Trakteren met andermans geld is niet netjes, maar toch is de regering-Michel dat van plan. Als onderdeel van de taxshift belooft ze iedereen die werkt tot 100 euro extra per maand. De regering denkt er onder meer aan het belastingtarief van 30 procent in de personenbelasting te schrappen of de belastingvrije som op te trekken. Maar zoals de fiscaliteit in dit land nu geregeld is, zullen die maatregelen ook geld kosten aan de deelstaten via gederfde belastinginkomsten. “Wij betalen de taxshift mee”, zei Vlaams minister-president Geert Bourgeois in Trends. Ook zijn Waalse collega Paul Magnette (PS) reageerde ontstemd, want de federale taxshift zou de Waalse overheid 300 miljoen euro kosten. Paul Magnette: “Dit is geen goed federalisme. De federale regering moet de kosten van haar eigen hervormingen dragen.”
Paul Magnette heeft overschot van gelijk. Het betaamt niet dat een regering de factuur van haar beleid doorschuift naar andere regeringen, zonder voorafgaandelijk overleg of akkoord. Als dat de deelstaten inspireert om de belastingen te verhogen, dreigt de beloofde belastingverlaging deels een vestzak-broekzakoperatie te worden. Net zoals de btw-verhoging op elektriciteit de indexsprong uitholt, zou dat slechte federalisme de taxshift uithollen.
Toch is de uitspraak van Paul Magnette dat de federale regering de kosten van de eigen hervormingen moet dragen, nog om andere redenen interessant. Het is een duidelijk geval van voortschrijdend inzicht, want de PS past het principe dat iedereen de gevolgen van het eigen beleid moet dragen, zelf veel te weinig toe. De PS heeft de voorbije decennia als sleutelpartij in de federale en de Waalse regeringen een beleid gevoerd dat vooral in het teken stond van de verdediging van het eigenbelang en het verzorgen van de eigen achterban. De partij had te weinig aandacht voor economische groei en extra werkgelegenheid.
De PS kon dat doen omdat ze de kosten toch deels kon afwentelen op andere betalers. De aanhoudende lage groei en de hoge werkloosheid in Wallonië en Brussel werden grotendeels opgevangen via de sociale zekerheid en de geldstromen van de federale overheid, met Vlaanderen als grootste sponsor. Het gaf aanleiding tot de transfers tussen Noord en Zuid. En nog belangrijker: omdat de PS toch kon rekenen op een derde betaler, werden de prikkels verdoofd om tot een beter beleid over te gaan.
Het hele land betaalt daar nog altijd de rekening voor, onder meer via een hardnekkig hoog begrotingstekort dat de bewegingsruimte van de regering-Michel beknot. Er wordt te snel vergeten dat er nog een begrotingstekort van ongeveer 2,5 procent van het bruto binnenlands product moet worden weggewerkt. Een begroting in evenwicht is dus 10 miljard euro weg, op een moment dat de vergrijzing een steeds grotere hap uit het budget neemt.
Pas sinds kort waait er een nieuwe wind. Op federaal niveau werd een coalitie gevonden die het PS-veto tegen een beter beleid ontmantelde. Maar wat in 2019? Als de PS op federaal niveau opnieuw incontournable wordt, zal vooral de N-VA een verdere staatshervorming opnieuw hoog op de agenda plaatsen. Des te beter het federale beleid, des te dunner de communautaire eisenbundel, maar het omgekeerde is natuurlijk ook waar. De zesde staatshervorming versterkte opnieuw een beetje de band tussen de eigen politiek en de gevolgen daarvan. Ook Wallonië voert een iets groeivriendelijker beleid, maar een vos verliest niet snel zijn streken. “De federale regering verplicht ons de belastingen te verhogen,” zei Magnette. Hij had ook kunnen zeggen: de federale regering verplicht ons efficiënter te werken.
Maar goed, het pleit voor Magnette dat hij inziet dat iedereen de gevolgen van zijn keuzes moet dragen. Een gezonder economisch principe bestaat er niet. Als er derde betalers op het toneel verschijnen, gaan discipline en goed gedrag overboord. Als bestuurders, aandeelhouders en kredietverschaffers van banken weten dat de belastingbetaler toch de brokken van hun risicogedrag ruimt, dan betalen we daar regelmatig een heel hoge prijs voor. Als boeren weten dat de overheid tussenbeide komt als ze te veel melk produceren, blijven ze te veel investeren. Als in Griekenland Syriza voor elkaar zou hebben gekregen dat Europa de factuur van hun keuze zou betalen, was het hele Europese project ten dode opgeschreven. En als regeringen weten dat de centrale banken de rente toch laag houden, durven ze al eens noodzakelijke beslissingen uit te stellen. Een markteconomie zonder discipline verschilt niet veel van een slecht geleide staatseconomie. Paul Magnette heeft dus overschot van gelijk. Nu moet hij dit inzicht zelf nog duurzaam toepassen.
DAAN KILLEMAES
Een markteconomie zonder discipline verschilt niet veel van een slecht geleide staatseconomie.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier