Het jaar van de zelf uitgelokte stagnatie

De economie van het Westen zal haperen, grotendeels om redenen die vermijdbaar zijn.

Wanneer toekomstige historici het zullen hebben over de Grote Stagnatie van het begin van de 21ste eeuw, dan zal 2012 er wellicht als deprimerend keerpunt bovenuit steken. Het kan een jaar worden waarin vermijdbare beleidsfouten het zwakke herstel fnuiken en heel wat economieën, van Italië tot Groot-Brittannië, opnieuw de recessie in duwen.

De slechte aanpak van de eurocrisis door Europa zal de eerste en grootste fout zijn. Ondanks de klaarblijkelijke mislukking van de Europese ‘aanmodderstrategie’, zal er niet veel veranderen. De gaten in het reddingsplan van oktober worden in 2012 nog duidelijker zichtbaar. Terwijl de Europese politici beweren dat ze vastberaden opgetreden hebben, zal blijken dat ze net genoeg gedaan hebben om de financiële catastrofe te vermijden, maar onvoldoende om de onderliggende problemen op te lossen.

Onder haar nieuwe Italiaanse voorzitter Mario Draghi zal de Europese Centrale Bank (ECB) bepaald niet scheutig blijven om op te treden als lender of last resort voor illiquide regeringen, noch zullen de landen die in Europa optreden als geldschieters een bijdrage leveren aan de reddingsfondsen van de regio of eurobonds uitschrijven die gedekt worden door de autoriteit van de eurozone in haar geheel. De firewall zal daarentegen bestaan uit een ingewikkelde mix van garanties, special purpose vehicles en creatief lenen. Die complexiteit zal tevens de doeltreffendheid ondermijnen.

Een soortgelijk verhaal zien we bij de Europese inspanningen om de banken te schragen. De banken worden verplicht tegen medio 2012 hun risicogewogen kapitaalratio’s op te trekken. Ze kunnen dat bijvoorbeeld doen door hun activa af te bouwen en zo het krediet krapper te maken en de druk op de Europese economieën nog te verhogen. Zonder een staalharde Europese bankentoezichthouder of een enige minister van Financiën om het te proces te superviseren, zal de angst om de gezondheid van de banken niet wijken.

Vermijdbaar ascetisch

Net als in 2011 zal de onzekerheid zwaar wegen op de financiële markten. De economische schade zal duidelijker worden, vooral als belaagde banken hun kredietverlening terugschroeven. Erger nog: de tweede vermijdbare fout van 2012 zal die onzekerheid nog aanwakkeren. We hebben het over de overdreven toevlucht tot budgettaire kortetermijn-ascese.

De meeste rijke landen zullen zwakjes aan 2012 beginnen, met een lage bbp-groei. Toch zijn ze allemaal van plan het tempo van de bezuinigingen op te drijven. Als groep zullen de grote economieën van de rijke wereld in 2012 een krimp van de budgetten van meer dan 1 procent van het bbp voorgeschoteld krijgen. Dat is twee keer zoveel als in 2011. Nooit in de geschiedenis is de collectieve buikriem strakker aangehaald.

De budgettaire inkrimping zal zwaar wegen op de groei in de rijke wereld. Gelukkig zullen de centrale banken – in tegenstelling tot 1937 – het probleem trachten aan te pakken in plaats van het nog te verzwaren. De ECB zal haar kortetermijnrente dicht in de buurt van nul brengen; de Bank of England zal de quantitative easing (QE) die ze in oktober 2011 opnieuw opstartte weer aanzwengelen; en de Amerikaanse Federal Reserve zal eveneens meer aan QE doen en zou zelfs een doel kunnen vaststellen voor de langetermijnintresten. Zo’n monetaire versoepeling kan een zware inzinking voorkomen, maar zal niet beletten dat het herstel stokt. Sommige landen zullen opnieuw in een recessie verzeilen: Italië zeker, Groot-Brittannië waarschijnlijk, de Verenigde Staten misschien.

Kunnen de opkomende markten dan niet te hulp snellen? Niet zoveel als u zou denken. China’s groei vertraagt en het land moet de inflatie binnen de perken houden. En nu er minder ruimte is om te reageren met een nieuwe golf van bestedingen, zullen China en andere opkomende economieën kwetsbaarder worden voor een nieuwe baisse in het Westen.

Hoe beroerd 2012 uiteindelijk wordt, hangt af van hoever en hoe lang de politici zullen volharden in hun verdwaasde beleid. In heel wat landen voorspelt de verkiezingscyclus niet veel goeds. De VS zullen geen grote politieke compromissen beleven in een jaar dat presidentsverkiezingen plaatsvinden. Aan beide zijden van de oceaan zou een diepe recessie of een ernstige financiële krach waarschijnlijk doortastender oplossingen in het leven roepen. Maar de meest waarschijnlijke uitkomst zal bestaan uit een economie die niet zwak genoeg en een crisis die niet diep genoeg is om de slappe politici op te zwepen. En dat is nu net waarom 2012 het jaar van de zelf uitgelokte stagnatie wordt.

De auteur is redactrice economie van The Economist.

ZANNY MINTON BEDDOES

Nooit in de geschiedenis werd de collectieve buikriem strakker aangehaald.