Het gevaar van een te lage rente

Het paniekgevoel bij Ben Bernanke, baas van het federale hedgefonds van de Amerikaanse staat – vroeger bekend als de centrale bank – neemt toe. Hij vreest een double dip en wil daarom meer onconventionele wapens gebruiken in de strijd tegen deflatie. Daarmee kan hij de financiële crisis verergeren, ook in Europa.

Bernanke kan zoveel geld drukken als hij wil, maar hij kan geen banen printen. Het effect van een zerorentetarief, het opkopen van allerlei toxisch schuldpapier en miljarden overheidsstimuli begint te tanen. Het koor van ‘hoera-het-herstel-is-onderweg’ bij de regeringsleiders begint te verstommen. Wordt het geen tijd om eens een ander deuntje te fluiten?

Met elke stap lijkt de Federal Reserve dieper in het moeras weg te zinken. Het recente opkopen van langlopend staatspapier deed de tienjarige rente dalen naar 2,7 procent. In Duitsland staat het niveau op 2,4 procent, een vol procent lager dan aan het begin van dit jaar.

In ons land flirten we met de barrière van de 3 procent op looptijden van tien jaar. De commentaren zijn overwegend dat een lage rente goed is voor de economie. Denkt niemand aan de negatieve gevolgen?

In november 2002 schreef ik al in Trends dat de rente te laag was en dat dit zou leiden tot problemen. “Je kunt je band een beetje laten leeglopen om de schokken te dempen. De Amerikaanse economie fietst echter op de velgen.” De voordelen van een lagere rente worden te veel onderlijnd, de nadelen worden verzwegen.

De lage rente is goed voor economieën met schulden zoals de Verenigde Staten of het Verenigd Koninkrijk, maar verlaagt inkomens in sparende landen, zoals België.

Het ontwricht langetermijnsparen en de balansen van pensioenfondsen en verzekeraars.

Bovendien zet een kunstmatig lage rente overheden aan om voort schulden op te stapelen en stelt ze noodzakelijke bezuinigingen steeds uit.

De lage rente moedigt beleggers ook aan om hogere rendementen te zoeken, wat in de financiële sector leidt tot de wedergeboorte van gestructureerde rommel. Centrale banken sporen met deze politiek dus aan tot het maken van nieuwe toxische producten, die ze later wellicht zullen moeten opkuisen.

En zijn we ten slotte vergeten dat een te lage rente zeepbellen veroorzaakt, het opblazen van waarderingen tot belachelijke hoogtes?

De politiek die nu wordt gevoerd, heeft in Japan niet geholpen om de vicieuze cirkel te doorbreken. Misschien moeten er dus alternatieve strategieën worden uitgewerkt. Zou de korte rente niet beter verhoogd worden tot het niveau van de gewenste inflatie, zo rond 1,5 procent?

De daling van de lange rente kan hiermee worden afgeremd. Een niveau voor de lange rente rond de nominale groei (2,5 %-4 %) zou beter zijn voor de stabiliteit van het financiële systeem. En de overheid moet ondertussen geen kunstmatige ‘jobs drukken’, maar een kader scheppen waarin banen aantrekkelijker worden dan machines.

De kern van de boodschap is dat een erg lage rente geen oplossing is, maar een van de belangrijkste oorzaken van de financiële crisis. We hoeven geen medicijn dat de ziekte heeft veroorzaakt.

Geert Noels, chief economist van Econopolis