Het blijft maar regenen. Wat betekent dat voor de teelten van onze landbouwers? “Het grote probleem is het geplant krijgen van de gewassen.”
Hoe precair is de situatie? We vroegen het aan Thijs Vanden Nest, onderzoeker bij het Instituut voor Landbouw, Visserij en Voedingsonderzoek (ILVO).
Zijn er al teelten die bedreigd of geraakt worden door de langdurige regenval?
THIJS VANDEN NEST. “Jawel. De maand april is natter dan normaal, al is dat niet zo uitzonderlijk. Maar vooral het feit dat er al zeven maanden op rij meer regen valt dan normaal, begint te wegen. Een teelt die heel duidelijk beïnvloed is, is het wintergraan. Er is veel minder van ingezaaid dan normaal. Vorig najaar zijn veel teelten heel laat in het veld geraakt. Met als gevolg dat van wintertarwe – wintergerst zal niet zoveel beïnvloed zijn – naar schatting in sommige streken amper 30 procent gezaaid is van wat normaal gepland was.
“Dat heeft een enorme invloed: als die wintergranen niet ingezaaid zijn, wil dat zeggen dat er iets anders moet komen in ‘t voorjaar. Nu hebben we wel wat opties, maar het probleem is dat voor een aantal gewassen de tijd begint te dringen. Men begint zich zelfs al af te vragen of het niet te laat. Naar vlas is er bijvoorbeeld veel vraag, maar we zijn bijna het stadium voorbij dat vlas nog gezaaid kan worden.
“Wat maïs en aardappelen betreft, daar zouden we nu echt mee moeten kunnen beginnen. Daar is links of rechts wel iets geplant, maar dat is minimaal ten opzichte van waar we normaal zijn. Omdat het vorig najaar zo nat is geweest, is op veel percelen het gewas soms blijven staan of zitten er erg diepe rijsporen in het veld. Het water blijft daarin staan en daardoor is het nog moeilijker om in het voorjaar op tijd te beginnen.”
Langdurige vochtigheid kan leiden tot de ontwikkeling van schimmelziekten zoals Phytophthora (aardappelziekte). Is daar nu ook sprake van?
VANDEN NEST. “Neen. Phytophthora is voornamelijk actief zodra het blad bovengronds staat, maar nu zijn we nog niet aan het planten van de aardappelen. Het grote probleem is op dit moment niet zozeer schimmels, maar vooral het geplant krijgen van de gewassen. Plus – heel specifiek voor aardappelen – doordat vorig jaar zo slecht was, is er ook heel weinig pootgoed. Zelfs boeren die wat meer aardappelen wilden planten omdat ze geen wintertarwe konden zaaien, raakten soms niet aan pootgoed of slechts van lagere kwaliteit, met meer risico op virusziekten.
‘Als het nu onmiddellijk stopt met regenen, denk ik dat we in veel regio’s en op veel percelen minstens een week droog weer nodig hebben vooraleer dat we nog maar kunnen beginnen’
Thijs Vanden Nest (ILVO)
“In september waren er veel aardappelvelden die landbouwers toen niet wensten te oogsten, omdat ze schrik hadden van de hoge temperaturen. Bij hogere temperaturen is het moeilijker om aardappelen te bewaren, zeker voor lange termijn. Maar rond midden oktober is het beginnen te regenen en is het niet meer gestopt. Veel van die aardappelen zijn in zeer slechte omstandigheden geoogst. Ook in oktober, november, december, zelfs in januari zijn er nog landbouwers geweest die geprobeerd hebben aardappelen te oogsten. Maar in iedere streek zijn er wel percelen te vinden waar veel is blijven staan omdat het niet lukte om de aardappelen uitgereden te krijgen.
“Ook wat suikerbieten betreft, is er een paar honderd hectare blijven staan. De machines raakten er gewoonweg niet door.”
Is er sprake van bodemerosie of van een verdichting van de bodem?
VANDEN NEST. “Bodemverdichting betekent dat de bodem zodanig samengedrukt wordt dat water er moeilijk in infiltreert. Dat is zeker gebeurd in het voorbije najaar, en daar dragen we nog altijd de gevolgen van. Bodemerosie betekent echt grondverlies van het perceel. Dat klinkt contradictorisch, maar dat is gewoonlijk heel sterk in de periode dat er hevige regen is, na het zaaien of planten. Dikwijls is dat in België eerder binnen een maand of zo als alles gezaaid en geplant is. Er zal zeker erosie zijn, maar ik zou die nu niet zo speciaal hoger inschatten dan anders. Maar de bodemverdichting zal wel belangrijk zijn dit jaar. “
Veel gewassen zijn gewoon nog niet geplant kunnen worden, begrijp ik.
VANDEN NEST. “Dat klopt. Dat zien we hier ook rondom ons, op ILVO. We hebben een boerderij van 200 hectare te bewerken. Op dit moment is er vier hectare zomergraan gezaaid en vijf hectare aardappelen. Voor de rest liggen wij volledig stil. Op veel plaatsen is ook de bemesting totaal nog niet uitgevoerd.”
Wat nu?
VANDEN NEST. “Stel dat we morgen zouden kunnen beginnen met het planten van maïs en aardappelen, dan kunnen we die schade nog beperken. Als het nu onmiddellijk stopt met regenen, denk ik dat we in veel regio’s en op veel percelen minstens een week droog weer nodig hebben vooraleer dat we nog maar kunnen beginnen. Tegen dan zijn we al bijna half mei. Tegen dat je dan kunt beginnen bemesten, ploegen, zaaien, dan zijn we weer 15 mei. Dat heeft toch stilaan een weerslag op het opbrengstpotentieel van een aantal gewassen.”
