Hoe een Vlaams fotobedrijf in alle discretie werd verkocht

Uit respect voor zijn personeel weigerde Herwig De Locht zijn fotobedrijf aan een grote jongen te verkopen. Twee van zijn voormalige luitenanten mochten Elka Color wel overnemen en zij zullen de eigenzinnige koers voortzetten.

Als je er ooit aan denkt om je bedrijf te verkopen, dan mag je dat niet doen aan Kodak, maar enkel aan mij,” vertrouwde Johan Mussche, de inmiddels overleden topman van fotobedrijf Spector, jaren geleden toe aan Herwig De Locht. De man achter Elka Color – de naam staat voor Eerste Limburgse KleurenAfwerkcentrale – is zonet 65 geworden, maar hij heeft er nooit aan gedacht om zijn 37-jarige geesteskind aan een grote speler te verkopen. “Voor mij was dat nochtans de gemakkelijkste oplossing, maar dan zouden de activiteiten hier in Bilzen wel al lang opgedoekt zijn en dat kan ik mijn trouwe medewerkers toch niet aandoen,” verklaart Herwig De Locht zijn eigenzinnige beslissing.

Geen betweterige schoonmoeder

Met de continuïteit in het achterhoofd heeft de Limburger zijn bedrijf zonet overgelaten aan commercieel directeur Jo Frantzen (41) en financieel directeur Mark Croux (38). Om de overname financieel haalbaar te maken voor de jonge veulens, blijft het gros van de activa wel in handen van De Locht, maar de operationele activiteiten zitten voortaan onder de vlag van het pas opgerichte Elka Image, dat gecontroleerd wordt door de twee trouwe luitenanten die samen al meer dan 25 jaar ervaring bij Elka Color kunnen voorleggen.

Herwig De Locht zal niet meteen verhuizen uit de sobere woning die zich op het bedrijfsterrein bevindt, maar hij zal er zich wel voor hoeden om zich als een betweterige schoonmoeder te gedragen. Operationeel verdwijnt hij van het toneel, zijn rol beperkt zich voortaan tot die van adviseur in het pas opgerichte adviesorgaan.

Samen met zijn echtgenote bouwde Herwig De Locht de fotowinkel van zijn schoonouders uit tot een van de grootste fotolabo’s van het land, enkel Spector is nog groter. Elka Color bezet een unieke plaats in het fotolandschap, want het richt zich uitsluitend tot de vakhandel. Met ruim 50 miljoen fotoafdrukken is het in dat segment naar eigen zeggen de evenknie van Spector, maar het Wetterse bedrijf is daarnaast ook actief in de grootdistributie en is bovendien autoritair marktleider in het postordersegment.

Gestoei in de grootdistributie

Dat de vakhandel klappen krijgt, houdt echter een belangrijk risico in voor Elka Color. “Concrete cijfers hebben we niet, maar het is duidelijk dat steeds meer fotografen afstappen van de klassieke gemengde vakhandel die bestaat uit een studio met winkel. Wegens de grote concurrentie van branchevreemde bedrijven en het internet valt er niks meer te verdienen met de verkoop van apparatuur of de ontwikkeling en afwerking van foto’s. Wel komen er jaarlijks nog zelfstandige fotografen bij, zij het veelal in bijberoep,” schetst Nikki Huts, nationaal secretaris van de Nationale Vereniging van Beroepsfotografen de razendsnelle evolutie in de sector.

Ondanks alles denkt men er bij Elka Color absoluut niet aan om zich ook op het terrein van de grootdistributie te wagen en zich te gaan meten met internationale grootheden als CeWe Color (kind aan huis bij onder andere Kruidvat, Media Markt en Delhaize) en Fuji. “Het voordeel van exclusief met de vakhandel samen te werken, is de stabiliteit,” zegt Jo Frantzen. “Op die manier ontsnappen wij aan het gestoei met de prijzen in de grootdistributie.”

Met het hoofdkwartier op een boogscheut van Maastricht is het niet verwonderlijk dat 15 % van de omzet van Elka Color uit Nederland komt. “Toch is dat een andere markt, want zelfs in de vakhandel woedt er daar een echte prijzenoorlog,” weet Jo Frantzen.

Knauw in het personeelsbestand

De overgang van analoog naar digitaal heeft ook het businessmodel van Elka Color zwaar op de proef gesteld. De situatie is algemeen gekend: er worden meer foto’s dan ooit genomen, maar de meeste blijven plakken op de harde schijf. “Experts gaan ervan uit dat slechts 20 % van alle digitale foto’s buitenshuis geprint worden, maar ik heb ook al andere cijfers gezien,” vertolkt Tonny Van Doorslaer, gedelegeerd bestuurder van Spector, de onzekerheid in de sector.

In eigen land voerde onderzoeksbureau TNS Dimarso begin 2005 een enquête uit waaruit bleek dat amper een derde van alle digitale foto’s buitenshuis worden geprint (zie diagram: Slechts een derde van digitale foto’s buitenshuis geprint). Jo Frantzen en Mark Croux hebben al die studies ook gelezen, maar in de beste kmo-traditie geven zij er de voorkeur aan om hun bedrijf te leiden vanuit het buikgevoel.

Als gevolg van de digitale omwenteling moesten alle fotofinishers recentelijk hun organisatie aan de nieuwe omgeving aanpassen. Spector brak daar bijna zijn nek op, maar dankzij de kapitaalverhoging van eind 2005 heeft het beursgenoteerde bedrijf weer wat ademruimte. Bij een kleinere organisatie als Elka Color verliep de transitie minder bruusk. Zo kon het bedrijf de laatste drie boekjaren telkens met nettowinst afsluiten. Toch sneuvelde in die periode een derde van het personeelsbestand, waardoor er nu bij de Elkagroep nog 150 mensen aan de slag zijn. Ook de omzet zakte fors, maar financiële man Mark Croux rekent erop dat de omzeterosie dit jaar zal stilvallen.

Om het risicoprofiel te verlagen, ging Elka op zoek naar extra activiteiten die complementair zijn met de fotofinishing. Zo kunnen de vakhandels bij Elka Color terecht voor allerlei fotogebonden producten als kaders, albums, filmpjes en geheugenkaarten. De groothandelsfunctie tekent al voor 30 % van de omzet. Digitale camera’s zitten niet in het assortiment, maar daar heeft Jo Frantzen heel wat goede redenen voor. “In de eerste plaats zijn de marges minimaal. Bovendien zijn de meeste vakhandels aangesloten bij een aankoopgroepering, waar ze betere voorwaarden kunnen krijgen.” “Gezien de razendsnelle evolutie is het ook een risicovolle business. Voor je het weet, blijf je zitten met een verouderde, onverkoopbare voorraad,” vult Mark Croux aan.

Soigneer de kaskoe

Ondanks de digitale revolutie worden er nog steeds meer analoge dan digitale foto’s geprint. Het is dan ook opvallend dat haast geen enkele speler zich nog bekommert om dat analoge fotosegment. “Er zal zeker een restmarkt blijven, al weet niemand hoe groot die zal zijn. Weet je dat wegwerptoestellen nog altijd marktaandeel winnen?” zo verklaart Jo Frantzen waarom Elka Color als een van de weinige nog promoties lanceert voor analoge afdrukken. “De analoge markt is een pure kaskoe en op de schoolbanken hebben ze ons altijd geleerd dat we die zo lang mogelijk moeten soigneren.”

Elka Color profileert zich nadrukkelijk met zijn service. Zo moet de analoge klant binnen 24 uur over zijn foto’s beschikken, wat een logistiek huzarenstukje vereist. Na sluitingsuur gaan de veertig koeriers op pad om bij de vakhandels de filmrolletjes op te halen. ‘s Nachts worden de foto’s ontwikkeld en afgedrukt, in de loop van de voormiddag vertrekken de koeriers al terug richting vakhandel met de afgewerkte foto’s. Elka Color doet dit in eigen beheer, weliswaar in een aparte vennootschap, Foto Service.

De opkomst van de digitale fotografie maakt deze service minder belangrijk. Omdat hij zijn digitale vakantiekiekjes al onmiddellijk op de pc kan bekijken, is de klant veel minder gehaast om zijn afgedrukte foto’s in handen te krijgen. “Het is natuurlijk een vrij dure service, maar voorlopig stellen we die niet in vraag. Wel zullen we die moeten aanpassen aan de economische realiteit. Misschien kunnen we dat opvangen door nieuwe activiteiten te ontwikkelen, misschien in de postorderbranche.” Jo Frantzen laat het achterste van zijn tong niet zien.

Dirk Van Thuyne