Politici hebben het vaak over de verhoging van de koopkracht van de gezinnen, maar als de Europese Centrale Bank (ECB) een aanslag pleegt op die koopkracht, dan vinden diezelfde politici — zoals die van CD&V — vaak dat kritiek daarop uit den boze is. Inkomen uit vermogen is naast inkomen uit arbeid een essentieel onderdeel van het beschikbare inkomen, en dus van de koopkracht van de gezinnen. Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) merkte terecht op dat het inkomen van de spaarder nog verder zal verschrompelen door het nieuwe offensief van de ECB. De topprioriteiten van de ECB zijn op dit moment hogere inflatieverwachtingen en een lagere wisselkoers van de euro, maar de naarstige en risicoschuwe spaarder is de pineut.
In een klimaat van lage inflatie en zwakke groei mag de spaarder geen spectaculaire rentes verwachten, maar de acties van de centrale banken romen dat schaarse rendement nog verder af. Het is al een huzarenstukje om als spaarder de inflatie te recupereren en dus de koopkracht van zijn spaargeld te beschermen. Met een lelijk woord heet dat ‘financiële repressie’. Het is een weinig democratische techniek om de rentevoeten kunstmatig laag te houden, ten gunste van de schuldenaars (vaak de overheden) en ten koste van de schuldeisers (vaak de spaarder). Dat heeft de Belgische gezinnen al een flinke duit gekost. In 2008 haalden de gezinnen een netto-inkomen van 36,2 miljard euro op een netto financieel vermogen van 692 miljard euro. Eind 2013 was dat nettovermogen gestegen tot 878 miljard euro, maar was het netto-inkomen daaruit gezakt tot 31,6 miljard euro. De daling bedraagt dus bijna 5 miljard euro in vergelijking met 2008, ondanks de bredere kapitaalbasis.
Voor een stuk is dat logisch door de lage groei en de inflatie, maar ook de financiële repressie eist zijn tol. De juiste verdeling is moeilijk te maken, maar de spaarder krijgt een vrij zware en verzwegen extra belasting op inkomen uit vermogen in de maag gesplitst. “De voorbije vier jaar was de groei van het beschikbare inkomen in reële termen negatief, hoofdzakelijk door de sterke afname van het inkomen uit het vermogen”, schreef de Nationale Bank nog eind vorig jaar. Door de recente acties van de ECB zal de vermogensbelasting nog toenemen. Wie het graag heeft over rechtvaardige belastingen, zoals de vakbonden en de CD&V, zwijgt het liefst in alle talen over die onrechtvaardige belasting. Via de voordelige fiscaliteit op spaarboekjes geeft de overheid een doekje voor het bloeden dat ze zelf heeft aangericht.
Wie nog wat rendement op zijn spaarcenten wil, kan bijna niet anders dan meer risico’s te nemen. De CD&V lijkt een perfect een-tweetje met de ECB op te zetten. De ECB duwt de spaarder naar de beurs, en daar wacht de federale regering met een nieuwe speculatiebelasting. Daarbij wordt nogal snel over het hoofd gezien dat kleine beleggers serieuze risico’s nemen op de beurs. CD&V moet toch weten dat niet iedereen aanspraak kan maken op een overheidsgarantie op risicovolle beleggingen, zoals de aandeelhouders van Arco die hebben gekregen? CD&V-voorzitter Wouter Beke heeft gelijk als hij zegt dat de fiscaliteit rechtvaardiger moet. Het kan niet dat de belastingbetaler opdraait voor het Dexia-avontuur van Arco.
Toch zit er voor wie centen heeft en wat risico’s durft te nemen ook een zilveren randje aan het beleid van de ECB. Dat soepele geldbeleid stuwt de prijzen van activa hoger, gaande van aandelen, obligaties en vastgoed, tot zelfs kunstwerken en oldtimers toe. Maar om hiervan te genieten, moet je natuurlijk in die activa beleggen. Dat is in regel meer het geval bij de ouderen, terwijl de jongeren aankijken tegen die hogere activaprijzen. De centrale banken brengen op die manier een transfer van inkomen over de generaties heen op gang en veroorzaken een toenemende vermogensongelijkheid, terwijl die ongelijkheid in grote delen van de wereld een ernstige hinderpaal vormt voor een duurzaam economisch herstel. Het ECB-beleid is door die inkomenstransfers — niet het minst die van de burgers naar de overheid — alles behalve politiek neutraal, en het is dus logisch dat daar vanuit politieke hoek commentaar op komt.
Spaarders mogen opnieuw dromen van hogere rentevoeten als de Europese economie krachtig opveert. De ECB probeert met de politici een een-tweetje op te zetten: Draghi en compagnie kopen via een expansief geldbeleid tijd voor de politici, die de bal terugkaatsen met groeivriendelijke hervormingen. Helaas hebben de vakbonden en CD&V dat een-tweetje nog niet goed begrepen.
DAAN KILLEMAES
De ECB duwt de spaarder naar de beurs, en daar wacht de federale regering met een nieuwe speculatiebelasting.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier