Het reactorhart van het socialistisch apparaat

Sinds de vorming van de regering-Michel zijn haar beslissingen nog het vaakst bekendgemaakt door de Parti Socialiste. De oppositiepartij slaagde daarin dankzij haar talrijke contacten, maar vooral ook dankzij de expertise van het Institut Emile Vandervelde, de studiedienst waar andere partijen jaloers op zijn.

Wie gaf de eerste persconferentie over de begrotingsplannen van de regering-Michel? Elio Di Rupo, twee dagen na de regeringsverklaring in de Kamer. De dag voordien had minister van Begroting Hervé Jamar (MR) eindelijk de cijfertabellen uitgedeeld waar de oppositie om gevraagd had. De volgende morgen al gaf de PS details vrij over maatregelen die de meerderheid had uitgedacht. Niets van wat toen gezegd werd, is sindsdien ontkend. Hetzelfde geldt voor de begroting van de gezondheidszorg voor 2015. Precieze informatie daarover kwam van een communiqué van de PS, die op de hoogte was gebracht door het ziekenfonds.

Al die technische expertise zit verborgen in het Institut Emile Vandervelde (IEV), het studiecentrum van de partij. Waarin verschilt het van de studiediensten van de andere partijen? In de eerste plaats door zijn omvang. Met zijn 19,9 voltijds equivalenten, onder wie veertien adviseurs, heeft de PS van alle partijen veruit de grootste studiedienst.

Een voor allen

Een fundamenteel kenmerk van het IEV is dat het een centrale plaats inneemt in de partij. “Het is het hart van de reactor”, lacht een habitué van de socialistische kabinetten. De missie van andere studiediensten is vooral toekomstgericht. Ze proberen de toekomstige uitdagingen te verkennen, een ideologische lijn uit te stippelen of te moderniseren, maar ze zijn weinig of niet betrokken bij het dagelijkse politieke bedrijf.

Het IEV is voor alles een technische steunpilaar voor het socialistische apparaat. “Die intellectuele-oorlogsmachine ondersteunt en informeert de verkozenen”, verduidelijkt Guillaume De Walque. Voordat hij woordvoerder van toenmalig premier Elio Di Rupo werd, was hij adviseur bij het IEV. “Het is een zeer belangrijk stuk op ons schaakbord. Het staat ten dienste van iedereen, van de ministeriële kabinetten, de parlementaire fracties, maar ook van lokale verkozenen.”

De adviseurs van het IEV moeten, binnen het uur of daaromtrent, elementen kunnen aanreiken om een politieke tegenstrever van antwoord te dienen of op de proppen komen met een ultiem voorstel. De gegevens moeten worden gecheckt en opnieuw gecheckt, zodat de mandatarissen met kennis van zaken kunnen spreken. “Meningen die niet op feiten gebaseerd zijn, zijn broos. De rol van het IEV is een solide argumentatie op te bouwen”, zegt de socialistische volksvertegenwoordiger Ahmed Laaouej, die zeven jaar in het centrum werkte.

Eerst militant, dan expert

Een ander kenmerk is het militantisme van het IEV. De adviseurs moeten niet alleen over een scherpe kennis beschikken, ze moeten ook het socialisme in hun hart dragen. “Ze moeten ten dienste staan van de zaak, wij werven geen diva’s of kamerideologen aan”, luidt het. “Wij zijn geen klassiek studiecentrum, wij hebben niet de pretentie aan wetenschap te doen. Wij dragen een soliede argumentatie aan om de socialistische partijlijn te schragen.”

“Dat militantisme onderscheidt ons van de andere studiecentra”, zegt Emmanuelle Dardenne, de politiek secretaris van de PS-fractie in de Kamer. “Tijdens het debat over de regeringsverklaring waren de experts van de partij de hele nacht aanwezig in het parlement om de verkozenen te ondersteunen.”

De partij kan zogoed als op elk moment een beroep doen op de experts van het IEV, om te reageren op een verklaring van een tegenstrever in de media, om een tv-debat voor te bereiden of, zoals we de voorbije weken gezien hebben, om de spaarzame informatie die tot nog toe door de regering-Michel vrijgegeven werd te ontcijferen. Dat veronderstelt totale beschikbaarheid, vergelijkbaar met het werk op een ministerieel kabinet.

Contacten met de universiteiten

Waar vindt de PS die zeldzame parels om haar studiedienst te bevolken? Vaak komen ze recht van de universiteit, dankzij de aanbreng van enkele hoogleraren die aanleunen bij de PS. “Als we de ene of de andere competentie nodig hebben, zetten we onze netwerken in gang en krijgen we voorstellen”, legt een verantwoordelijke van het IEV uit. “Spontane kandidaturen of aanbevelingen van universitairen die interessante profielen opgemerkt hebben, gaan we evenmin uit de weg.”

In het sollicitatiegesprek gaat het nauwelijks over technische bekwaamheid. Die heeft het netwerk rond de partij al geëvalueerd, maar veeleer over de politieke overtuiging van de kandidaten. “Het IEV is geen werkgever als een andere”, meent De Walque. “Het trekt geëngageerde mensen aan, die met hun diploma’s een veel beter betaalde post in een privébedrijf zouden kunnen ambiëren.”

Dat is de achilleshiel van de MR: jonge universitairen die ideologisch dicht bij de liberalen staan, kiezen veeleer voor een baan in de privésector dan voor een baan bij een politieke partij of een ministerieel kabinet.

Permanente vorming

Zodra ze op post zijn, volgen de adviseurs van het IEV uiteraard de actualiteit van hun vakgebied, maar beginnen ze ook een netwerk uit te bouwen van mensen die eveneens in staat zijn de partijlijn mee uit te stippelen. Komen dan in het vizier: de universiteiten, de administratie, de ngo’s en uiteraard de andere leden van de ‘familie’, met name de socialistische vakbond en het socialistisch ziekenfonds. Dat netwerk moet snel kunnen worden gemobiliseerd naargelang van de actualiteit.

Dat netwerk wordt door de hele partij gedeeld via de themacommissies, die af en toe samenkomen. Daar komen personen van het kaliber van Guy Quaden (ex-gouverneur van de Nationale Bank), een econoom als Benoît Bayenet of een fiscalist als Jean-François Cats (FSMA) spreken voor en discussiëren met verkozenen of militanten. Een soort instrument van permanente vorming voor de leden van de partij dus. De aanbreng beperkt zich niet strikt tot sympathisanten. Ngo’s, verbruikersorganisaties en — zij het veeleer zelden — werkgeversorganisaties nemen ook deel aan zulke bijeenkomsten.

Leven na het IEV

In principe maakt men geen carrière bij het IEV. Na enkele jaren zoeken sommigen andere oorden op. Dat deden onder anderen Philippe Lallemand (Ethias), Bénédicte Froidure (Rekenhof) en Frédéric Delcor (secretaris-generaal van de Franse Gemeenschap).

Meestal trekken de adviseurs naar kabinetten. De kabinetschefs van Eliane Tilieux (Olivier Jusniaux), Fadila Laanan (Pierre Provost) of Jean-Claude Marcourt (Tony Pelosato) zijn anciens van het IEV. Dat geldt ook voor Anne Poutrain, de rechterhand van Di Rupo tijdens de beruchte 541 onderhandelingsdagen. Ze begon haar carrière bij het IEV om later de richting van Waalse kabinetten in te slaan (onder andere bij Guy Spitaels). Vervolgens keerde ze terug naar het IEV als directrice en nu heeft ze ervoor gekozen Paul Magnette te vergezellen naar het Elysette in Namen.

CHRISTOPHE DE CAEVEL

“Het Institut Emile Vandervelde is een zeer belangrijk stuk op ons schaakbord” Guillaume De Walque, PS