Het land van de rijzende whisky

Dat Japanse whiskylabels belangrijke kwaliteitsprijzen in de wacht slepen, is stilaan een gewoonte geworden. Whisky uit Japan wordt ook bij ons almaar populairder. Toch blijven de verkochte volumes voorlopig beperkt.

Het wordt stilaan een gewoonte: op de jongste World Whiskies Awards ging de prijs voor de beste blend ter wereld naar een Japans merk, een Hibiki van 21 jaar oud. Japanse labels bezetten al bijna tien jaar het podium en stellen de Schotten in de schaduw. Het verlies van hun monopolie is een bittere pil voor de traditionele whiskymakers, zeker omdat twee van de grootste Japanse whiskyfabrikanten in Schotland distilleerderijen bezitten. Sterker nog, whiskykenners beweren boudweg dat de Japanse blends hun uitstekende smaak te danken hebben aan het gehalte single malt afkomstig uit de Schotse fabrieken. Je zou voor minder steigeren, al is de praktijk volkomen wettelijk voor een blend, die per definitie bestaat uit een mengeling van ingrediënten.

Bescheiden volumes

De Japanse holding Suntory — een grote speler op de markt van de Aziatische whisky’s, die onder meer het merk Hibiki in portefeuille heeft — haalt uiteraard andere redenen aan voor het succes. Die pionier, die exact negentig jaar geleden de whiskymarkt betrad, gaat er prat op dat hij de beste flessen ter wereld produceert door zijn grote kennis van zaken. Zo rijpt de whisky in vaten van Japanse eik — de zeer begeerde mizunara — en verloopt de botteling volgens de 24 seizoenen van de oude Japanse maankalender. En ook de ongerepte wouden en meren rond de distilleerderijen van Yamazaki en Hakushu liggen aan de basis van de uitstekende kwaliteit van zijn producten, aldus Suntory. Omringd door hoge granietrotsen en nationale parken ligt de fabriek van Hakushu in een gebied waar 6000 plantensoorten groeien — de helft van de soorten die op de Aziatische archipel worden aangetroffen. Dat rijke natuurpatrimonium heeft een bepalende invloed op het smaakpalet. Reden genoeg om de export een boost te geven. In België staat Japanse whisky tegenwoordig zowel in brasserieën als in sterrenrestaurants op de kaart. “Vijf jaar geleden kocht ik die maar zelden in, en alleen op bestelling”, zegt Christophe Couty van La Barrique, een speciaalzaak in sterkedranken nabij Charleroi. “Vandaag hebben we een tiental goed verkopende referenties in voorraad. Maar de volumes blijven zeer bescheiden. De cijfers zijn vergelijkbaar met die van de Belgische whisky’s, die momenteel ook in trek zijn. ” Van de vijfduizend flessen whisky die hij jaarlijks verkoopt, komt slechts een honderdtal uit Japan.

Zachtheid en finesse

Die verhouding sluit vrij goed aan bij de wereldwijde markt. Volgens de International Wine and Spirit Research (IWSR) had de Japanse whisky in 2010 een wereldwijd marktaandeel van 3,2 procent, goed voor een volume van 81 miljoen liter. De Verenigde Staten zijn de grootste invoerders. Dat matige enthousiasme voor de Japanse labels is te wijten aan het historische overwicht van Schotland, maar de Japanse whisky is ook duur: gemiddeld 60 euro per fles, tot 100 euro voor de betere merken zoals een Yamazaki van achttien jaar oud, en het dubbele voor een Karuizawa van elf jaar oud. Die twee uitstekende single malts met hun bloemige en geurige toets zijn volgens kenners het wezen van de grote Japanse whisky’s.

“Zachtheid en finesse zijn inderdaad kenmerkend voor de beste Japanse jaartallen, maar toch is die omschrijving te beperkt”, zegt Jérémie Claes van Rob in Brussel, dat zich als een van de eerste algemene voedingswinkels aan het Japanse avontuur heeft gewaagd. “Je vindt in Japan ook whisky’s met een uitgesproken rooksmaak, die niet zoveel verschillen van wat in Schotland wordt gemaakt.” Dat land drukt zijn stempel op de productiemethodes, al is het maar omdat de meeste Japanse distillateurs er hun opleiding hebben gekregen. “Heel wat Japanse merken onderscheiden zich amper van whisky uit de Highlands, al valt er technisch gesproken niets op aan te merken”, betreurt drankhandelaar Christophe Couty. “Als je een achttien jaar oude Bowmore uit Loch Indaal vergelijkt met een even oude Hakushu, ligt de smaak van beide onmiskenbaar in dezelfde lijn, met een aanzienlijk prijsverschil van ongeveer 35 procent in het voordeel van de Schotse whisky.”

Jongere consumenten

Een andere Japanse groep die de internationale markt domineert, vooral in Europa, is Nikka. Ze heeft een reeks whisky’s onder dezelfde merknaam, maar ook een assortiment premium blends onder de naam Taketsuru. Nikka verkoopt ook Yoichi, een hoogwaardige single malt, genoemd naar de distilleerderij die de groep sinds 1934 bezit op het eiland Hokkaido. Hoewel de gerst als basisingrediënt rechtstreeks uit Schotland komt, maakt Nikka er een erezaak van dat de vintage Taketsuru en de Yoichi met zijn toetsen van iris en lavendel — twee wereldtoppers — hun herkomst duidelijk maken, te beginnen met de Japanse tekens op het etiket.

“Het exotische karakter is een van de redenen voor het succes”, meent Stephan De Bolle, de verkoopdirecteur van Cinoco, een invoerder van wijn en sterkedrank en de Belgische distributeur van drie Suntory-merken. “Schotse distilleerderijen kun je gemakkelijk bezoeken, maar door de afstand ligt dat voor Japan moeilijker. En het aantal distilleerderijen is er heel beperkt. Dat creëert een zeker mysterie, een verlangen om de smaak te ontdekken.”

De westerse belangstelling voor Japanse voeding beperkt zich lang niet alleen tot whisky. Sushi, sashimi, teppanyaki en andere Japanse specialiteiten zijn intussen helemaal ingeburgerd. Nog niet zo lang geleden werd sake wantrouwig bekeken, maar de rijstwijn wist zijn reputatie van derderangsdrank om te buigen in een positief imago.

Lost in Translation

Ook de film deed een duit in het zakje. De film Lost in Translation (2003) van Sofia Coppola met Bill Murray leverde de groep Suntory meer op dan gelijk welke marketingcampagne. In de film speelt Murray de rol van een acteur op zijn retour die naar Tokio is gekomen om een reclamespot te draaien voor een lokale whisky. Gezeten in een Chesterfield draait de auteur met de droeve Droopy-blik zich naar de camera en zegt gedwee: “For relaxing times, make it Suntory times.”

De scène kreeg een heuse cultstatus bij 35- tot 45-jarigen, een leeftijdsgroep die openstaat voor sterkedrank uit vreemde landen. “Japanse whisky trekt een nieuw en jonger cliënteel aan”, stelt Stephan De Bolle vast. “Zo willen ze zich distantiëren van armagnac of cognac, papa’s favoriete drank.”

ANTOINE MORENO