Initiatief nemen, positief denken en humor

Gejaagd door het verkeer om kindlief weg te brengen, nog net die vergadering halen, gauw even bellen naar een zieke ouder. Voor veel werknemers is de combinatie van werk en privé een dagelijkse worsteling. “Werknemers kunnen zelf heel wat initiatieven nemen.”

“Werknemers lopen minder kans op stress of een burn-out wanneer ze een goed evenwicht vinden tussen hun werk en hun privéleven. Bovendien werken ze efficiënter en zijn ze loyaler tegenover hun werkgever.” Dat zegt Sara De Hauw, die aan de Vlerick Business School net een doctoraat beëindigde over het thema. De balans tussen werk en privé is relevanter dan ooit. Niet alleen omdat we langer aan het werk moeten blijven door de pensioenhervorming van de regering-Michel, maar ook omdat almaar meer werknemers uitvallen met psychische problemen. Zo bleek uit een studie van het Europees Sociaal Fonds eind vorig jaar dat de helft van de Belgen meer stress ervaart dan vijf jaar eerder. Vier op de tien wezen daarvoor naar de moeilijke combinatie werk-gezin.

Daarvoor zijn tal van oorzaken. Zo leggen we voor onszelf steevast de lat hoger. “Sociale media spelen daarbij een ontzettend grote rol. Zodra we onze Facebook-pagina openen, zien we hoe onze vrienden er ogenschijnlijk moeiteloos in slagen om veel te werken, vaak op vakantie te gaan, regelmatig te sporten of quality timedoor te brengen met de kinderen”, zegt De Hauw. Bovendien zijn er meer tweeverdieners dan pakweg dertig jaar geleden, waardoor veel gezinnen zich in bochten moeten wringen om de zorg voor kinderen en een uitgebreid sociaal leven te combineren met twee drukke carrières. Combineer dat met de economische crisis waardoor bij veel bedrijven ‘meer met minder’ het credo is geworden en er ontstaat een gevaarlijke cocktail. “Het is een problematiek waar ondernemingen nog te weinig aandacht aan besteden. Bovendien heeft de jongste generatie werknemers veel hogere verwachtingen. Zij zijn ook minder loyaal tegenover hun werkgever. Wie dan geen aandacht heeft voor het welzijn van werknemers, kan het lastig krijgen om nog gemotiveerd personeel aan te trekken”, zegt De Hauw.

Satellietkantoren

Almaar meer ondernemingen experimenteren daarom met telewerk om werknemers de kans te geven een of meerdere dagen per week thuis te werken. Of ze kunnen in de namiddag vroeger naar huis om de kinderen van school te halen en ‘s avonds vanuit de zetel nog wat verder werken. Sommige bedrijven combineren dat met satellietkantoren, zodat niet alle werknemers dagelijks de afstand naar het hoofdkantoor moeten afleggen. Ze kunnen naar een kantoor veel dichter bij hun woonplaats. Volgens De Hauw is dat een goede aanpak. “De vele uren in de file zijn voor veel werknemers een belangrijke bron van frustratie. Door mensen thuis te laten werken, kan je die al voor een groot stuk wegnemen. Satellietkantoren vormen een goede aanvulling op dat beleid, want sommige werknemers houden werk en privé liever strikt gescheiden.”

Bedrijven mogen volgens de onderzoekster niet de fout maken om één goedbedoelde maatregel meteen aan iedereen in het bedrijf op te leggen. “Je moet mensen vooral de vrijheid laten om te werken op de manier die voor hen het comfortabelst is. Ik geloof niet in de aanpak van sommige bedrijven om ‘s avonds het mailverkeer plat te leggen. Sommige mensen hebben er geen probleem mee als het werk en hun privéleven in mekaar overvloeien. Die mensen zullen graag om 16 uur vertrekken om de kinderen van de schoolpoort af te halen om om 21 uur nog even wat door te werken. Zij beschouwen dat niet als een aanslag op hun privéleven.”

Prioriteit

Het zijn niet alleen de ondernemingen die hun verantwoordelijkheid moeten opnemen. Het onderzoek van De Hauw maakt duidelijk dat het samenspel tussen de onderneming en de medewerker van cruciaal belang is om werk en privé met elkaar te verzoenen. “Vandaag ligt de nadruk vooral op wat de werkgever kan doen om de werkomgeving aan te passen. Toch kunnen werknemers zelf heel wat initiatieven nemen om hun persoonlijke balans te verbeteren”, zegt De Hauw.

Natuurlijk kan je op je eentje niet het bedrijf veranderen, maar dat neemt niet weg dat elke werknemer kritisch kan nadenken over zijn werkverdeling. De leidinggevende op voorhand op de hoogte brengen van mogelijke problemen — bijvoorbeeld als verschillende projecten op hetzelfde moment dreigen samen te komen — en samen naar een oplossing zoeken, daar komt het vooral op aan. “Dat heeft een veel positiever effect dan met een hoofd vol zorgen te wachten tot het vat overloopt en dan pas aan de alarmbel te trekken.” Voor die openheid moet plaats zijn in de onderneming. “Daarom moeten leidinggevenden een veilige werkomgeving creëren waar er plaats is voor werknemers om initiatief te nemen en samen te werken met collega’s. Dat geeft energie en zorgt er ook voor dat medewerkers zelf een veel positievere mindset krijgen”, zegt De Hauw.

Zelf initiatief nemen, positief denken en het gebruiken van humor als ontlading: het blijken de factoren met de sterkste positieve impact op de balans tussen werk en privé. En werknemers krijgen nog de raad om een prioriteitenlijstje op te stellen. “We kunnen niet tegelijkertijd de perfecte werknemer, partner, ouder, vriend of sportieveling zijn. Door duidelijke keuzes te maken en niet op elk vlak even hoge eisen te stellen aan jezelf, valt al meteen heel veel stress van de schouders.”

SVEN VONCK

“Je moet mensen de vrijheid laten om te werken op de manier die voor hen het comfortabelst is”