Hoe zakendoen in de snelst groeiende economie van Europa?

De afzettingsprocedure die tegen president Paksas van Litouwen loopt, doet het al slechte imago van het land geen goed. Toch zijn er zaakjes te doen in de snelst groeiende economie van Europa. : Vilnius (Litouwen)

A rturas Zuokas, de amper 33-jarige burgemeester van Vilnius, is topkandidaat om de populistische, maar in opspraak geraakte president van Litouwen, Rolandas Paksas, op te volgen. De voormalige oorlogscorrespondent – hij versloeg onder meer de Eerste Golfoorlog – is jong en dynamisch en weet wat er in het Westen te koop is. Hij is in zijn land het boegbeeld van een nieuwe politieke en economische elite die Wall Street-sigaretten rookt en luistert naar de muziek van Jennifer Lopez.

Die keurgroep richt haar blik resoluut naar het Westen. Het is niet toevallig dat het referendum over de toetreding tot de Europese Unie net in Litouwen op het grootste aantal jastemmers kon rekenen. Sinds kort is het land ook volwaardig lid van de Navo. Geen passief lidmaatschap overigens, want Litouwse eenheden zijn al actief in zowel Irak als in de Balkan.

Het ongeluk van Eddy Planckaert

Litouwen heeft echter nog altijd een kwalijke naam op het vlak van misdaad en corruptie. Meer dan één spoor van valsmunters en autodieven leidt naar de grootste van de Baltische Staten. Ook gewezen wielrenner Eddy Planckaert, die zijn winstpremies investeerde in de plaatselijke houtindustrie, kwam hier, letterlijk en figuurlijk, de man met de hamer tegen.

Dat nu uitgerekend de president boter op het hoofd zou hebben, komt dan ook erg ongelegen. Paksas zou banden hebben met het Russische misdaadmilieu en met de Russische geheime inlichtingendiensten.

“Elk land krijgt al eens te maken met een politiek schandaal, denk maar aan Nixon en Brandt,” probeert burgemeester Zuokas de toestand te minimaliseren. “Ondanks alles heerst er politieke stabiliteit in Litouwen. De afzettingsprocedure bewijst net dat de jonge democratische structuren in ons land goed werken.”

De entrepreneurs die zich niet laten afschrikken, doen ondertussen gouden zaken in de snelst groeiende economie van Europa. Prosper Eeckhaudt (59) is al jaren actief in de potgrondindustrie en is een van de Belgische pioniers in Litouwen. De beste basisgrondstof voor potgrond is turf en de Ledenaar wist dat er daarvan heel wat in Litouwen in de grond stak. Al in 1989 – pas op 6 september 1991 erkende de Sovjet-Unie de onafhankelijkheid van Litouwen – trok hij zijn stoute schoenen aan en ging op zoek naar leveranciers. Eeckhaudt liet zich niet afschepen door tegenwerkende admini-straties en importeert nu jaarlijks 20.000 kubieke meter turf of zowat tien vrachtwagens per week.

George, Oliver en Nicolas Ortiz gingen nog een stapje verder. In 1992 openden de drie Belgische broers hun eerste winkeltje in het oude stadscentrum van Vilnius. Een ware cultuurschok voor de Litouwers, want in plaats van in lange rijen te moeten aanschuiven voor een oude toonbank met daarachter een half leeg schap, konden ze nu zelf hun boodschappen uit de rekken halen en de verkopers waren er zelfs vriendelijk. Ondertussen is IKI – Litouws voor “tot de volgende keer” – uitgegroeid tot de tweede grootste supermarktketen van het land met een omzet die vorig jaar opliep tot 1,123 miljard litas (ruim 325 miljoen euro) en een personeelsbestand van ruim 5200 mensen.

“Onze expansie werd in de beginjaren serieus afgeremd door machtsmisbruik van onwillige apparatsjiks,” blikt George Ortiz terug. “Maar we hebben ons niet laten intimideren. Wanneer het al te gortig dreigde te worden, trokken we met onze grieven naar de pers, die voor ons een belangrijke bondgenoot was.”

De voorbije jaren is Litouwen in sneltreinvaart geëvo- lueerd naar een volwaardige markteconomie waar investeerders nu in de watten worden gelegd. Arturas Zuokas: “In Vilnius hebben we zelfs een speciaal programma voor investeerders ontwikkeld: Business Class for Business. Elke grote investeerder krijgt van ons een interne lobbyist aangewezen die ervoor moet zorgen dat alle deuren opengaan.”

Tegenwoordig is dan ook alles mogelijk in Vilnius. Zo duurde het amper negen maanden om Acropolis, een mega-shoppingcenter van maar liefst 80.000 vierkante meter met restaurants, een bioscoop en een heuse overdekte schaatspiste, uit de grond te doen rijzen.

Het wegennetwerk in Litouwen is beter dan in de omringende landen. Met Vilnius, Kaunas en Klaipéda is Litouwen ook de enige Baltische staat die meer dan één grote stad heeft. Klaipéda is een havenstad maar voorlopig zijn er nog geen regelmatige verbindingen met Belgische havens.

Gunstig belastingregime en goedkoop personeel

Gitanas Nauseda is een van de toplui van Vilniaus Bankas, een van de leidinggevende financiële instellingen in Litouwen en in handen van de Zweedse SEB Group. Nauseda ziet nog meer redenen waarom buitenlanders in zijn land moeten investeren. “Met een tarief van amper 15 procent genieten de bedrijven in Litouwen van een zeer gunstig belastingregime. Bovendien beschikt het land over goed opgeleid en goedkoop personeel.”

Het groeipotentieel van Litouwen is enorm. Het Lithuanian Department of Statistics schat dat de groei van het bruto binnenlands product voor 2003 zal uitkomen op maar liefst 8,9 procent. “Voor de komende drie jaren verwachten we een groei tussen 6,8 tot 7,5 procent,” aldus Nauseda. Opvallend is wel dat deze extreme groeicijfers geen aanleiding geven tot een accelererende inflatie. Integendeel, door de toegenomen interne concurrentie is het prijspeil vorig jaar gedaald. “Die concurrentie zal er de komende jaren wellicht niet minder op worden nu Litouwen toetreedt tot de Europese Unie,” vreest George Ortiz van IKI. Zo zou Lidl al concrete plannen hebben om deze nieuwe markt te betreden.

Litouwen is niet meteen een belangrijke handelspartner voor ons land. Toch is de export naar Litouwen tussen 1998 en 2002 bijna verdubbeld tot 181 miljoen euro. Ons handelsoverschot is daarmee opgelopen tot 70 miljoen euro. Vooral transportmaterieel, farmaceutische producten, kunststof, veevoeders en machines vinden er gretig aftrek. België importeert dan weer voornamelijk kleding, meststoffen en houtproducten.

De nakende toetreding tot de Europese Unie heeft haar effect niet gemist op het loonpeil in Litouwen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bijvoorbeeld de textielindustrie zachtjesaan opschuift naar Oekraïne en buurland Wit-Rusland. Gitanas Nauseda van Vilniaus Bankas vreest overigens ook dat de lokale voedingsindustrie – Litouwen is de vierde grootste kaasexporteur naar de Verenigde Staten – en de meubelindustrie op termijn niet bestand zullen zijn tegen de toenemende concurrentie. Hij verwacht ook dat er harde klappen zullen vallen in de landbouwsector, met de kleintjes op kop. Alle heil wordt hier dan ook verwacht van de nieuwe economie met activiteiten als bio- en lasertechnologie.

In het spoor van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland trok Flor Goyens van Sofimex eind vorig jaar mee op handelsmissie naar Litouwen. Zijn bedrijf produceert additieven voor de veevoederindustrie. “Litouwen is niet echt een landbouwland, maar we zijn al aanwezig in Polen. Vandaar dat we hier ook eens een kijkje komen nemen. De eerste contacten zijn alvast positief. Men praat hier beter Engels dan in Polen. Bovendien was iedereen stipt op de afspraak, wat het beste doet vermoeden voor hun betalingsgedrag.”

Dirk Van Thuyne

Elke grote buitenlandse investeerder in Litouwen krijgt een lobbyist die ervoor moet zorgen dat alle deuren opengaan.