Hoe China via een stille oorlog de VS aan het inpalmen is

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer.

Reacties: visienoels@trends.be

(*) China’s Food and Agriculture: Issues for the 21st Century, Fred Gale, U.S. Department of Agriculture, http://www.ers.usda.gov/publications/aib775/aib775.pdf

e sterke opkomst van China zorgt stilaan voor spanningen. Op economisch vlak is het land Japan voorbijgestoken. Hierdoor laait de oude rivaliteit tussen de twee Aziatische grootmachten weer op. En China is ook een rivaal aan het worden voor de Verenigde Staten.

Voorlopig manifesteert de zenuwachtigheid zich vooral op economisch vlak. China is op weg om de plaats van Frankrijk over te nemen als meest bekritiseerde natie in de VS. Het verlies van miljoenen industriële jobs wordt toegeschreven aan China. Ook dumping is een veel gehoorde kritiek in de VS. De Amerikanen vergeten wel dat 60 % van de Chinese export via buitenlandse multinationals – vaak zelfs Amerikaanse – naar de VS komt. De Amerikaan wil steeds goedkopere producten om zijn consumptie-obesitas te voeden. Wal-Mart, de grootste Amerikaanse winkelketen, koopt zoveel goederen in China dat het een belangrijkere handelspartner is voor China dan Australië, Canada of Rusland!

China levert niet alleen goedkope producten aan de Amerikaanse consument, maar is ook zijn belangrijkste financier geworden. Ook hier heeft China de rol overgenomen van Japan, dat jarenlang de belangrijkste koper van Amerikaans schuldpapier was (zie grafiek).

De appetijt van China naar Amerikaans overheidspapier is recent echter sterk teruggevallen. China is waarschijnlijk ook tot het inzicht gekomen dat een lage rente en een hoog muntrisico geen goede combinatie vormen. Het land heeft nu zijn zinnen gezet op andere dollaractiva.

Stofzuigers en olie. Als je jaren alleen maar water drinkt, heb je wel eens zin in champagne. China kan het zich veroorloven en heeft de smaak te pakken. Het begint nu Amerikaanse bedrijven te kopen. Zo heeft Haier, een Chinese producent van huishoudapparaten, een bod gedaan op Maytag, de producent van de Hoover-stofzuigers.

Enkele dagen later bracht het overheidsgecontroleerde oliebedrijf CNOOC een bod uit op Unocal, het negende Amerikaanse oliebedrijf. Niet alleen was die deal tienmaal groter dan die op Maytag, maar stofzuigers zijn ook minder strategisch dan olievelden. De Chinezen hebben hun huiswerk trouwens goed gemaakt. Unocal is actief in verschillende ‘moeilijke’ markten, zoals Azerbeidzjan, Myanmar en Indonesië. Het bezit ook olievelden in de Golf van Mexico, Thailand en Alaska, en heeft oliereserves ter waarde van 1,7 miljard vaten.

Braafjes overheidspapier kopen is één ding, maar een graai doen naar de Amerikaanse kroonjuwelen is nog iets helemaal anders. En dus trachten de Amerikanen het bod tegen te houden op strategische gronden. Unocal zelf heeft zijn activiteiten kunnen uitbouwen in het buitenland door een beroep te doen op de vrije markt en de overtuigingskracht van de dollar. Nu buitenlanders dezelfde spelregels en wapens in de VS hanteren, worden echter plots allerlei uitzonderingen ingeroepen.

Sun Tzu indachtig. Natuurlijk is dit voor China meer dan een diversificatie van zijn dollaractiva. Er schuilt wel degelijk een strategische agenda achter. Al jaren is de Chinese overheid bezig om heel geduldig haar primaire behoeften voor de lange termijn te verzekeren. Vooral de nijpende voedselvoorziening heeft daarbij aandacht gekregen. China speelt trouwens ook een belangrijke rol in de aanmaak van genetisch gewijzigde gewassen (*).

De afgelopen jaren heeft China echter in alle stilte ook zijn energiebelangen uitgebouwd. De Chinese oliebedrijven CNPC, Sinopec, CNOOC en PetroChina hebben miljarden dollars geïnvesteerd in olie- en gasvelden over de hele wereld. Dat gebeurde de afgelopen twee jaar bijvoorbeeld in Angola, Sudan, Iran, Saudi-Arabië en Indonesië. China kocht ook delen van de belangrijke teerhoudende zanden in Alberta, Canada. En nu verwerft het doelgericht een Amerikaans oliebedrijf. Vanaf dit jaar begint het trouwens strategische oliereserves aan te leggen, net zoals de VS…

Al die stappen maken de Amerikanen behoorlijk nerveus, vooral omdat het ook ruikt naar een Chinese drang om een echte supermacht worden. China heeft echter geen traditie van expansionisme. Het heeft tijdens zijn geschiedenis nooit troepen naar het buitenland gestuurd. Het land houdt vast aan de filosofie van Sun Tzu. Die schreef in 500 voor Christus in zijn boek The Art of War: “de vijand onderwerpen zonder te vechten, is de opperste krijgskunst”.

Het is effectiever om op een chirurgische manier activa te kopen dan ervoor te moeten vechten. Warren Buffett, een van de rijkste mensen in de VS, verklaarde vorige week op de zakenzender CNBC dat dit alles een onvermijdbaar gevolg was van het Amerikaanse spaartekort. “Als je meer consumeert dan produceert, moet je aanvaarden dat je beetje bij beetje je land wegschenkt.”

Buffett zelf heeft die evolutie blijkbaar al jaren geleden zien aankomen, want hij kocht zelf een miljardenbelang in… PetroChina.

Geert Noels