Het renteraadsel

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer.

visienoels@trends.be

(°) Remarks by Chairman Alan Greenspan. Central Bank Panels Discussion, To the International Monetary Conference, Beijing, June 6, 2005. http://www.federalreserve.gov/boarddocs/speeches/2005/ 20050606/default.htm

De beste beleggingstip vandaag? Bespreek met uw bankier een herfinanciering van uw hypothecaire lening. De lange rente heeft immers een nieuw dieptepunt bereikt in Europa. Die lage rente is goed nieuws voor gezinnen met bouwplannen. De lage rente staat kopers van vastgoed toe om méér te lenen. Maar de prijzen stijgen proportioneel nog meer. Gezinnen moeten zich dus meer in de schulden steken om dezelfde woning te kunnen verwerven. In Europa is sinds 2001 de geldhoeveelheid 18 % méér gestegen dan de economie. Die evolutie weerspiegelt de sterke kredietgroei en de roodgloeiende vastgoedmarkt in verschillende Europese landen.

Dat de rente in Europa extreem laag is, verbaast natuurlijk niemand. Voor de meeste economen is het Oude Continent de zieke man van de wereldeconomie. Maar dat ook de rente in de VS onder de 4 % is gedaald, vinden ze allen onverklaarbaar. Een raadsel of in het Engels een conundrum. Ook de bekendste econoom van allemaal kan het niet verklaren.

Greenspans renteraadsel. Ik zal hem missen. Binnen zes maanden gaat hij immers definitief met pensioen. Alan Greenspan, de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, zal op de vooravond van zijn tachtigste verjaardag afscheid nemen. Volgens zijn eigen woorden zal een latere groeivertraging nooit in zijn schoenen geschoven moeten worden. Nog zeven maanden volhouden dat de Amerikaanse economie heel sterk is gebleken na de aanslagen van 11 september 2001. Nog 28 weken zwijgen over de grootste zeepbel in de geschiedenis van de wereldeconomie. Nog 210 dagen om het renteraadsel op te lossen: waarom is de rente in de VS zo laag vandaag?

In zijn speech van 6 juni 2005 (°) overliep Greenspan de mogelijkheden. De rente zou een groeivertraging kunnen inprijzen. Een mogelijkheid die hij onmiddellijk verwierp. Een tweede mogelijkheid zou het gedrag van pensioenfondsen kunnen zijn. Zij trachten meer en meer langlopende activa te kopen om de toekomstige pensioenverplichtingen te garanderen. Maar, zo stelt Greenspan, dat debat is niet nieuw en verklaart dus ook de recente rentedaling niet.

Ook de aankopen van obligaties door (Aziatische) centrale banken is een andere hypothese die voor de voorzitter van de Federal Reserve niet overtuigend is. Een laatste populaire verklaring is de globalisatie, die de prijzen van heel wat producten heeft doen dalen. Maar ook dat is geen afdoende verklaring voor Alan. Wat dan wel de reden is, komen we niet te weten.

Don’t mention Japan. De speeches van Greenspan zijn zoals een bikini. Wat ze tonen, trekt de aandacht en daarover wordt gediscussieerd. Maar wat ze verhullen, is misschien nog belangrijker. Greenspan spreekt niet over de echte inzet van de Amerikaanse rentepolitiek in de afgelopen vijf jaar. Het ging erom een Japans scenario te vermijden. De Amerikaanse centrale bank was bevreesd om dezelfde fouten als de Japanse te maken. Daarom deed ze de rente sneller dalen na de aandelenkrach (zie grafiek), maar wilde ze ook veel sneller de rente opnieuw normaliseren.

Greenspan verhult zijn vrees voor een terugkeer van het deflatiescenario. Het is not done om het Japanse post-bubble-tijdperk te vergelijken met het Amerikaanse. De centrale banken kunnen dan wel de korte rente beïnvloeden, over de lange rente hebben ze maar een beperkte invloed. Het gedrag van de Amerikaanse lange rente is vandaag nochtans perfect te verklaren door een latente vrees voor de terugkeer van deflatie. Het pad van de Amerikaanse lange rente is vandaag net hetzelfde als dat van Japan tien jaar geleden.

Ook de aandelenmarkten zijn nog niet verlost van de Japanse nachtmerrie. Niettegenstaande het herstel van Wall Street, blijft het Japanse post-bubble-patroon nog steeds erg gelijklopend.

Volgende groeivertraging echte test. De echte test voor de Amerikaanse economie is de volgende groeivertraging. Greenspan verklaarde vorige week dat die er alleszins nog niet aankomt, maar de cijfers spreken hem tegen. De vertrouwensindicatoren naderen een krimpzone voor de economie. De Amerikaanse banengroei valt terug. Die groeivertraging is een wereldwijd fenomeen.

Het doet me denken aan de slogan van de sequel van de film Jaws: “Net toen je dacht dat je veilig was in het water, komt het gevaar terug.” Zo is het ook met het deflatiemonster. De kans is evenwel groot dat Greenspan dan zelf niet meer in het water zal zitten.

Geert Noels