Tesla zit in woelig water. De pionier van de elektrische auto krijgt zijn nieuwe Model 3, waarvan er al meer dan 500.000 besteld zijn, maar niet bij de klant. Ondertussen stroomt het geld weg en zit de concurrentie niet stil.
Waar is de Tesla Model 3? De ‘betaalbare’ Tesla wordt officieel sinds juli geleverd, maar bijna niemand heeft er al eentje gezien. Het elektrische model, dat met zijn 35.000 dollar in dezelfde prijs- en formaatklasse valt als de Audi A4 en de BMW Serie 3, heeft een flinke vertraging opgelopen. “Ik heb gehoord dat er eentje in Nederland rijdt”, zegt Philippe Houchois, die voor de bank Jefferies de autosector analyseert.
De eerste klanten zijn vooral personeelsleden van de constructeur. “Zij hebben een geheimhoudingsplicht en daarom worden er geen verklaringen of gebruikerservaringen gepubliceerd”, gaat de analist voort. Dat wekt de indruk dat het om een neplancering gaat met nepklanten, personeelsleden van Tesla die de eerste modellen uittesten om bugs eruit te halen. Philippe Houchois heeft de cijfers uitgeplozen en onderzoek gedaan naar de moeilijkheden die de constructeur ondervond bij de lancering van zijn nieuwste model. Dat leidde in september tot een kleine inzinking van het aandeel Tesla. Hij had een rapport gepubliceerd waarin hij aangaf dat Tesla niet rendabel zou zijn voor 2020. De koers daalde met meer dan 2 procent. Zijn oordeel was ‘underperform‘ en zijn richtkoers pessimistisch: 240 dollar, te vergelijken met de huidige 300 à 305 dollar.
De iPhone onder de auto’s
De resultaten van het derde trimester bevestigen de negatieve indruk. Tesla slaagt er niet in de productie van zijn Model 3 op te drijven. Het heeft in drie maanden tijd maar 260 wagens geproduceerd, in plaats van de geplande 1500. De productieverhoging tot 5000 exemplaren per week, die was gepland voor het derde trimester van 2017, is drie maanden uitgesteld. Maar vooral de financiële cijfers geven reden tot bezorgdheid. De verliezen zijn enorm: 600 miljoen dollar op 2,34 miljard dollar inkomsten in het derde trimester van 2017. Het geld stroomt weg: 1,4 miljard vrije cashflow. En de aandeelhouders voelen de klappen. De koers is teruggevallen van 380 dollar in september naar zo’n 300 dollar. Het bedrijf moet zich herkapitaliseren of lenen.
Nochtans is de waardering van de aandeelhouders nog altijd ongelofelijk groot. De beurswaarde van Tesla is nog altijd een astronomische hoogte 51 miljard dollar. Dat is meer dan Ford en Renault, die winst boeken en respectievelijk 6,4 miljoen en 3 miljoen auto’s per jaar produceren. In 2016 produceerde Tesla er 76.295. De beurswaarde is een afspiegeling van de overtuiging dat Tesla een fors groeipotentieel bezit. En dat zijn concept van de elektrische wagen uiteindelijk de overhand zal krijgen in een behoorlijk behoudende sector, net zoals de iPhone de gsm-markt wist te veranderen.
Te veel en te snel
Ferdinand Dudenhöffer is een van de vroege fans van Tesla die zich nu zorgen maken. Hij is een eminente Duitse autospecialist en hoofd van het CAR (Center Automotive Research) aan de Universiteit van Duisburg-Essen. Voor hem was Tesla hét voorbeeld van innovatie in de autosector. Veel meer dan de grote Duitse merken. Tegenwoordig maakt de expert zich grote zorgen. “Sommigen vergeleken de CEO van Tesla, Elon Musk, een tijdje terug nog met Steve Jobs, de legendarische oprichter van Apple”, steekt hij van wal. “Nu gebeurt dat niet meer. Het pessimistische scenario dat zich aftekent, doet veeleer aan Uber en zijn oprichter Travis Kalanick denken. Het is allemaal te veel en te snel. En dan gaat het mis.”
Ferdinand Dudenhöffer is ontsteld door de verliezen van Tesla. “Als Tesla nog een paar trimesters 600 miljoen dollar in het rood blijft, zullen de aandeelhouders niet meer zo vergevingsgezind zijn.” Hij verwijt Elon Musk dat die te veel hooi op zijn vork neemt met Tesla en SpaceX, zijn andere onderneming. “Elon Musk moet zijn investeringsdrang temperen: de overname van SolarCity (leverancier van materiaal voor zonne-energie, nvdr), de wereldwijde uitbreiding van het netwerk van superladers, de nieuwe winkels, het project van de elektrische vrachtwagens, de batterijfabriek Gigafactory. En dan wil hij nog naar Mars ook. Hij houdt te veel ballen tegelijk in de lucht.”
Gebrek aan ervaring
“Er zijn twee problemen: de opdrijving van de productie van Model 3 en, wat voor mij van fundamenteler belang is, het vermogen om op middellange termijn aantrekkelijke rendementen te realiseren”, analyseert Philippe Houchois de situatie. De analist begrijpt niet waarom er zo weinig duidelijke informatie is over het eerste punt. “Het is toch niet te geloven dat Tesla in vijf jaar heeft laten zien dat het dingen kan die niemand voor mogelijk hield, en dat het nu struikelt over iets wat iedereen in de sector kan: de productie opdrijven.” Hij neemt geen genoegen met de uitleg dat het moeilijk is om de assemblage van de batterijen te automatiseren. “Als dat het probleem was, dan zou je een forse stijging zien van halfafgewerkte producten. De hele fabriek zou vol moeten staan met onafgewerkte auto’s. Maar dat is niet het geval. Tesla heeft zijn productie simpelweg niet opgedreven.”
“De productie van Model 3 heeft vertraging opgelopen omdat Tesla, in tegenstelling tot zijn grote concurrenten, geen honderd jaar ervaring heeft met zeer grote productievolumes waarbij tegelijk enorme technologische uitdagingen overwonnen moeten worden”, meent Pierre-Alain De Smedt, die het nummer twee van Renault, de baas van Seat en de voorzitter van het VBO is geweest.
Maar de neteligste kwestie is de rentabiliteit. Tesla heeft tot nu toe al zijn boekjaren in het rood afgesloten. En in zeven jaar tijd hebben de aandeelhouders het bedrijf acht keer uit het financiële slop getrokken. In 2015 en 2016 verloor het bedrijf respectievelijk 888 miljoen en 675 miljoen dollar. Zal Tesla erin slagen ooit het Apple van de autosector te worden? “Ik twijfel er sterk aan dat het bedrijf een interessant rendement kan behalen”, houdt Philippe Houchois vol. “Tesla is heel ver gegaan in de integratie van zijn activiteiten, veel verder dan andere autoconstructeurs. De groep fabriceert zijn eigen batterijen, investeert in een oplaadnetwerk en neemt zelf de distributie voor zijn rekening. Dat zijn activiteiten die weinig opbrengen. De fabricatie van batterijen levert zelfs helemaal niks op.”
Concurrentie zit niet stil
Kan deze crisis Tesla in gevaar brengen? “Nee, er bestaat wat mij betreft geen risico dat het bedrijf faalt. Het merk staat er en het concept is levensvatbaar. Als het op lange termijn echt zwaar in de financiële problemen zou komen, dan zullen andere constructeurs mogelijk belangstelling tonen voor het bedrijf”, denkt de analist van Jefferies. Pierre-Alain De Smedt sluit zich aan bij die analyse. Volgens hem kunnen de financiële zorgen Tesla “ertoe dwingen een overeenkomst af te sluiten met een andere groep”. “Ik bewonder de stoutmoedigheid van het industriële project, waar een juiste visie achter zit, maar ik vrees dat het parcours hobbelig zal zijn en tot dure vertragingen zal leiden”, voegt hij eraan toe.
Tesla moet misschien noodgedwongen weer wat overbruggingsmiljarden ophalen terwijl het de productie van zijn Model 3 opdrijft. Hoe zal het bedrijf ontvangen worden? Aan het einde van het vorige trimester had het voor 3 miljard dollar aan liquiditeiten, maar het heeft de 1,8 miljard dollar van de obligatielening die het in augustus uitschreef al grotendeels uitgegeven.
“Als Tesla nog kapitaal nodig heeft, dan denk ik niet dat het opnieuw een obligatielening kan uitschrijven zoals afgelopen zomer. Ik vind het trouwens absurd dat het op die manier geld ophaalt”, verzucht Philippe Houchois. “Het bedrijf moet aandelen uitgeven.”
De tijd dringt. Tesla moet niet alleen voorkomen dat zijn schuldenberg nog groter wordt, het moet nu ook profiteren van zijn voorsprong. Mercedes, VW, Audi, Volvo en BMW werken aan nieuwe elektrische modellen, die voor flink wat concurrentie kunnen zorgen. “Tesla heeft nog een jaar tot anderhalf jaar de kans om de markt te veroveren met zijn Model 3”, besluit de analist.
ROBERT VAN APELDOORN
“Als Tesla nog een paar trimesters 600 miljoen dollar in het rood blijft, zullen de aandeelhouders niet meer zo vergevingsgezind zijn” – Ferdinand Düdenhoffer, Center Automotive Research
“Het is niet te geloven dat Tesla in vijf jaar heeft laten zien dat het dingen kan die niemand voor mogelijk hield, en dat het nu struikelt over iets wat iedereen kan: de productie opdrijven” – Philippe Houchois, Jefferies
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier