De Belgische retail verwacht het best niet te veel van de overheid om de achterstand op buitenlandse spelers in e-commerce in te lopen. “Bedrijven moeten blijven experimenteren. De klanten dicteren uiteindelijk waar we naartoe gaan.”
De mensen dwalen als ze denken dat de technologische en economische veranderingen zich nog nooit zo snel hebben voltrokken als nu”, zei keynotespeaker Pierre-Alexandre Billiet, de topman van de retailexpert Gondola, op de Trends Summer University in Knokke. De mensen zijn een beetje verblind door de opkomst van e-commercebedrijven als bol.com en Zalando, en de vele faillissementen bij de traditionele ketens, vindt hij. “De industriële revolutie was veel ingrijpender en de nieuwe bedrijven zijn vaak variaties op zaken die al in de negentiende eeuw zijn geprobeerd. Neem de boodschappenbezorgdienst HelloFresh. Delhaize had in 1875 al een soortgelijke dienst, weliswaar via een systeem van postordercatalogussen. Maar zij leverden ook binnen de dag.”
“Het grote verschil is de achterliggende economische trend. Het lijkt erop dat de westerse economieën voor lange tijd met een fors lagere groei worden geconfronteerd. 1 procent wordt misschien wel de norm, in plaats van 3 of 5 procent. Ook in de retail beperkt de totale groei zich al een tijdje tot 1 procent. E-commerce is een ander verhaal, die sector groeide in België vorig jaar met 15 procent.”
Traditionele retailers staan dus voor een enorme uitdaging. Door de krimpende marges en de stagnerende omzetten kunnen ze de zware investeringen in e-commerce moeilijk dragen. De oplossing ligt volgens Billiet in het opzetten van ecosystemen, waarbij retailers nauw samenwerken met onlinehandelsplaatsen en andere partners, in plaats van volledig zelf een webshop te runnen. Bol.com en Zalando zetten op hun platform volop in op de verkoop door derden. De vele schakels in de keten kunnen zich zo efficiënter toeleggen op hun sterktes. Billiet waarschuwde wel dat zo’n ecosysteem enkel duurzaam is als iedere partner voor toegevoegde waarde kan zorgen. “In de traditionele business is een partnerschap vaak een eufemisme voor een onderdanige relatie. Een gezond ecosysteem kan daar niet op draaien.”
Afwachtende houding
In het daaropvolgende debat focusten Jean Eylenbosch, de voorzitter van Fevia; Peter Grypdonck, de CEO van Vente-Exclusive; Koen Van Gerven, de afgevaardigd bestuurder van bpost; en Yvan Verougstraete, de CEO van Medicare-Market, vooral op de uitdagingen van de digitalisering en de oorzaken waardoor België een slechte leerling is in e-commerce. “Het is geen hopeloze situatie”, zei Grypdonck. “De consument heeft lang geaarzeld om online te kopen. Maar aan de aanbodkant is ook te lang getwijfeld. Nog geen tien jaar geleden spraken retailers me op vergaderingen van de handelsfederatie Fedis (nu Comeos, nvdr) aan op wat ik deed ‘om het internet tegen te houden’. Zij wisten niet dat ik voor een pure e-commercespeler werkte. In mijn ogen verklaart die afwachtende houding voor een groot deel waarom de Belgische retail de trein heeft gemist en buitenlandse spelers hier de plak zwaaien.”
Verougstraete voegde eraan toe dat ook de aandeelhouders in de retail over het algemeen niet stonden te springen voor e-commerce, omdat het een totaal andere business is: “In een fysieke winkel wordt veel geïnvesteerd in beleving. Online ook, maar dat zijn andere zaken. Bovendien is de prijs nog belangrijker in e-commerce. Een omnichannelstrategie, een combinatie van online- en offlineverkopen, is daarom zeer moeilijk.”
Last mile
Koen Van Gerven wees erop dat bpost zijn eigen ecosysteem uitbouwt om in te spelen op e-commerce. “Onze focus is de last mile voor het bezorgen van pakjes, die een steeds groter volume worden van de 9 miljoen dagelijkse verzendingen. De helft van de pakjes komt uit het buitenland. De buitenwereld focust nu op wat we in Nederland hebben geprobeerd (de mislukte overname van PostNL, nvdr). Maar bpost heeft dit jaar overnames gedaan in Canada, Australië en Polen. Daarmee volgen we onze klanten, middelgrote e-commercespelers die ook actief zijn in die regio’s. Maar het hoeven niet altijd overnames te zijn, we zullen ook meer samenwerkingen opzetten, omdat we niet alles zelf kunnen.”
“Voor online zijn er geen pasklare standaardoplossingen”, vertelde Eylenbosch. “De enige manier om het maximum uit e-commerce te halen, is de consument nog meer centraal te zetten. Ook de voedingssector staat voor grote veranderingen. Amazon en andere grote spelers wagen zich nu ook aan voeding. Dat is tegelijk een bedreiging en een kans.”
Verougstraete ziet twee factoren waardoor grote Belgische retailers vaak niet goed scoren in e-commerce. “Grote bedrijven hebben altijd moeite om snel te schakelen, grotendeels door de bedrijfscultuur. Bovendien waren retailers in België een markt met relatief hoge marges gewoon. Buitenlandse spelers zijn door de zwaardere concurrentie op hun thuismarkt vaak een stuk wendbaarder en ze hebben een betere kostenstructuur.”
Zelf experimenteren
De federale regering nam het voorbije jaar maatregelen om e-commerce te stimuleren, waaronder de versoepeling van het nachtarbeidregime in de retail. Die hervormingen werden door het panel positief onthaald, maar ze kregen ook kritiek, omdat ze te laat kwamen en niet ver genoeg gaan. Maar verscheidene panelleden wilden zich niet achter het beleid verstoppen. “Regelgeving kan een bedrijf soepeler doen draaien, zoals olie in een machine”, zei Grypdonck. “Het kan nu veel beter, maar dat mag geen excuus zijn. Vente-Exclusive is als een van de weinige Belgische spelers marktleider in zijn niche in Nederland. Meestal is het omgekeerd, maar we mogen ons daar niet achter wegsteken. Het is te laat om nog een bol.com uit te bouwen. Er zijn wel nog kansen, zoals de verkoop van voeding.”
Van Gerven vindt ook dat bedrijven niet mogen verwachten dat de overheid het allemaal gaat oplossen. “Bedrijven moeten zelf experimenteren, de aanval is nu eenmaal de beste verdediging. Er zullen nog veel veranderingen op ons afkomen, onder druk van de klant. Soms zullen we dan buiten de bestaande systemen moeten werken. Wij testen Bringer, een deelplatform waardoor iedereen pakjes kan bezorgen. Toen ik dat intern voorstelde, kreeg ik weer emmers verbale drek over me heen omdat ik niet meer in de postbodes zou geloven. Verzendingen die onverwachts worden besteld en binnen een paar uur moeten worden geleverd, passen nu eenmaal niet in een traditioneel systeem. Er moet natuurlijk meer flexibiliteit komen in het arbeidsbeleid, maar bedrijven mogen daar niet op wachten.”
Boodschappen bezorgen
“Zelfs een grote speler als bpost kan de markt niet altijd maken”, ging Van Gerven verder. “We hebben in het Antwerpse een uitvoerige test gedaan met het bezorgen van boodschappen. Er is van alles geprobeerd, bijvoorbeeld een combinatie met extra diensten zoals droogkuis. Maar we zagen niet genoeg tractie. Bovendien is het ook een veeg teken dat alle grote retailers focussen op het afhalen van online bestelde boodschappen. De klanten dicteren uiteindelijk waar we naartoe gaan.”
“De consument stemt al langer met zijn voeten”, beaamde Eylenbosch. “Grensshoppen is een belangrijk fenomeen, niet het minst omdat de helft van de bevolking in België op 50 kilometer van de grens woont. Door de opkomst van online wordt die drempel nog lager. Iedereen moet zich engageren om de positie van de lokale retail te versterken.”
Stijn Fockedey
“De mensen dwalen als ze denken dat de technologische en economische veranderingen zich nog nooit zo snel hebben voltrokken als nu” Pierre-Alexandre Billiet
“De enige manier om het maximum uit e-commerce te halen, is de consument nog meer centraal te zetten” Jean Eylenbosch
“In een fysieke winkel wordt veel geïnvesteerd in beleving. Online ook, maar dat zijn andere zaken” Yvan Verougstraete
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier