Krijgen Paul en Paul gelijk? Al jaren trekken de economen Paul Krugman en Paul De Grauwe van leer tegen het soberheidsbeleid dat Europa zichzelf voorschrijft. Dat is volgens hen een te bitter recept, dat de Europese economie vergiftigt op een moment dat een portie budgettaire Red Bull meer aangewezen is. Want als de bedrijven en gezinnen te veel sparen en te weinig besteden, zoals dat in Europa het geval is, dan moet de overheid dat gat in de vraag vullen door zelf meer uit te geven. Die overheidsbestedingen houden de economie aan de praat, tot de private sector opnieuw het geld laat rollen. Maar als de overheid ook op haar centen zit, dan sparen we met zijn allen onze economie kapot. En als de economie krimpt, dan blijven de tekorten en de schulden stijgen, ondanks de budgettaire inspanningen. We zijn veroordeeld om als een hond onze schuldenstaart te achtervolgen.
Paul en Paul lijken gelijk te krijgen, want de economische groei in de eurozone is in het tweede kwartaal nog maar eens helemaal stilgevallen. Als de eurozone er dit jaar nog een procentje groei uitperst, zal het al veel zijn. Intussen is het bbp in de meeste eurolanden nog altijd lager dan in 2008 en blijven de overheidsschulden stijgen. Het chronische deflatiegevaar en de dalende langetermijnrentevoeten zijn symptomen van de diepe malaise. Europa heeft een schoktherapie nodig. Kieperen we het stabiliteitspact en het soberheidsbeleid dan maar overboord?
Was het maar zo eenvoudig. Want ten eerste is budgettaire soberheid niet per definitie een wurgrecept voor de economie. Het herstel in de Verenigde Staten is ook niet overdreven fors, maar het steekt wel fel af tegen het gesukkel in Europa, én het wordt gerealiseerd ondanks een strak begrotingsbeleid. Sinds 2010 daalde het structurele begrotingstekort in de VS zelfs meer dan in Europa: van 10 naar 5 procent, tegenover van 5 naar 1 procent in Europa. Zelfs Krugman erkent nu dat de overheidsbesparingen niet de enige verklaring kunnen zijn voor de slapte in Europa.
En ten tweede: de Europese schuldencrisis is een gevolg van te veel schulden, zowel bij de overheden als in de private sector. Het schuldprobleem oplossen door nog meer schuld te maken doet denken aan de morbide tactiek van de generaals in de Eerste Wereldoorlog. Toen bleek dat een infanteriebestorming van loopgravenstellingen, verdedigd door mitrailleurs en prikkeldraad, nauwelijks kans op slagen had, vonden de generaals er niet beter op dan nog méér infanterie de aanval (en een gewisse dood) in te sturen. Meer doen van wat niet werkt, het is zelden een goede strategie. Nog meer schulden naar de crisis gooien is daarom niet aangewezen.
Ook centrale bankiers lijken steeds meer op generaals uit de Eerste Wereldoorlog. Ze houden de voet op het monetaire gaspedaal, hoewel het rendement van hun beleid daalt en de nevenschade stijgt. Toch kijkt iedereen opnieuw naar de Europese Centrale Bank (ECB) om de meubelen te redden. Maar de ECB kaatste al meermaals de bal terug naar de politici. De ECB kan tijd kopen, maar de politici moeten het echte werk doen. Een offensieve groeistrategie heeft maar kans op slagen als de begrotingen op orde worden gezet, de belastingen omlaag gaan, de arbeidsmarkt wordt hervormd en de concurrentiekracht wordt hersteld. Zoals Duitsland dat tien jaar geleden deed en daar de voorbije jaren de vruchten van plukte. Om het herstel wortel te laten schieten, moeten alle eurolanden een beetje Duitsland worden, wat ze impliciet ook onderschreven toen ze lid werden van een euro die geschoeid is op de beginselen van prijsstabiliteit en een onafhankelijke centrale bank.
Voor Europa als geheel zou je nog een lans kunnen breken om de budgettaire teugels nog wat te vieren, om de politici zo wat extra tijd en zuurstof te geven om te hervormen. Maar er is geen enkele garantie dat ze die tijd nuttig besteden. En voor een kleine, open economie als de Belgische heeft het helemaal geen zin om budgettair gas te geven. Dat is stoken met de ramen open. Als datum voor een begroting in evenwicht is er maar één devies: zo snel mogelijk. Verder uitstel is enkel te verdedigen om een ernstige verlaging van de lasten op arbeid mogelijk te maken, ook zo snel mogelijk. We leven van onze export, en dus is de verdediging van onze concurrentiekracht prioriteit nummer één. Europa en België hebben inderdaad een schokbeleid nodig, maar dan wel de schok van een goed economisch beleid. Maar dat weten Paul en Paul ook wel.
DAAN KILLEMAES
Voor een kleine, open economie als de Belgische heeft het helemaal geen zin om budgettair gas te geven. Dat is stoken met de ramen open.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier