet vaststaat. Dan hebben ze vertrouwen in wat je doet.”

“Een ander deel van het succes is dat Schueremans van in het begin niet alleen het publiek, maar ook zijn artiesten goed in de watten heeft gelegd. Bekend is het verhaal dat hij ooit een weifelende Elvis Costello naar TW haalde, met de belofte dat hij vier racefietsen van Eddy Merckx zou krijgen. En ook Peter Gabriel liet zich overtuigen door enkele racefietsen, al waren het in zijn geval Colnago’s.”

“Sommige groepen zijn mee gegroeid met Rock Werchter en Schueremans. Denk aan Dire Straits, U2, Simple Minds, R.E.M. of Pixies. Die kwamen graag naar Vlaanderen. Herman programmeerde tijdens het jaar ook in zalen als de Brielpoort in Deinze of de Vooruit in Gent. Hij plande zeer verstandig, had snel een klein imperium, en kon zo een mooi aanbod uitbouwen, zowel voor de bezoekers als voor de artiesten.”

Toen Rock Werchter in 2001 werd overgenomen door het Amerikaanse Clear Channel was het al een succesvol, meerdaags festival op Europees topniveau, aldus Decuypere. “Naarmate het festival groeide, was het logistiek en financieel niet meer houdbaar het zowel in Torhout als in Werchter te organiseren. Het was een logische stap dat op één plek te doen, met meerdere festivaldagen. Op die manier dalen je productiekosten, kun je de inzet van middelen optimaliseren, en genereert je meer opbrengsten omdat mensen blijven kamperen en dat soort dingen. Iedereen won bij die overname. Schueremans had veel expertise, Clear Channel een groot netwerk.”

Decuypere werkte voor de organisatie van I Love Techno in Flanders Expo, waar op het hoogtepunt 35.000 dance-liefhebbers op afkwamen, intensief samen met Schueremans. Heeft hij veel van hem geleerd? “Zeker, hij is gewoon de meest clevere organisator. Hij dacht ongelooflijk goed na over de dingen. Toen het wat minder ging met I Love Techno, stelde ik voor de prijzen te verlagen. Herman adviseerde om dat vooral niet te doen. ‘Dan voelen mensen zich bedrogen, denken ze dat ze altijd te veel hebben betaald.’ Hij is een erg slimme en ook wel een beetje gewiekste zakenman. En hij is de absolute meester in productie, die is altijd tot in de puntjes verzorgd. Hij had een goede neus voor nieuwigheden. Ik herinner me nog de commotie die ontstond, toen hij voor het eerst Depeche Mode programmeerde, synthesizermuziek op een rockfestival! Of later nog Milk Inc. Hij durfde het ook aan toen ik voorstelde de dj Laurent Garnier op Werchter te programmeren in plaats van de hardrockband Guns N’ Roses, die afzegde op het laatste moment. Nu kijkt niemand er nog van op als Pommelien Thys op het hoofdpodium van Werchter staat. Hij heeft altijd veel voeling gehouden met de jongere generaties, en voeling met de sector, bij al zijn bedrijven. Hij kijkt goed rond en zal niet aarzelen iets te kopiëren als het ergens anders succesvol blijkt. Daar voelt hij zich niet te min voor, alles in functie van de bezoeker. Eigenlijk kan je moeilijk professioneler zijn dan Herman Schueremans.”

3. Hedwig De Meyer, oprichter en decennialang CEO van Stageco

Hedwig De Meyer was jarenlang CEO van Stageco, de wereldwijde marktleider in verplaatsbare podia, die uit Rock Werchter ontsproot. De Meyer en Herman Schueremans waren compagnons de route en tien jaar na Rock Werchter werd Stageco een bedrijf, dat een pioniersrol zou spelen in de festivalwereld.

“Er was niets, dus we moesten wel ons eigen ding doen. We begonnen podiums te bouwen en andere festivalorganisatoren kwamen ons vragen of ze dat podium konden huren. Dat is heel natuurlijk gegroeid, maar we hebben wel de kansen gegrepen. We waren snel een van de grotere. Dat betekent dat we meer financiële middelen hadden en konden investeren. De eerste echt grote tour waarvoor we het podium deden was Genesis in ’78, ik herinner me ook The Clash ergens tegen Luxemburg. Herman was beter in de programmering, ik ben gefascineerd door technologie. Bij de verkoop aan Clear Channel was het logisch dat Herman Live Nation Belgium zou leiden en ik Stageco. Dat is heel snel beslist, toen Herman en ik samen naar de luchthaven reden voor een afspraak met Clear Channel.”

“De echte professionalisering heeft zich pas doorgezet vanaf 2000. Sommige dingen had ik voorzien, andere helemaal niet. Ik had nooit gedacht dat dancemuziek zo groot zou worden en ook de impact van het internet zag ik niet aankomen. Die maakte dat de platenverkoop instortte en artiesten meer live gingen optreden. Dat was natuurlijk goed voor ons, wij groeiden mee. Onze omzet bedraagt nu 100 à 120 miljoen euro, in België hebben we 130 permanente medewerkers, met de internationale medewerkers erbij 240. Daarnaast hebben we 700 à 800 freelancers.”

“Het is ongelofelijk hoe snel video zich de afgelopen vijftien jaar heeft ontwikkeld. De lichtshows zijn bijna verdwenen, het is allemaal video. De geluidssystemen zijn ook veel gerichter. De entertainmentsector is altijd een laboratorium geweest voor technologie. De 360°-tour van U2 in 2009, met The Claw (een indrukwekkende tot dan ongeziene podiumconstructie, nvdr), steekt er voor mij bovenuit. Dat was technologisch heel verregaand, we hebben toen een serieus risico genomen, maar het is goed uitgedraaid.”
Twee jaar geleden, op zijn 68ste, gaf De Meyer de rol als CEO van Stageco door aan zijn neef Hans Willems. Die had al voor Stageco gewerkt, en nadien WiCreations opgericht, gespecialiseerd in bewegingstechnologie voor de eventsector. Maar de twee bedrijven combineren lukte niet. Willems leidt nu opnieuw WiCreations en Stageco werkt zonder CEO, maar wordt aangestuurd door een zeskoppig directiecomité met onder meer Hedwig De Meyer.

“De generatiewissel is een uitdaging, één voor één gaan de mensen die meegroeiden, van hun welverdiende pensioen genieten. In onze sector gaat het er niet zo strak aan toe als elders, en je bent creatief bezig. Wat me gelukkig maakt, is dat mensen nog altijd spontaan komen solliciteren bij ons.”

4. Kris Claes, gedelegeerd bestuurder van Voka Kamer van Koophandel Vlaams-Brabant

Als trouwe festivalganger trekt Kris Claes ook dit jaar naar onder meer Rock Werchter. Hij kent de ondernemers achter heel wat van de bedrijven die uit Rock Werchter zijn ontstaan of ermee zijn meegegroeid. “Stageco natuurlijk, maar ook onder andere het transportbedrijf Pieter Smit, het energiebedrijf Powershop, het licht- en geluidsbedrijf PRG Belgium, of kleine crewfirma’s. Allemaal zitten ze in de buurt. En uiteraard zijn er ook bedrijven van verderop bij betrokken, zoals het tentenbedrijf Veldeman Group in Bree.

“Die uit Werchter ontstane of met het festival meegegroeide bedrijven, zijn één voorbeeld van economische impact. Daarnaast is er ook de rechtstreekse impact van het festival, de podia die elk jaar worden opgebouwd, de impact op de horeca in de omgeving. Uit Nederlands onderzoek blijkt dat de economische impact van zo’n festival een multiple van 1,5 à 3 procent bedraagt van de omzet. Het festival heeft ook een voorbeeldfunctie die afstraalt op de hele economische gemeenschap. Denk bijvoorbeeld aan de verduurzaming van het festival, waar Rock Werchter ook andere bedrijven en partners bij betrekt.”
“En ten slotte is er de sterke merknaam en de internationale zichtbaarheid van het festival, die afstraalt op de hele regio Vlaams-Brabant en zelfs op Vlaanderen en België. Stageco bijvoorbeeld reist de wereld rond als podiumbouwer.”

Kris Claes wijst ook op de grote impact op het verenigingsleven, wat de cirkel mooi rond maakt want Rock Werchter is gegroeid uit de chiro. “Ongeveer 190 verenigingen leveren elk jaar meer dan 11.000 vrijwilligers en financieren zo in één klap hun hele werkjaar. Die gemeenschap rond het festival vinden wij belangrijk.”

Ook belangrijk in het kader van duurzaamheid is dat buiten de drie festivalweekends en de opbouw van het festival over drie maanden, Rock Werchter het festivalterrein heeft omgebouwd tot een in 2018 officieel geopend landschapspark. “Negen maanden lang is dat park toegankelijk voor elke recreant. Die lokale connectie is belangrijk. Het festival werkt ook zo veel mogelijk met lokale producten. Nog één punt dat ik wil vermelden is dat de waarde van festivals als Werchter meer is dan luisteren en kijken, het is de fysieke ontmoeting van mensen, het samenbrengen van mensen en generaties. Het is interessant te zien hoe festivals experimenteren om die ontmoeting en beleving ook digitaal te laten leven via immersieve ervaringen in een virtuele realiteit. Dat zal tot innovaties leiden en daar kunnen we in Vlaanderen sterk op inzetten. Onze ambitie met Voka is dat economische ecosysteem de komende jaren zichtbaarder te maken en de as tussen Antwerpen – denk aan Tomorrowland – en Vlaams-Brabant te versterken.”