Hitler, de socialist

In 1933 werden in Duitsland 300.000 huwelijken meer gesloten dan in het jaar voordien. Het aantal zelfmoorden onder jongeren viel in de eerste zes jaar van Hitlers regime van 1212 naar 290. Een daling van 80 %. Duitsland herwon zijn optimisme onder de Führer. Hitler slaagde daarin omdat hij een Duitse vorm van socialisme introduceerde. Meer dan Caroline Gennez en co willen weten of toegeven. De eenpansgerechten, een vroege variant van de hongermaaltijden met rijst en ‘fair trade coffee’ van Oxfam en 11.11.11, waren rituelen waaraan de landsleiding met volle goesting deelnam als eerbetoon aan de Duitse arbeiders (motto: Ehret die Arbeit und achtet den Arbeiter).

Boeken over politiek liggen niet meteen boven in uw stapeltje? Maak een uitzondering voor Duits socialisme. Het falen van de sociaal-democratie en de triomf van het nationaal-socialisme van J.A.A. van Doorn. In Nederland, de auteur (82) is daar een gereputeerde historicus en socioloog, zat het boek continu bij de Beste Boeken van 2007. Zijn late tour de force heeft waarde voor België, want hij toont waarom een Sammelpartei als het Vlaams Belang met haar rommelige leer en haar volkse tot proletarische bemanning successen haalt. En waar die triomf ontbreekt bij discussiërende en kosmopolitische partijen als de sp.a. Zijn late krachttoer heeft waarde voor een nieuwe generatie van lezers, kiezers en zoekers in Vlaanderen die voetstoots het verhaal over de heroïek van links slikt. Zijn late krachttoer mag er ook zijn om de verwijzingen naar het medevaderschap van nationaal-socialistische initiatieven – cultuur voor de arbeiders, cruiseschepen voor hun mediterrane vakanties – van een erudiete en internationaal gereputeerde Belg: Hendrik de Man, plansocialist én collaborateur.

Zoals Mussolini begon als kampende socialist en de Italianen twee decennia meesleepte (het communisme en socialisme kregen hem niet klein ondanks hun zelfverklaarde heldenrol), is Hitler het charismatische genie dat in de zes jaar voor de Tweede Wereldoorlog met instemming van zijn landgenoten de eer van Duitsland herwon (na het nationale trauma van 14-18), zorgde voor tewerkstelling, lotsverbondenheid onder de jeugd, diplomatieke triomfen en een paraat leger. Het succes van Hitler, toont Van Doorn zorgvuldig aan, was grotendeels mogelijk door het getheoretiseer en het gechicaneer van de oude mannen van de SPD, de eerste socialistische partij ter wereld. De SPD werd gegijzeld door de internationalisten en die keken tegelijk neer op een Duitse invulling van het socialisme en op het plebs van de NSDAP (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei). In tegenstelling tot de gauchistische propaganda voor, tijdens en na de oorlog was de NSDAP geen instrument van de kanonnenkoningen of het grootkapitaal – dus een contrarevolutie uit de marxistische bijbel – maar een tak van de socialistische eik naast de sociaaldemocratie en het communisme. De bruinhemden van Hitler knokten de beurs van Frankfurt kort en klein uit protest tegen het kapitalisme.

J.A.A. van Doorn is lang niet de eerste die de socialistische pedigree van het nazisme ontbloot (Friedrich Hayek deed hem dat als ultraliberaal voor in 1944 met de The Road to Serfdom), maar hij peilt dieper en met verse bronnen. (T)

J.A.A. van Doorn, Duits socialisme, Het falen van de sociaal-democratie en de triomf van het nationaal-socialisme, Mets & Schilt, 2007, 316 blz., 29,90 euro.

Frans Crols