Het einde van het wonder

Er lijkt een einde te komen aan de economische boom van Australië. Toch mag dat obligatiebeleggers niet ontmoedigen.

De Australische economie groeit al 23 jaar aan een stuk. Noch de Aziatische crisis in 1997-1998, noch de recessie in 2009 hebben de opmars van het land kunnen stuiten. Terwijl de Amerikaanse Federal Reserve, de Europese Centrale Bank (ECB), de Bank of England en de Japanse centrale bank nagenoeg een nulrentebeleid voeren, vraagt de Australische centrale bank nog altijd een rente van 2,5 procent aan financiële instellingen die geld bij haar lenen.

Steenkool en ijzererts

Het economische wonder van Australië berust op ijzererts en steenkool. Het land profiteert al jaren van de Chinese honger naar grondstoffen. Het is uitgegroeid tot de belangrijkste leverancier aan de Chinese staalindustrie. China is op die manier levensnoodzakelijk geworden voor de Australische economie. 52 procent van het Australische grondstoffenexport gaat ernaartoe, tegenover slechts 8 procent in 2002-2003.

De economische vertraging in China heeft dan ook gevolgen voor Australië. De op één na grootste economie ter wereld wil haar staalproductiecapaciteit rationaliseren, terwijl het wereldwijde aanbod van steenkool en ijzererts is gestegen en er overschotten ontstaan. De steenkoolprijs staat onder druk door de ontwikkeling van schaliegas. De Verenigde Staten exporteren de steenkool die ze niet langer gebruiken om elektriciteit te produceren.

IJzererts is het slachtoffer van zijn succes. Er is veel in geïnvesteerd, waardoor de productie van de drie belangrijkste Australische mijnbouwgroepen met 40 procent is gestegen tussen 2010 en 2014. Eind september is de prijs van een ton ijzererts voor het eerst in vijf jaar teruggevallen onder de grens van 80 dollar. Sinds begin dit jaar bedraagt de daling al 40 procent en op korte termijn wordt geen beterschap verwacht. Goldman Sachs verwacht dat het overaanbod tegen volgend jaar verdrievoudigt tot 163 miljoen ton.

Begrotingstekort en vastgoedzeepbel

De export van ijzererts is goed voor een vijfde van de Australische economie. Als de ijzerertsprijs daalt met 1 dollar per ton, daalt het bruto binnenlands product van Australië met 700 miljoen Australische dollar, volgens Chris Richardson, een econoom van Deloitte. Bovendien loopt de overheid 250 miljoen Australische dollar aan belastinginkomsten mis.

De grote mijnbouwgroepen hebben hun investeringen teruggeschroefd en bespaard op hun kosten. Dat heeft een weerslag op de werkgelegenheid. De werkloosheid is de afgelopen maanden gestegen tot meer dan 6 procent, tegenover 4 procent begin 2008. Om de mijnbouwsector te sparen, heeft de conservatieve regering begin september beslist de belasting op zogenoemde superwinsten te schrappen. Het begrotingstekort van 3,1 procent in 2013-2014 dreigt zo nog verder op te lopen.

De Australische centrale bank heeft ook het rentewapen ingezet. Ze heeft haar basisrente tussen oktober 2011 en augustus 2013 stelselmatig verlaagd van 4,75 tot 2,5 procent. Voorzitter Glenn Stevens vindt dat hij nu genoeg heeft gedaan om de groei te ondersteunen en plant geen verdere renteverlagingen. Wel heeft hij al enkele keren aan de alarmbel getrokken over de stijging van de woningprijzen. In Sydney zijn de prijzen gestegen met 28 procent in amper drie jaar tijd. Volgens het Internationaal Monetair Fonds behoort Australië tot de drie meest overgewaardeerde vastgoedmarkten ter wereld, na Canada en België.

Risico op de beurs

Australië behoudt troeven zoals de nabijheid van Azië, de groei van zijn bevolking en de rijkdom van zijn ondergrond. Maar het einde van de mijnbouwboom brengt Australië in dezelfde situatie als de andere westerse landen. Bovendien heeft ook Australië af te rekenen met de sterk oplopende vergrijzingskosten.

Het einde van het economische wonder kan het enthousiasme van beleggers doen temperen. De Australische beurs lijkt extreem afhankelijk van de mijnbouwsector, ofwel rechtstreeks (24 % van de ASX 200-index), ofwel onrechtstreeks via zijn impact op de economie. Het gewicht van de financiële sector — die gevoelig is voor correcties van de vastgoedprijzen — bedraagt bovendien 40 procent van de index.

Wisselkoersrisico onder controle

Australië is altijd een topland geweest voor obligatiebeleggers. Effecten in Australische dollar koppelen een hoge rente aan een gunstige evolutie van de wisselkoers. Maar sinds 2012 verliest de munt terrein tegenover de euro, ondanks de daling van de Europese eenheidsmunt door het extreem expansieve monetaire beleid van de ECB.

De Australische centrale bank heeft de rente verlaagd, maar veel minder dan de andere centrale banken. In vergelijking met obligaties in munten van andere ontwikkelde landen blijven de rendementen in Australische dollar aantrekkelijk. Een voorbeeld zijn de obligaties van de Duitse openbare investeringsbank KFW (AAA-rating), met een opbrengst van 3,5 procent in Australische dollar en 0,3 procent in euro voor obligaties in vijf jaar. Het extra rendement dekt een deel van het wisselkoersverlies van ongeveer 16 procent, wat heel redelijk lijkt, gezien de structurele zwakte van de euro. Voor obligatiebeleggers blijft de Australische dollar dus een volwaardig alternatief, op voorwaarde dat beleggers risicovolle emittenten zoals de mijnbouwsector en de lokale banken vermijden.

MATHIAS NUTTIN

Voor obligatiebeleggers blijft de Australische dollar een volwaardig alternatief voor de euro.