Hoogtij der middeleeuwen

Een leerjongen van Jan Van Eyck moet Anna afhalen, het model dat poseert voor het schilderij ‘Madonna met kanunnik Joris van der Paele’. Dat loopt mis en hij moet op zoek naar een nieuw model. Wat volgt, is een historische belevingsattractie die je met je vijf zintuigen in het Brugge van de late middeleeuwen onderdompelt.

Toegegeven, die knecht, dat is een verzinsel. Het werk ‘Madonna met kanunnik Joris van der Paele’ van Jan Van Eyck is dat allerminst. Het schilderij vormt de aanleiding voor een nieuwe toeristische attractie op de Markt van Brugge.

“Historium is een interactieve belevingsattractie die je laat kijken, horen, voelen, tasten en proeven van het Brugge in 1435”, vertelt gedelegeerd bestuurder Hans Vandamme. “Het verbindt de historische realiteit met een fijne liefdesgeschiedenis. Het verhaal wordt verteld door die knecht, ondertussen een oude man geworden, die op die bewuste dag in 1435 terugblikt.”

Bezoekers lopen tijdens een tocht van 35 minuten door zeven thematische kamers waarin decors, film, muziek en speciale effecten naadloos in elkaar overlopen. “Alle bezoekers aan Brugge vragen zich af hoe de mensen hier in de late middeleeuwen leefden. Hoe zag de haven eruit? Wat deden de mensen? Wat aten ze? Hoe rook en voelde het leven hier? Historium geeft een historisch verantwoord totaalbeeld als antwoord”, zegt bestuurder Henry Claeys.

We komen in de kamer waar kanunnik Van der Paele – de kale dikzak met het brilletje in zijn handen – natuurgetrouw naar ons zit te staren. Je krijgt meteen een schok, het voelt alsof je zelf een onderdeel van een tableau vivant bent. En die levensechtheid wordt uitermate ver doorgetrokken. “Special effects zorgen voor wind, geur en temperatuurschommelingen. Het sneeuwt zelfs. Animatronics (bewegende wassen beelden) laten het decor tot leven komen. En de muziek van Nicolas Lens – uitgevoerd door Brussels Philharmonics en een hedendaagse interpretatie van de muziek uit die tijd – ondersteunt de sferen die in de zeven themakamers worden opgeroepen”, zegt Claeys.

Gebundelde knowhow

Historium is het geesteskind van aanvankelijk vier vermogende West-Vlaamse families. Acht jaar geleden zaten de families Claeys en De Nolf (Roularta), Vandamme (Barco) en Brackx (Jetair) samen. Ze wilden een toeristisch initiatief opstarten dat Brugge extra glans zou geven en hun knowhow in de verf zou zetten: communicatie, technologie en toerisme. En natuurlijk moest het project ook een mooie return op de investering kunnen geven.

Toen Annemie Brackx later stierf, bleven nog drie families over. Ze pompten samen 10 miljoen euro in de nieuwe onderneming. “Daarnaast genieten we financiële en logistieke steun van de Vlaamse Overheid, Toerisme Vlaanderen en de provincie West-Vlaanderen. De stad ondersteunt ons toeristisch”, zegt Vandamme. Ook brouwerij Moortgat zag een unieke opportuniteit in het idee en tekent voor het Duvelorium. In dit Grand Beer Café kan je nagenieten van het spektakel. Dat moet een image branding voor Duvel worden, een mogelijk gouden idee dat de brouwerij bekendheid geeft bij massa’s buitenlandse bezoekers.

Aanvankelijk wilden de ondernemersfamilies Historium onderbrengen in een nieuwbouw bij het Oud Sint-Janhospitaal. Toen dat niet doorging, weken ze uit naar een voormalig administratief centrum op de Markt. Een ideale ligging, die volgens Claeys en Vandamme vanaf het eerste jaar zo’n 200.000 bezoekers moet opleveren. Elk jaar bezoeken 4 miljoen toeristen Brugge. Bezoekers moeten 11 euro betalen en kunnen best online reserveren, want een bezoek gebeurt in kleine groepjes die in vaste tijdslots binnen worden gelaten.

Wall Street uit de middeleeuwen

Inhoudelijk verklappen we niet veel, behalve dan dat het een spannend verhaal wordt, met een portie liefdesgeschiedenis en een fijne rol voor de groene halsbandparkiet van de kannunik. Dat die vogel in Van Eycks schilderij voorkomt, toont aan hoe kosmopolitisch Vlaanderen in de vijftiende eeuw was.

“Brugge was het Wall Street van het middeleeuwse Europa”, zegt Claeys. “Dit waren de gouden jaren voor Brugge. Het was een kantoorstad die als financieel centrum actief was. Handelaars kwamen uit alle hoeken van de wereld. De haven was daarbij een belangrijke draaispil. Geleidelijk werd het fysieke geld, muntstukken, vervangen door wisselbrieven, omdat daarmee gemakkelijker te handelen viel. Wie die wisselbrieven lang behield, kon er later soms meer mee kopen dan de waarde van het goed waar de brieven garant voor stonden. Zo ontstond speculatie.”

“Het ‘Huis ter Beurze’ was het allereerste beursgebouw ter wereld. Het huis behoorde toe aan de familie Van der Beurse, die er een herberg hield waar vooral Italiaanse handelaars logeerden. In de vijftiende eeuw groeide de herberg uit tot een drukke ontmoetingsplaats voor de handel in wisselbrieven. En zo ontstond uit de naam van de familie en van de herberg het woord ‘beurs’ zoals we dat nog kennen. Amsterdam en Londen volgden later het concept dat in Brugge was ontstaan.”

“Vooral luxeproducten, vaak exotische met hoge toegevoegde waarde, werden in Brugge verhandeld. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de kanunnik, die goede banden met Rome had, een dure parkiet bij zich heeft.” De vogel, die symbool stond voor de ziel van de mens, toonde ook zijn brede blik op de wereld en zijn rijke achtergrond.

Historium moet vanaf het eerste jaar winstgevend zijn. Want de families willen een return op hun investering. Wanneer de zaak break-even moet draaien, vertelt Vandamme niet. “In elk geval willen we jaar na jaar een deel van de winst reserveren voor het updaten van de inhoud en het innoveren van de technologie. Geen ‘tech om de tech’, maar wel techniek als hulpmiddel om de vijfzintuigenervaring zo rijk mogelijk te maken.”

AART DE ZITTER, FOTOGRAFIE THOMAS DE BOEVER

“Brugge was het Wall Street van de middeleeuwen”

Henry Claeys, Historium