Holy Smoke

De Australische regisseuse Jane Campion onderzoekt via haar rebels vrouwelijk hoofdpersonage wat mensen zo uniek, machteloos en kwetsbaar maakt.

Tien jaar na Sweetie (1989), keert Jane Campion terug naar de vitaliteit van haar opmerkelijk filmdebuut. Op het festival van Cannes werd Sweetie destijds als controversieel bestempeld. Vier jaar later (en na het schitterende An Angel at My Table) kreeg Campion op hetzelfde festival de Gouden Palm voor The Piano. Het commerciële succes van The Piano hinderde Campion evenwel niet om het minder toegankelijke, maar magistrale The Portrait of a Lady te maken. In Holy Smoke vinden we thema’s uit haar vorige films terug: familie, relaties, seksualiteit, ‘normaal’ en ‘abnormaal’, spiritualiteit en de strijd tussen de seksen.

Holy Smoke, dat Jane samen met haar zus Anna Campion schreef, opent met verpletterende sfeerbeelden van India. Ruth (de eerste grote rol van Kate Winslet sinds Titanic) valt tijdens haar reis in India onder de bezwering van een goeroe. Ze sluit zich aan bij zijn sekte en verbrandt haar retourbiljet naar Sidney. Haar familie lokt Ruth via een smoes terug naar Australië. Om haar van de bezwering af te helpen, wordt de hulp van PJ Waters, een professionele sekte-ontrukker (rol van Harvey Keitel) ingeroepen.

Van bij de openingsbeelden is Campions inventiviteit meeslepend. De manier waarop ze de mengeling van geuren, kleuren en chaos oproept, is zodanig fysiek dat de toeschouwer zich (samen met Ruth) de bedwelmende sfeer van India lijfelijk kan voorstellen. De cultuurshock bij de terugkeer naar de kitcherige netheid van het voorstedelijke Sidney is even ontnuchterend voor de kijker als voor het hoofdpersonage. Tot hier heeft Campion de toeschouwer op haar hand. Het inlevingsvermogen wordt echter op de proef gesteld eenmaal de zowel fysieke als geestelijke machtsstrijd tussen de macho PJ Waters en de zelfbewuste, naar authenticiteit strevende Ruth aanbreekt.

Campion heeft een hekel aan de verhelderende Hollywood-stijl. De evolutie van de personages schuilt bij haar in de dialogen en subtiliteit van de beeldregie. De vernedering van PJ en het medelijden van Ruth (dat haar bewust maakt van haar gevoelens) gebeurt bruusk en roept de nodige vraagstekens op. Ze worden in niet mis te verstane beelden verduidelijkt. Campions spetterende beeldregie bulkt van de verbeelding; soms narratief functioneel, soms als illustratie van een gevoel. Eenzelfde verbeeldingsrijkdom verwacht deze eigenzinnige cineaste van de toeschouwer. Holy Smoke is geen hapklare brok, wel het soort film dat bij elke visie betekenisvoller wordt.

piet goethals