Hof van Eden

De West-Vlaamse ondernemer Paul Gheysens investeerde enkele jaren geleden zijn privé-geld in een Poolse kerstboomplantage. Een van de grootste van Europa.

Polczyn Zdroj (Polen).

“En Yola, hoe loopt de verkoop van onze kerstbomen ?” vraagt Paul Gheysens van het Ieperse bouwbedrijf Ghelamco aan zijn Poolse rechterarm Yola Leonczyk. “Maak u maar geen zorgen, mijnheer Gheysens,” repliceert Yola meteen in pittig, met een Pools accent overgoten, Nederlands. “Zopas kregen we een order binnen uit Poznan voor 15.000 stuks. De voorbije dagen was ik in Duitsland : order geplaatst voor 14.000 exemplaren en cheque geïncasseerd.”

In de koude Poolse vrieslucht sleuren tientallen arbeiders met honderden kerstbomen naar de oplegger die het hele lot naar een verzamelpunt brengt. Paul Gheysens, die hier met zijn privé-geld investeerde, kijkt toe en kan tevreden zijn : “Vorig jaar brachten we er 35.000 aan de man. Dit jaar minimum 100.000, vermoedelijk een stuk meer. Nu, zes jaar na de aankoop van de plantage, zijn we er pas helemaal klaar voor. Als het echt moet, kunnen we tot 300.000 bomen op de markt brengen.”

Ondernemer Paul Gheysens stamt uit een landbouwersgezin. Zijn eerste job sloot aan bij zijn roots : tuinaanleg. Pas in 1983 werd hij bouwondernemer. “Diep van binnen is de liefde voor de natuur altijd blijven hangen,” geeft Gheysens toe. In 1991 kon hij van een Nederlandse investeerder de 40 jaar lopende rechten overnemen op het gebruik van een gigantische (1153 hectare) plantage in het noorden van Polen. “De Nederlanders zijn ongetwijfeld pientere zakenlui,” zegt Gheysens. “Maar als daar handenarbeid en grondige kennis van de natuur komt bij kijken, is het even moeilijker. Ik besloot vanuit het hart op het voorstel in te gaan. De gevraagde prijs en de mogelijke return waren aantrekkelijk.”

Jaar na jaar werd de Poolse “hof van Eden” klaargestoomd voor het vruchtgebruik. Vandaag telt de plantage, volgens een ruwe schatting van Paul Gheysens, 1.800.000 bomen. Even verderop worden op kilometers lange landbouwvelden asperges gekweekt, graan, tarwe, rogge en witte kool. “Het klimaat is hier hard, misschien hebben de Nederlanders dat wel onderschat,” zegt Gheysens. “Maar eenmaal je dat beheerst, is de Poolse grond rendabel.”

Na jaren van intensief zaaien, bewerken en voorbereiden, is het jaar 1997 omgedoopt tot het jaar één van de oogst. De vanuit West-Vlaanderen gecontroleerde firma naar Pools recht heeft een aanstekelijke en erg toepasselijjke naam voor de tijd van het jaar : X-Mas International. Ieperling Lode Declercq, die de zaken opvolgt in Polen, vertelt er een anekdote bij : “X-Mas International is de naam die de Nederlanders hadden gegeven. De Polen hebben dat altijd heel letterlijk uitgesproken. Ze hebben het niet over Christmas International, zoals je logischerwijs zou verwachten, maar wel over X-Mas. Grappig, maar wij spreken nu ook over X-Mas.”

De aanwerving van Yola Leonczyk (een naar West-Vlaanderen uitgeweken Poolse) in augustus van dit jaar, moet de expansie in goede banen leiden. De kleine kerstboomoogst van 1996 bleef integraal in Polen. Dit jaar wordt de lat verlegd : Polen blijft belangrijk, maar ook de Duitse markt wordt nu actief bewerkt. Zegt Yola Leonczyk : “Wij bieden onze oogst aan via de grootdistributie. We creëerden de vraag door onze aanwezigheid op beurzen en via advertentieruimte in vakbladen. Ook een zelfgemaakte folder die links en rechts werd opgestuurd naar potentiële klanten, miste zijn effect niet.”

Goedkope, kwalitatieve bomen

Naast Polen en Duitsland (die tekenen voor het leeuwendeel), wordt ook gemikt op bestellingen uit Frankrijk, Engeland, Oostenrijk, Italië, Scandinavië. Volgens Paul Gheysens kwam vanwege de Ardense kerstboomkwekers “de beleefde bede” om de Belgische markt niet actief te bewerken.

Poolse kerstbomen staan bekend om hun kwaliteit en hun goedkope prijs. Paul Gheysens : “De kwaliteit is de vrucht van een werk van jaren. Je moet perfect weten hoe je een kerstboom behandelt. Die knowhow hebben wij in huis. Onze sterkte bestaat erin dat dit mijn hobby is. De Poolse kerstbomen hebben, inzake kwaliteit, een groot voordeel op vele kerstbomen uit andere regio’s in Europa : de gevreesde rode spin, die bijvoorbeeld een permanent gevaar vormt voor de kerstboomoogst in de Belgische Ardennen, is hier onbekend. En qua prijs zijn we ook moeilijk te verslaan. De Poolse loonkost, zeg maar 65 frank per uur all in voor een arbeider, slaat alles.”

Naast de kerstbomen

vormt de groenteteelt het toetje op de Poolse landbouwtaart van X-Mas International : de asperges (200 ton op jaarbasis) zijn bestemd voor de Belgische markt, de gewassen (graan, tarwe en rogge) komen in Poolse handen terecht, de witte kool kan op massale vraag rekenen uit Rusland.

X-Mas International hoopt na zijn huidige “jaar één” goed te zijn voor om en bij de 100 miljoen frank aan omzet. Inmiddels wist Gheysens de vooralsnog gehuurde grond ook aan te kopen. X-Mas plant nu een verdere uitbreiding van zijn plantage, zowel in productaanbod als in oppervlakte. Complementaire samenwerking wordt daarbij niet uitgesloten. “We denken er ook aan onze knowhow inzake landbouw meer te valoriseren,” zegt Paul Gheysens. “Poolse boeren die privé willen opstarten, kunnen raad en daad best gebruiken.” Of Paul Gheysens straks ook een kerstboom uit Polen in zijn eigen woning, in de schaduw van de Kemmelberg, heeft staan ? “Ik vrees dat het een boom uit de Ardennen wordt, klassiek aangekocht op de Belgische markt.”

KAREL CAMBIEN

LODE DECLERCQ, YOLA LEONCZYK EN PAUL GHEYSENS (X-MAS INTERNATIONAL) De Poolse kerstboom is zonder meer de beste, zowel qua prijs als qua kwaliteit.