Het gevaar komt uit Frankrijk

De overname van Alcatel-Lucent versterkt de positie van Nokia in België. Bell in Antwerpen maakt een goede kans om zonder te veel kleerscheuren uit de fusie te komen. Maar de greep van de Franse regering op de deal baart zorgen.

Het Finse Nokia neemt de Franse telecomuitruster Alcatel-Lucent over via een aandelendeal met een waarde van 15,6 miljard euro. Nokia heeft in België 106 werknemers, voor Alcatel-Lucent zijn er dat 1330. De vakbonden van de vestigingen in Antwerpen, Gosselies, Herentals en Mechelen wachten met een bang hart op de gevolgen.

De vestiging van Alcatel-Lucent in Antwerpen — ‘den Bell’ — deelde in de jaren 2000 steevast in de klappen bij weer eens een herstructurering. Eerst onder Serge Tchuruk, na de fusie met Lucent onder de tandem Patricia Russo-Serge Tchuruk en nadien onder Ben Verwaayen. Bij het Shift-plan van huidig CEO Michel Combes in juni 2013 kwamen de Belgen echter relatief goed weg. Namen ging dicht, een deel van de activiteiten verhuisde naar Gosselies, en de vestiging aan het Antwerpse Centraal Station bleef min of meer gespaard. Al bij al waren er een dertigtal afvloeiingen op een personeelsbestand van bijna 1470. Wel nam het Indiase Tech Mahindra vorig jaar de 114 werknemers over die het netwerk van Base runden.

Dubbele functies

Nokia Solutions & Networks in Herentals, in 1892 gestart als de Ateliers de Téléphone et Electricité Anversoise(Atea), had minder geluk. Het bedrijf kwam in 1986 in handen van Siemens, dat zijn telecomtak in 2006 fuseerde met Nokia. Eind 2011 werkten bij Nokia in België nog 301 personeelsleden, nu nog 106. Nokia heeft in België geen onderzoek & ontwikkeling meer. Het bedrijf levert nog het gsm-systeem van de spoorwegen en een aantal componenten en ‘professionele diensten’ aan Proximus, maar de bedrijfsopbrengsten van nog slechts 35 miljoen in 2013 vertegenwoordigden maar 2,4 procent van de investeringen van de Belgische operatoren dat jaar.

Peggy Schuermans van de vakbond LBC-NVK ziet de bui al hangen: “Onze mensen hebben al wat gezien als het gaat om overnames doen of overgenomen worden. Na deze acquisitie zijn er uiteraard dubbele functies. Hoe gaat men dat oplossen? En wat met de vestigingen?” Aan de kant van Alcatel-Lucent heerst dezelfde bekommernis. “Op het eerste gezicht lijkt de overname positief voor ons. Alleen leert de ervaring dat overnames en fusies vaak een negatief effect hebben op de werkgelegenheid”, zegt hoofdafgevaardigde Herman Gijssens van LBC-NVK.

Antwerpen schept jobs

De acquisitie komt net op het moment dat Alcatel-Lucent Bell in Antwerpen weer groeit. Volgens Gijssens gebeurden er vorig jaar een honderdtal aanwervingen en zijn er voor dit jaar nog eens tachtig bijkomende jobs gepland, telkens voor hoogopgeleide mensen. “De vraag is hoe Alcatel-Lucent Bell in het nieuwe verhaal en op lange termijn ‘sustainable‘ en ‘key‘ kan blijven”, stelt hij.

Alcatel-Lucent Bell is al sinds de jaren 90 sterk in vaste internettoegang, als pionier van de ADSL-technologie en haar opvolgers. Nog altijd heeft de divisie ‘vaste toegang’ haar hoofdkwartier in Antwerpen. Proximus koopt er een groot deel van de hard- en software van zijn VDSL2-netwerk en installeerde als eerste operator wereldwijd de vectoringtechnologie van Alcatel-Lucent, die internettoegang tegen 70 megabit per seconde levert. Antwerpen probeert nu ook G. Fast, de opvolger van VDSL2 met gigabitsnelheden over korte afstanden, aan operatoren te verkopen. Dan is de vraag of de nodige opwaardering van het kopernetwerk in de laatste honderden meters goedkoper wordt dan het leggen van glasvezel.

Top in internetrouting

Alcatel-Lucent levert echter ook de IP-routers aan de rand en in de kern van de vaste netwerken van Proximus en Telenet. Die divisie heeft de jongste jaren sterke vooruitgang geboekt. Vooral het commerciële succes van de XRS-router, gelanceerd in 2012, was een mijlpaal. In de jaren 2000 had het nog tevergeefs geprobeerd in dat topsegment door te breken. Toen moest de divisie het afleggen tegen Cisco, Juniper en anderen. Nu ligt de situatie anders. In 2013 kocht zowel Proximus als Telenet de XRS-routers.

Het zwaartepunt van die ontwikkelingen ligt weliswaar in Californië sinds de overname van TiMetra in 2003, maar omdat Antwerpen voordien al IP-kennis had, zijn de teams meegegroeid met de Amerikanen. “Wij hebben een volwaardige bijdrage geleverd aan de XRS-router”, verzekert Luc Defieuw, CEO van Alcatel-Lucent in België. België ondersteunt ook de verkoopteams voor IP-routing in Europa, Midden-Oosten en Afrika en ontwikkelt mee Nuage, de software defined network-oplossing van Alcatel-Lucent.

Volgens woordvoerster Kathleen De Smedt groeide het IP-routingteam in België sinds 2003 met twintig tot dertig mensen per jaar. “Vandaag is het bijna even groot als de divisie ‘vaste toegang’, en maakt het 21 procent van het Belgische personeelsbestand uit. De verhoudingen zijn de jongste jaren aanzienlijk gewijzigd”, zegt zij. Volgens het bedrijf kwam vorig jaar 32 procent van de Belgische inkomsten (465 miljoen in 2013, het cijfer voor 2014 is nog niet bekendgemaakt) uit IP Routing & Transport.

De Smedt: “We investeren in België jaarlijks 300 miljoen euro in onderzoek en ontwikkeling. Bell Labs, de divisie voor fundamenteel midden- en langetermijnonderzoek, heeft hier een kleine 100 personen”.

Gevaarlijke Franse beloftes

Met Nokia is er bijzonder weinig overlapping die gevolgen kan hebben voor Antwerpen. ‘Den Bell’ doet niets in draadloze technologie, de focus van Nokia. Het gevaar komt uit de eigen rangen in Frankrijk, waar Alcatel meer dan 7000 werknemers heeft en Nokia-baas Rajeev Suri aan de Franse regering heeft beloofd twee jaar lang geen enkele job te schrappen en 500 onderzoekers aan te werven voor de researchcentra in Lannion en Villarceaux. Bovendien zal Nokia een investeringsfonds oprichten om 100 miljoen euro te stoppen in digitale innovatie in Frankrijk.

Dat doet alarmbellen afgaan in Antwerpen. “Onze vrees is dat innovatief onderzoek & ontwikkeling meer naar Frankrijk zal verschuiven en dat er opnieuw ondersteunende functies verdwijnen”, stelt Gijssens. Woordvoerster Kathleen De Smedt wijst erop dat de investeringen in Frankrijk vooral draaien rond 5G, wat in de eerste plaats een draadloze technologie is.

De woordvoerster van Nokia wil er niet op ingaan, maar het is evident dat Nokia met de overname van Alcatel-Lucent een nieuw toegangsticket krijgt voor de Belgische markt. Daar maken Ericsson, Huawei (bij Mobistar en Proximus) en ZTE (bij Base) nu de dienst uit bij de mobiele operatoren.

Bruno Leijnse

Alcatel-Lucent Bell investeert jaarlijks 300 miljoen in onderzoek en ontwikkeling in België.

Tussen Alcatel-Lucent en Nokia is er bijzonder weinig overlapping die gevolgen kan hebben voor Antwerpen.